Potencjalny zasięg klimatyczny jodły (Abies alba Mill.) w Polsce

• Autorzy: Bolibok L. , Zajaczkowski J. , Dobrowolska D. , Mionskowski M.

Warianty tytułu

EN

Potential climatic range for Abies alba Mill. in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Numerous examples of silver fir stands growing outside its geographical range in northern Poland suggest that this species could be used in a greater extend in creation of managed forest stands. Climatic conditions could potentially constrain the use of this species in some parts of country. The objective of this work was to determine the potential climatic range of Abies alba in Poland. The bioclimatic envelope models were used to identify areas in which selected climatic variables show the same range of variability as observed within natural range of this species. Climatic data with 10' spatial resolution were used. The outcome of the analysis depends to large extent on the demarcation of natural range (in which the variability of tolerable climatic conditions is assessed). The model basing on the climatic conditions in whole natural range of silver fir in Europe suggest that almost whole area of Poland is suitable to fir, but models basing only of climatic conditions in Polish part of its natural range are much more conservative. In the last case the difference in extent between natural range and potential climatic range was smaller. As genetic variability of Polish fir populations is rather low, they are supposed to have constrained adaptative abilities. Forest managers should not focus on planting silver fir outside its natural range, but they rather should consider reintroduction of fir in parts of natural range from where it retreated in 20th century.

Słowa kluczowe

PL

lesnictwo; drzewa lesne; jodla pospolita; Abies alba; zasieg wystepowania; potencjalny zasieg klimatyczny; Polska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Sylwan
• Rocznik: 2016
• Tom: 160
• Numer: 06
• Opis fizyczny: s.519-528,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bolibok L.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Zajaczkowski J.

• Katedra Hodowli Lasu, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Dobrowolska D.

• Zakład Ekologii Lasu, Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, ul.Braci Leśnej 3, 05-090 Raszyn

autor

Mionskowski M.

• Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi, Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, ul.Braci Leśnej 3, 05-090 Raszyn

