Shaping the landscape on former farmland of south-eastern Poland

• Autorzy: Sawicka B. , Binkowicz B. , Krochmal-Marczak B. , Bienia B. , Hameed T.S.

Warianty tytułu

PL

Kształtowanie krajobrazu na gruntach porolnych południowo-wschodniej części Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In 2012, in the south-eastern part of Poland, a study was carried out on former farmland, not used for agricultural purposes. The goal of this thesis is to define the speed and directions of changes occurring in plant communities on deserted former farmland because of the immediate surroundings of another land. Observations of plant communities were conducted at six research stations. The choice of research stands was conditioned by the size of the area of abandoned land, their immediate neighborhood, representativeness and homogeneity of communities. The occurring species of plants, including the abundance and sociability, were recorded in the form of phytosociological records. Flora was grouped in four layers (each independently). Factors examined the state of abandoned farmlands were abiotic environmental variables, such as: slope fields, stoniness substrate richness and soil pH, as well as the history of the land and the age of the abandoned fields. Some subsequent stages of a secondary succession can be observed on the deserted land situated near the forests. The succession is developing into a deciduous forest. On the land which is far from natural forest communities, the changes are much slower or hardly noticeable. The degree of species diversity in the abandoned former farmland was dependent on the nature and composition of adjacent plant communities. Vegetation dynamics in the different plant communities is, however, dependent on environmental factors and soil properties. The land which is not cultivated and more grassy can be a permanent part of a former farmland landscape. Discontinuation of agricultural production and leaving the former farmland has a significant influence on shaping the landscape in South-Eastern Poland. There are alternatives for land management of a former farmland to integrate new environments to modern agricultural landscape, such as reforestation, restitution of pastures, restoration or creation of foothill grassland ecological, so that will be preserved areas of natural habitat conditions occurring vegetation there.

PL

Badania przeprowadzono na gruntach porolnych, nieużytkowanych rolniczo, w południowo-wschodniej części Polski, w 2012 roku. Celem badań było określenie tempa i kierunków przemian zachodzących w zbiorowiskach roślinnych na opuszczonym areale, z uwzględnieniem bezpośredniego sąsiedztwa z gruntami rolnymi. Obserwacje zbiorowisk roślinnych prowadzono na 6 stanowiskach badawczych. Wybór stanowisk uzależniono od wielkości obszaru porzuconych gruntów, ich bezpośredniego sąsiedztwa, reprezentatywności i jednorodności zbiorowisk. Występujące gatunki roślin, z uwzględnieniem ilościowości i towarzyskości, zapisywano w formularzu zdjęcia fitosocjologicznego. Roślinność grupowano w czterech warstwach (w każdej z osobna). Czynnikami stanu badanych, opuszczonych pól uprawnych były abiotyczne zmienne ekologiczne, jak: nachylenie pola, kamienistość podłoża, zasobność i pH gleby, a także historia gruntów i wiek opuszczonych pól uprawnych. Na gruntach położonych w pobliżu lasów obserwowano kolejne fazy sukcesji wtórnej, zmierzającej w kierunku lasu liściastego, zaś na gruntach oddalonych od naturalnych zbiorowisk leśnych zachodzące przemiany były znacznie wolniejsze lub prawie niezauważalne. Stopień różnorodności gatunkowej na porzuconych gruntach porolnych był uzależniony od charakteru i składu gatunkowego sąsiadujących zbiorowisk roślinnych. Dynamika roślinności w poszczególnych zbiorowiskach roślinnych była natomiast uzależniona od czynników środowiska i właściwości gleb. Grunty nieużytkowane rolniczo, z dominacją gatunków trawiastych, mogą stanowić trwały składnik krajobrazu porolnego. Zaprzestanie produkcji rolnej i pozostawienie gruntów porolnych może mieć istotny wpływ na kształtowanie krajobrazu w południowo-wschodniej Polsce. Możliwe są alternatywy zarządzania gruntami porolnymi w celu integracji nowych środowisk do współczesnego krajobrazu rolniczego, takie jak: ponowne zalesianie, restytucja pastwisk podgórskich czy tworzenie użytków ekologicznych, dzięki czemu zostaną zachowane obszary o naturalnych warunkach siedliskowych występującej tam roślinności.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura
• Rocznik: 2016
• Tom: 15
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.51-68,ref.

