Flora segetalna upraw zbóż w siedliskach o niekorzystnych warunkach gospodarowania na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Część I. Spektrum geograficzno-historyczne flory segetalnej jako wyraz wpływu niekorzystnych czynników siedliskowych i oddziaływań antropogenicznych

• Autorzy: Grabowska-Orzadala M. , Dabkowska T.

Warianty tytułu

EN

Segetal flora of cereal crops in habitats of the Outer Western Carpathians characterized by unfavourable farming conditions. Part I. Historiogeographic spectrum of the segetal flora as a result of adverse habitat factors and anthropogenic influence

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Skład gatunkowy flory chwastów polnych może stanowić swoisty wskaźnik przydatności warunków siedliskowych do celów rolniczych, a także być wskazówką, co do intensywności gospodarowania. Gatunki obcego pochodzenia (antropofity) odgrywają znaczną rolę na terenach o wysokim potencjale produkcyjnym, zaś w warunkach stwarzających naturalne ograniczenia dla rolnictwa, większa rola przypada taksonom miejscowym (apofitom). Gorsze warunki siedliskowe ograniczają także efekty wpływu działalności rolniczej i sprawiają, że charakter flory polnej zachowuje specyficzne cechy, kształtujące się pod wpływem czynników naturalnych. Celem badań było określenie spektrum geograficzno-historycznego flory towarzyszącej uprawom zbóż w siedliskach o niekorzystnych dla intensywnego rolnictwa warunkach siedliskowych, zlokalizowanych na terenie Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Potwierdzono wyraźny związek składu gatunkowego flory polnej z warunkami siedliskowymi obszaru badań, wyrażający się przewagą znaczenia taksonów miejscowych nad antropofitami, narastającą wraz z pogarszaniem się warunków gospodarowania. Świadczy o tym dominacja we florze lokalnej wszystkich badanych siedlisk taksonów potwierdzających prymat warunków siedliskowych w kształtowaniu spektrum gatunkowego flory polnej. Są nimi apofity wywodzące się z przyległych do pól siedlisk łąkowych i miedz oraz zbiorowisk leśnych i zaroślowych, a także gatunki świadczące o zasobności siedlisk w wodę. Przeważający udział archeofitów we florze obcego pochodzenia i niewielkie zmiany w tej grupie gatunków wrażliwych na intensywne metody gospodarowania, niezależnie od lokalizacji badanych siedlisk, świadczą o utrzymującym się niskim poziomie kultury rolnej obszaru badań.

EN

The species composition of segetal weed flora may indicate the agricultural utility of habitat conditions and suggest the farming intensity. Alien species (antropophytes) play an important role in areas that have high productive potentials. However, under conditions that naturally limit cultivation, local taxons (apophytes) assume a central role. Worse habitat conditions reduce also the influence of agricultural activity on weed species composition and cause the segetal flora to retain specific characteristics that are formed by the impact of natural factors. The aim of this research was to determine the historiogeographic spectrum of the flora that accompanied cereals in habitats characterized by unfavourable conditions for intensive farming, located in the Outer Western Carpathians. The relationship between segetal flora species composition and habitat conditions in the area has been confirmed, manifested by the dominance of local taxons over antropophytes that increased as the farming conditions deteriorated. In local flora of all studied habitats, the dominance of taxons that proved the decisive influence of habitat conditions upon the segetal flora species spectrum confirmed this link. The aforementioned taxons were apophytes that came from nearby meadow habitats, boundary strips, forests and shrubland communities, as well as species indicative of moisture habitats. The fact that archaeophytes dominated among alien flora and that this group of species, which is particularly sensitive to intensive farming practices, independently on the location of a given habitat underwent little changes, suggested an inferior level of farming culture.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2011
• Tom: 559
• Opis fizyczny: s.67-77,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Grabowska-Orzadala M.

• Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie.

autor

Dabkowska T.

• Katedra Agrotechniki i Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Rolniczy im. H. Kołłątaja w Krakowie.