Bibliografia

• Bergmann F., Gregorius H.-R., Larsen J. B. 1990. Levels of genetic variation in European silver fir (Abies alba). Genetica 82: 1-10.
• Bijak S. 2010. Tree-Ring Chronology of Silver Fir and Its Dependence on Climate of the Kaszubskie Lakeland (Northern Poland). Geochronometria 35: 91-94.
• Busby J. R. 1990. BIOCLIM-a bioclimate analysis and prediction system. W: Margules, C. R., Austin, M. P. [red.]. Nature Conservation Cost Effective Biological Surveys and Data Analysis.
• Dengler A. 1944. Waldbau auf ökologischer Grundlage Ein Lehr- und Handbuch. Springer Berlin Heidelberg, Berlin, Heidelberg.
• Dzialuk A., Czarnecki J., Gout R., Filipiak M. 2013. Pochodzenie jodły pospolitej (Abies alba Mill.) z Nadleśnictwa Osusznica w świetle badań DNA cytoplazmatycznego – ostoja jodły sudeckiej na Pomorzu? Sylwan 157 (2): 139-148.
• Feliksik E. 1990. Badania dendroklimatologiczne dotyczące jodły (Abies alba Mill.) występującej na obszarze Polski, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie. AR, Kraków.
• Hijmans R. J., Graham C. H. 2006. The ability of climate envelope models to predict the effect of climate change on species distributions. Global Change Biology 12: 2272-2281.
• Hutchinson G. E. 1957. Concluding Remarks. Cold Spring Harbor Symposia on Quantitative Biology 22: 415-427.
• Jaworski A. 2011. Hodowla lasu. Tom III. Charakterystyka hodowlana drzew i krzewów leśnych. PWRiL, Warszawa.
• Kerr G., Stokes V., Peace A., Jinks R. 2015. Effects of provenance on the survival, growth and stem form of European silver fir (Abies alba Mill.) in Britain. European Journal of Forest Research 134: 349-363.
• Koprowski M. 2013. Reaction of Silver Fir (Abies alba) Growing Outside its Natural Range to Extreme Weather Events and a Long-Term Increase In March temperature. Tree-Ring Research 69: 49-61.
• Koprowski M., Gławenda M. 2007. Dendrochronologiczna analiza przyrostów rocznych jodły pospolitej (Abies alba Mill.) na Pojezierzu Olsztyńskim (Nadleśnictwo Wichrowo). Sylwan 151 (11): 35-40.
• Korczyk A. F. 2015. Rodowa uprawa zachowawcza jodły pospolitej z rezerwatu „Tisovik” w Puszczy Białowieskiej. Leś. Pr. Bad. 2015, 76 (2): 153-167. DOI: 10.1515/frp-2015-0015.
• Korczyk A., Kawecka A., Martysevic V., Strelkov A. 1997. Naturalne stanowisko jodly pospolitej [Abies alba Mill.] w Puszczy Bialowieskiej. Pr. Inst. Bad. Leśn. A 836-842: 27-62.
• Larsen J. 1989. Waldbauliche Probleme und Genökologie der Weisstanne (Abies alba Mill.). Allgemeine Forst-und Jagdzeitung 160: 39-43.
• Lewandowski A., Filipiak M., Burczyk J. 2001. Genetic variation of Abies alba Mill. in Polish part of Sudety Mts. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 70: 215-219.
• Liaw A., Wiener M. 2002. Classification and Regression by random Forest. R News 2 (3): 18-22.
• Litkowiec M., Lewandowski A. 2015. Polodowcowa historia jodły pospolitej (Abies alba Mill.) w Polsce jako efekt migracji z różnych ostoi plejstoceńskich – dotychczasowy stan wiedzy. Sylwan 159 (2): 109-116.
• Lugo A. E., Brown S. L., Dodson R., Smith T. S., Shugart H. H. 1999. The Holdridge life zones of the conterminous United States in relation to ecosystem mapping. Journal of Biogeography 26: 1025-1038.
• Łukaszewicz J. [red.]. 2015. Weryfikacja istniejących zasięgów występowania głównych lasotwórczych gatunków drzew w Polsce na podstawie nowych badań. Dokumentacja IBL.
• Mejnartowicz L. 2004. Genetic analysis of silver-fir populations in the North Carpathian and Sudeten Mountains (Poland). Acta Societatis Botanicorum Poloniae 73 (4): 285-292.
• Miś R. 1987. Przyrodnicze i gospodarcze znaczenie jodły (Abies alba Mill.) na terenie OZLP w Szczecinku. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Nauk Rolniczych i Leśnych 64: 81-90.
• Miś R. 1988. Wydajność drzewostanów mieszanych z udziałem jodły (Abies alba Mill.) poza granicami jej naturalnego zasięgu. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Wydział Nauk Rolniczych i Leśnych.
• New M., Lister D., Hulme M., Makin I. 2002. A high-resolution data set of surface climate over global land areas. Climate Research 21: 1-25.
• Nowakowska J. 2015. Badania genetyczne populacji wybranych gatunków drzew (świerk pospolity, jodła pospolita, modrzew europejski, buk zwyczajny i dąb bezszypułkowy) na podstawie struktury DNA. W: Łukaszewicz J. [red.]. Weryfikacja istniejących zasięgów występowania głównych lasotwórczych gatunków drzew w Polsce na podstawie nowych badań. Dokumentacja IBL.
• Paule L., Gömöry D., Longauer R., Krajmerová D. 2002. Patterns of genetic diversity distribution in three main Central European mon tane tree species: Picea abies Karst., Abies alba Mill. and Fagus sylvatica L. Biodiversity and Conservation 19 (7): 2025-2038. DOI: 10.1007/s10531-010-9823-z.
• Prentice I. C., Cramer W., Harrison S. P., Leemans R., Monserud R. A., Solomon A. M. 1992. Special Paper: A Global Biome Model Based on Plant Physiology and Dominance, Soil Properties and Climate. Journal of Biogeography 19: 117.
• Robakowski P., Standio B., Bułaj B. 2005. Występowanie i przydatność hodowlana jodły pospolitej (Abies alba Mill.) poza granicami jej naturalnego zasięgu. Sylwan 149 (8): 18-30.
• Rozman A., Vajdetič A., Diaci J. 2013. A protected silver fir (Abies alba Mill.) stand in secondary succession on a former pasture in Poljanska Dolina, Slovenia. Šumarski list 137: 135-146.
• Skov F., Svenning J.-C. 2004. Potential impact of climatic change on the distribution of forest herbs in Europe. Ecography 27: 366-380.
• Svenning J.-C., Skov F. 2004. Limited filling of the potential range in European tree species: Limited range filling in European trees. Ecology Letters 7: 565-573.
• Szafer W., Zarzycki K. [red.]. 1972. Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa.
• Thorne J. H., Seo C., Basabose A., Gray M., Belfiore N. M., Hijmans R. J. 2013. Alternative biological assumptions strongly influence models of climate change effects on mountain gorillas. Ecosphere 4 (9): art. 108.
• Tinner W., Colombaroli D., Heiri O., Henne P. D., Steinacher M., Untenecker J., Vescovi E., Allen J. R., Carraro G., Conedera M. 2013. The past ecology of Abies alba provides new perspectives on future responses of silver fir forests to global warming. Ecological Monographs 83: 419-439.
• Włoczewski T. 1968. Ogólna hodowla lasu: podręcznik dla studentów wydziałów leśnych WSR. PWRiL, Warszawa.
• Wolf H. 2003. Silver fir (Abies alba). EUFORGEN Technical Guidelines for genetic conservation and use. Bioversity International.
• Zając A., Zając M. 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Laboratory of Computer Corology, Institute of Botany, Jagiellonian University.
• Zajączkowski J., Brzeziecki B., Perzanowski K., Kozak I. 2013. Wpływ potencjalnych zmian klimatycznych na zdolność konkurencyjną głównych gatunków drzew w Polsce. Sylwan 157 (4): 253-261.