Twórcy

autor

Sawicka B.

• Department of Specific Plant Cultivation, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, Poland

autor

Binkowicz B.

• Municipal Office in Miejsce Piastowe, Miejsce Piastowe, Poland

autor

Krochmal-Marczak B.

• Stanislaw Pigon State Higher School of Vocational Education in Krosno, Krosno, Poland

autor

Bienia B.

• Stanislaw Pigon State Higher School of Vocational Education in Krosno, Krosno, Poland

autor

Hameed T.S.

• Department of Specific Plant Cultivation, University of Life Sciences in Lublin, Akademicka 15, 20-950 Lublin, Poland

Bibliografia

• Adamowski, W., Bomanowska, A. (2008). Zmiany użytkowania gruntów na obrzeżach cennych obiektów przyrodniczych a wkraczanie nierodzimych gatunków roślin. Przegl. Przyr., 19(3-4), 3-17.
• Balcerkiewicz, S., Pawlak, G. (2009). Długoterminowy eksperyment geobotaniczny realizowany od 30 lat na powierzchniach stałych w Wielkopolskim Parku Narodowym. [W:] WPN w badaniach przyrodniczych, PWN, Poznań, 111-122.
• Balon, J., German, K., Maciejowski, W., Ziaja, W. (2001). Współczesne przemiany środowiska przyrodniczego i ich wpływ na funkcjonowanie Karpat polskich. [W:] Przemiany środowiska przyrodniczego Polski i jego funkcjonowanie, red. K.German, J. Balon, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ. Kraków, Oficyna Wydawnicza TEXT, Kraków, 553-561.
• Benjamin, K., Domon, G., Bouchard, A. (2005). Vegetation Composition and Succession of Abandoned Farmland: Effects of Ecological, Historical and Spatial Factors. Landscape Ecol., 20(6), 627-647, ISSN: 0921-2973.
• Bomanowska, A., Kiedrzyński, M. (2012). Changing Land Use in Recent Decades and its Impact on Plant Cover in Agricultural and Forest Landscapes in Poland. Folia Biol. et Oecol., 7, 5-26, ISSN (Print) 1730-2366, DOI: 10.2478/v10107-009-0014-1.
• Braun-Blanquet, J. (1964). Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Springer-Verlag, Wien – New York.
• Czyż, H., Kitczak, T., Trzaskoś, M. (2004). Zróżnicowanie zbiorowisk trawiastych na odłogowanych użytkach zielonych w zależności od warunków siedliskowych. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, Sect. E, 6, 413-421.
• Dauber, J., Simmering, D. (2006). Ant assemblages in successional stages of Scotch Broom stands. Myrmecol. New., 9, 55-64.
• Dauber, J., Wolters, V. (2004). Edge effects on ant community structure and species richness in an agricultural landscape. Biodivers. Conserv., 13, 901-915.
• Dauber, J., Wolters, V. (2005). Colonization of temperate grassland by ants. Basic Appl. Ecol., 6(1), 27, 83-91.
• Falińska, A. (2002). Przewodnik do badań biologii populacji roślin. PWN, Warszawa.
• Faliński, J. (1986). Sukcesja roślinności na nieużytkach porolnych, jako przejaw dynamiki ekosystemu wyzwolonego spod długotrwałej presji antropogenicznej. Wiad. Bot., 30(1), 25-50.
• Faliński, J.B. (2007). Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. PWN, Warszawa.
• Fastnacht, A., Fastnacht-Stupnicka, A., Gąsiorowski, A. (2013). Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Wydawnictwo Instytut Historyczny PAN, Warszawa, t. 1.
