Nest-sites used by Stock Doves Columba oenas: what determines their occupancy?

• Autorzy: Kosinski Z. , Bilinska E. , Derezinski J. , Kempa M.

Warianty tytułu

PL

Dziuple wykorzystywane przez siniaka: co wpływa na ich zajmowanie?

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Nest-site preferences of the Stock Dove Columba oenas population breeding in holes excavated by the Black Woodpecker Dryocopus martius in three sites in western Poland was examined. During the surveys, 176 different trees with 326 holes of Black Woodpeckers were found and investigated. Habitat data at nest locations were characterized on a fine microhabitat scale — hole tree. We used individual selection indices and canonical varíate analysis to describe nest-site preferences. Both analyses provided similar results. Nest-site selection of the Stock Dove was consistently associated with live beeches Fagus sylvatica with more than one hole. These features were clearly associated with diameter at breast height. Moreover, holes situated higher in tree trunk were preferred. Dead trees, mostly Scots Pines Pinus sylvstris, were avoided by the Stock Dove. We suggest that positive selection for smooth-barked beech trees with a number of holes, as well as holes situated higher might reduce the risk of predation by arboreal predators, e.g. the Pine Marten Martes martes. The positive selection for live trees, and clear avoidance of the dead ones, may reduce the cost of incubation and thermoregulation. Moreover, the live beech trees have long life expectancy compared to other tree species. Our results provide evidence that large alive beech trees with the number of holes excavated by Black Woodpeckers are necessary for maintaining breeding population of the Stock Dove.

PL

W pracy podjęto próbę wskazania czynników warunkujących wybór miejsca gniazdowania przez siniaka, obligatoryjnego dziuplaka wtórnego, zasiedlającego dziuple wykute przez dzięcioła czarnego. Badania prowadzono w latach 2004 i 2006 na trzech leśnych powierzchniach próbnych (524-1358 ha) w zachodniej Polsce. Od jesieni poprzedzającej okres lęgowy siniaka, na każdej powierzchni wyszukiwano dziuple wykute przez dzięcioła czarnego. W celu określenia zajęcia dziupli przez siniaki dziuple kontrolowano z ziemi (najczęściej 3-6 razy), w okresie odbywania przez gatunek pierwszego lęgu (od początku kwietnia do połowy maja). Kontrole polegały na obserwacji dziupli z odległości około 50 m przez 7-15 minut, a w przypadku nie stwierdzenia gatunku na delikatnym stukaniu w pień drzewa z dziuplą w celu wypłoszenia siniaka. Drzewa z dziuplami dzięcioła czarnego scharakteryzowano definiując ich przynależność gatunkową (buk — Beech, sosna — Pine, inne gatunki drzew — OTS) oraz określając kondycję drzewa (drzewa żywe — LT, drzewa obumierające — DYT, drzewa martwe — DT), średnicę pnia na wysokości 1,3 m nad ziemią (DBH), wysokość dziupli nad powierzchnią ziemi (HHE), liczbę dziupli w pniu (NH) i ekspozycję otworu wlotowego dziupli. Analizie poddano 176 drzew z 326 dziuplami. W celu określenie preferencji w wyborze miejsca gniazdowania w odniesieniu do gatunku drzewa, kondycji oraz liczby dziupli w drzewie obliczono wskaźniki wybiórczości (SI) oraz 95% przedziały ufności dla każdego wskaźnika (Tab. 1). W celu określenia czy i w jaki sposób status dziupli (zajęta vs niezajęta) jest warunkowany przez zmienne charakteryzujące drzewo z dziuplą/dziuplami zastosowano analizę zmiennych kanonicznych (canonical variate analysis — CVA). Większość znalezionych dziupli znajdowała się w bukach (71%) i sosnach (23%), a pozostałe w innych gatunkach drzew (6%). Spośród znalezionych drzew z dziuplami 60 było wykorzystywanych przez siniaka. Stwierdzono, że siniak preferował (SI > 1) gniazdowanie w bukach, w drzewach żywych i posiadających więcej niż jedną dziuplę (Tab. 1). Analiza wielowymiarowa wykonana na zbiorze dziupli wykorzystywanych przez siniaka oraz takiej samej, losowo wskazanej próbie drzew niezajętych wykazała, że siniak unikał gniazdowania w drzewach martwych oraz preferował drzewa z większą liczbą dziupli i dziuple położone wyżej (Tab. 2, Fig. 1). Wykazano, że drzewa zajęte przez siniaka charakteryzowały się istotnie większą średnicą niż drzewa niezajęte (57.6 ± 9.2 cm vs 51.5 ± 10.6 cm), miały więcej dziupli (2.3 ± 1.9 vs. 1.6 ± 1.1), a wykorzystywane dziuple umiejscowione były wyżej niż dziuple w drzewach niezajętych (11.8 ± 3.5 m vs. 10.1 ± 3.8 m). Preferowanie przez siniaka gniazdowania w bukach, które charakteryzują się obecnością gładkiej kory, wybieranie drzew z większą liczbą dziupli oraz dziupli położonych wyżej może redukować ryzyko drapieżnictwa ze strony nadrzewnych drapieżników, np. kuny leśnej. Zasugerowano również, że preferowanie przez siniaka drzew żywych oraz unikanie drzew martwych może redukować koszty związane z inkubacją i termoregulacją. Uzyskane wyniki wskazują, że zachowawcza ochrona żywych buków z dziuplami wykutymi przez dzięcioła czarnego jest niezbędna dla zachowania lęgowej populacji siniaka a także, na co wskazują liczne badania, innych gatunków zwierząt wykorzystujących dziuple jako miejsca rozrodu i schronienia.