Bibliografia

• Albrecht H. 1995. Changes in the arable weed flora of Germany during last five decades. Proc. 9th EWRS Symp. „Challenges for weed science in a changing Europe”. Budapest, 10-12 VII 1995: 41-48.
• Banaś B. 2000. Spatial diversity of the synanthrophic flora: an example of the Kotlina Oświęcimska, Pogórze Śląskie and the Beskid Mały Mountain Range (Southern Poland), w: Mechanisms of anthropogenic changes of the plant cover. Jackowiak B. i Żukowski W. (red.). Publ. Depart. Plant Taxon., UAM, Poznań, 10: 153-160.
• Dąbkowska T., Łabza T., Krańska A. 2007. Zmiany we florze chwastów segetalnych w latach 1993-2005 zagrożonych na rędzinie brunatnej Wyżyny Miechowskiej. Fragm. Agron. 24(3): 55-61.
• Domańska H., Wójcik Z. 1974. Wpływ działalności człowieka na zbiorowiska roślinne pól uprawnych, w: Rejonizacja chwastów segetalnych dla potizeb rolnictwa. IUNG, Puławy R82: 13-23.
• Dostatny D.F. 2007. Zagrożenia różnorodności w zespole Caucalido-Scandicetum. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 517: 267-276.
• Grabowska-Orządała M. 2011. Zachwaszczenie upraw zbóż i jego zmiany w czasie w wybranych siedliskach Zewnętrznych Karpat Zachodnich. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 559: 53-65.
• Grabowska-Orządała M., Dąbkowska T., Łabza T. 2007. Zachwaszczenie upraw zbóż i bioindykacja wybranych właściwości glebowych w systemie ekologicznym i konwencjonalnym. I. Wybrane wskaźniki zachwaszczenia w latach 1999 i 2005. Pam. Puł. 145: 77-87.
• Hochół T. 1998. Występowanie gatunków zagrożonych we florze segetalnej doliny Łososiny w Beskidzie Wyspowym. Acta Univ. Lodz., Folia Bot. 13: 247-256.
• Hochół T. 2001. Flora i zbiorowiska chwastów zbóż w Beskidzie Wyspowym w zależności od usytuowania siedlisk w rzeźbie terenu. Fragm. Agron. 18(3): 7-121.
• Hołdyński C. 1991. Flora segetalna, zróżnicowanie florystyczno-ekologiczne i przemiany szaty roślinnej pól uprawnych w aktualnych warunkach agroekologicznych Żuław Wiślanych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. 403, Agriculture 51, Suppl. B: 51 ss.
• Hyvönen T., Huusela-Veistola E. 2008. Arable weeds as indicators of agricultural intensity - a case study from Finland. Biol. Conserv. 141(11): 2857-2864.
• Komornicki T., Firek A., Gondek W., Partyka A. 1985. Charakterystyka gleb Karpat pod względem ich przydatności rolniczej. Probl. Zagosp. Ziem Górskich PAN 26: 13-36.
• Kornaś J. 1968. Geograflczno-historyczna klasyfikacja roślin synantropijnych. Mat. Zakł. Fitosocj. Stos. UW 25: 33-41.
• Kornaś J. 1972. Rozmieszczenie i ekologia rozsiewania się chwastów w zespołach polnych w Gorcach. Acta. Agrobot. 25(1): 5-67.
• Kornaś J. 1987. Zmiany roślinności segetalnej w Gorcach w ostatnich 35 latach. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 15: 7-26.
• Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., Towpasz K. 1996. Rośliny naczyniowe Pogórza Ciężkowickiego (Karpaty Zachodnie). Prace Bot. UJ 28: 170 ss.
• Korniak T. 1992. Flora segetalna północno-wschodniej Polski, jej przestrzenne zróżnicowanie i współczesne przemiany. Acta Acad. Agricult. Techn. Olst., Agricultura 53, Suppl. A: 76 ss.
• Korniak T., Hołdyński Cz. 2006. Zmiany we florze segetalnej upraw zbożowych Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Pam. Puł. 143: 105-111.
• Krawiecowa A. 1968. Udział apofitów i antropofitów w spektrum geograficznym flory Gór Opawskich (Sudety Wschodnie). Mat. Zakł. Fitosocj. Stos. UW, Warszawa, 25: 97-107.
• Łabza T. 1994. Ekologiczne i rolnicze aspekty zachwaszczenia upraw zbożowych i okopowych w województwie krakowskim. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozpr. 194: 122 ss.
• Pacyna A. 2004. Rośliny naczyniowe wschodniej części Pogórza Wielickiego i przylegającej części Beskidów (Karpaty Zachodnie). Prace Bot. UJ 38: 367 ss.
• Pawłowski F. 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania, w: Szata roślinna Polski. Szafer Wł., Zarzycki K. (red.). PWN, Warszawa, 1: 237-269.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz B. 1995. Zachwaszczenie upraw zbożowych w zależności od położenia pól w terenie górskim. Acta. Agrobot. 48(1): 15-24.
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E., Łabza T., Hochół T. 1992. Aktualne zachwaszczenie roślin zbożowych w wybranych mezoregionach woj. krakowskiego, tarnowskiego i nowosądeckiego na tle stanu sprzed 10 lat. Zesz. Nauk. AR w Krakowie 261, Sesja Nauk. 33: 93-105.
• Tokarska-Guzik B. 2005. The establishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. Wyd. UŚ, Katowice: 192 ss.
• Tokarska-Guzik B., Dajdok Z. 2004. Rośliny obcego pochodzenia - udział i rola w szacie roślinnej Opolszczyzny, w: Ochrona szaty roślinnej Śląska Opolskiego. Nowak A., Spałek K. (red.). Wyd. Uniw. Opolskiego, Opole: 277-303.
• Towpasz K. 1974. Rośliny naczyniowe południowo-wschodniej części Beskidu Wyspowego. Monogr. Bot. 46: 111 ss.
• Trzcińska-Tacik H. 1979. Flora synantropijna Krakowa. UJ, Rozpr. hab. 32: 278 ss.
• Wnuk Z. 1989. Zbiorowiska segetalne Wyżyny Częstochowskiej na tle zbiorowisk segetalnych Polski. Monog. Bot. 71: 118 ss.
• Wójcik Z. 1968. Udział apofitów i antropofitów w zbiorowiskach segetalnych Mazowsza. Mat. Zakł. Fitosocj. Stos. UW, Warszawa-Białowieża, 25: 109-122.
• Zając M. 1992. Stosunki geobotaniczne południowej części Kotliny Oświęcimskiej i zachodniej części Pogórza Śląskiego. Cz. IV. Antropogeniczne pizemiany flory. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 3: 7-16.
• Zając M., Zając A. 1992. A tentative list of segetal and ruderal apophytes in Poland. Zesz. Nauk. UJ, Prace Bot. 24: 7-23.