• Frączek, M., Zborowska, M. (2010). Wtórna sukcesja leśna na terenie dawnej wsi Świerzowa Ruska w Magurskim Parku Narodowym. Rocz. Bieszczadz., 18, 112-128.
• Gray, J.S. (2000). The measurement of marine species diversity, with an application to the benthic fauna of the Norwegian continental shelf. J. Exp. Marine Biol. Ecol., 1, 1-49.
• Jakubowski, W. (2007). Próba oceny różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego Polski. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie/Water-Environment-Rural Areas, 197(1), 79-90.
• Jeremaczek, A. (2008). Zalesiać czy dać szansę naturze? Możliwości wykorzystania naturalnej sukcesji w zalesieniach. [In:] Zalesiać czy nie zalesiać?, red. A. Jeremaczek, Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin, 107-115.
• Kania, J., Malawska, M., Gutry, P., Kamiński, J., Wiłkomirski, B. (2006). Zmiany przyrodnicze torfowiska niskiego spowodowane pożarem. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie/Water-Environment-Rural Areas, 6(2[18]), 155-173.
• Kowalska, A. (2009). Zmiany sposobu użytkowania terenów rolniczych a zanikanie przyrodniczo cennych zbiorowisk roślinnych na przykładzie doliny Środkowej Wisły. Polskie Krajobrazy Wiejskie Dawne I Współczesne. Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego Nr 12, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec, 166-177.
• PN-ISO 10390 (1997). Jakość gleby − Oznaczanie pH. PKN, Warszawa.
• Pueyo, Y., Beguería, S. (2007). Modelling the rate of secondary succession after farmland abandonment in a Mediterranean Mountain Area. Landscape Urban Plan, 83, 245-254.
• SAS Institute Inc. (2004). SAS OnlineDoc® 9.1.3. Cary, NC.
• Sienkiewicz-Paderewska, D., Stypiński, P. (2009). Trwałe użytki zielone w polskich parkach krajobrazowych. Łąkarstwo w Polsce/Grassland Science in Poland, 12, 177-187.
• Soja, M. (2001). Rozwój ludnościowy a zmiany użytkowania ziemi w Beskidzie Niskim w XIX i XX wieku. Probl. Ekolog. Krajob., 10, 686-691.
• Szwagrzyk, J., Frączek, M., Puszczałowski, T., Sojda, T. (2004). Secondary forest succession on abandoned farmland of the Beskid Niski range. Folia Forest Pol., 46, 5-20.
• Trąba, Cz. (2011). Fitosocjologia w łąkarstwie dziś i w przyszłości. Łąkarstwo w Polsce/Grassland Sci. Pol., 12, 209-221.
• Tretiak, P., Pozynycz, I., Sawinska, A. (2011). Sukcesja wtórna lasów mieszanych na Wyżynie Podkarpackiej (Ukraina). Rocz. Bieszczadz., 19, 47-57.
• Weiner, J. (2003). Życie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa, 148-214.
• Wiezik, M., Wieziková, A., Svitok, M. (2010). Effects of secondary succession in abandoned grassland on the activity of ground-foraging ant assemblages (Hymenoptera: Formicidae). Acta Soc. Zool. Bohemicae, 74, 153-160, ISSN 1211-376X.
• Wolański, P., Trąba, Cz. (2007). Flora łąk i pastwisk Pogórza Dynowskiego. Wyd. IMUZ Falenty.
• Yassir, I., Van Der Kamp, I.J., Buurman, P. (2010). Secondary succession after fire in Imperata grasslands of East Kalimantan, Indonesia. 19th World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World, 1-6 August 2010, Brisbane, Australia, http://www.iuss.org/19th%20WCSS/Symposium/pdf/2077.pdf.