Słowa kluczowe

EN

nest site; nest selection; Stock Dove; Columba oenas; Black Woodpecker; hole nesting bird

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 2011
• Tom: 46
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.155-163,fig.,ref.

Twórcy

autor

Kosinski Z.

• Department of Avian Biology and Ecology, Institute of Environmental Biology, Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University, Umultowska 89, 61-614 Poznan, Poland

autor

Bilinska E.

• Department of Bast Fibre Plants Breeding and Agronomy, Institute of Natural Fibres and Medicinal Plants, Wojska Polskiego 71b, 60-630 Poznan, Poland

autor

Derezinski J.

• Roscinno 36, 62-085 Skoki, Poland

autor

Kempa M.

• Ludowa 28, 63-700 Krotoszyn, Poland

Bibliografia

• Albano D. J. 1992. Nesting mortality of Carolina Chickadees breeding in natural cavities. Condor 94: 371-382.
• Bocca M., Carisio L., Rolando A. 2007. Habitat use, home ranges and census techniques in the Black Woodpecker Dryocopus martius in the Alps. Ardea 95: 17-29.
• Block W. M., Brennan L. A. 1993. The habitat concept in ornithology: theory and applications. Curr. Ornithol. 11: 35-91.
• Boratyńska K., Boratyński A. 1990. Systematics and geographical distribution. In: Białobok S. (ed.). [Beech Vagus sylvatka L.]. PWN, Warszawa-Poznań, pp. 27-73.
• Brainerd S. M., Helldin J.-O., Lindström E. R., Rolstad E., Rolstad J., Storch I.1995. Pine marten (Martes martes) selection of resting and denning sites in Scandinavian managed forests. Ann. Zool. Fennici 32: 151-157.
• Christensen H. 2004. Nutzung von Schwarzspecht-Höhlen im deutsch-dänischen Grenzbereich durch den Schwarzspecht (Dryocopus martius) selbst und andere Tierarten. Corax 19: 417-423.
• Christensen H. 2006. Warum bauen Schwarzspechte (Dryocopus martius) neue Bruthöhlen? — Ergebnisse aus dem deutch-dänischen Grenzbereich. Corax 20: 120-128.
• Camprodon J., Salvanyá J., Soler-Zurita J. 2008. The abundance and suitability of tree cavities and their impact on hole- nesting bird populations in beech forests of NE Iberian Peninsula. Acta Ornithol. 43: 17-31.
• Coombs A. B., Bowman J., Garroway C. J. 2010. Thermal properties of tree cavities during winter in a northern hardwood forest. J. Wildl. Manage. 74: 1875-1881.
• Dow H., Fredga S. 1985. Selection for nest sites by a hole-nesting duck, the Goldeneye (Bucephala clangula). Ibis 127: 16-30.
• Ekner A., Tryjanowski P. 2008. Do small hole nesting passerines detect cues left by a predator? A test on winter roosting sites. Acta Ornithol. 43: 107-111.
• Evans M. R., Lank D. B., Boyd W. S., Cooke F. 2002. A comparison of the characteristics and fate of Barrow's Goldeneye and Bufflehead nesting in boxes and natural cavities. Condor 104: 610-619.
• Fisher R.J., Wiebe K. L. 2006. Nest site attributes and temporal patterns of northern flicker nest loss: effects of predation and competition. Oecologia 147: 744-753.
• Jadwiszczak P. 2009. Rundom Pro 3.14. Software for classical and computer-intensive statistics available free from the New Rundom Site, (available: www.pjadw.tripod.com)
• Johnson D. H. 1980. The comparison of usage and availability measurements for evaluating resource preference. Ecology 61: 65-71.
• Johnsson K. 1993. Nest site quality in old Black Woodpecker holes — a predation experiment. In: Johnsson K. The Black Woodpecker Dryocopus martius as a keystone species in forest. Ph.D. thesis. Report 24. The Swedish University of Agricultural Sciences, Dept. of Wildlife Ecology, Uppsala, Sweden, pp. 49-65.
• Johnsson K. 1994. Colonial breeding and nest predation in the Jackdaw Corvus monedula using old Black Woodpecker Dryocopus martius holes. Ibis 136: 313-317.
• Johnsson K., Nilsson S. G., Tjernberg M. 1993. Characteristics and utilization of old Black Woodpecker Dryocopus martius holes by hole-nesting species. Ibis 135: 410-416.
• Korpimäki E. 1987. Selection for nest-hole shift and tactics of breeding dispersal in Tengmalm's owl Aegolius funereus. J. Anim. Ecol. 56: 185-196.
• Kosiński Z., Bilińska E., Dereziński J., Kempa M. 2010. [The Black Woodpecker Drycocopus martius and the beech Fagus sylvatica as keystone species for the Stock Dove Columba oenas in western Poland]. Ornis Polonica 51: 1-13.
• Kosiński Z., Kempa M. 2007. Density, distribution and nest- sites of woodpeckers Picidae, in a managed forests of Western Poland. Pol. J. Ecol. 55: 519-533.
• Kühlke D. 1985. Höhlenangebot und Siedlungsdichte von Schwarzspecht (Dryocopus martius), Rauhfußkauz (Aegolius funereus) und Hohltaube (Columba oenas). Vogelwelt 106: 81-93.
• Lang E., Rost R. 1990. Höhlenökologie und Schutz des Schwarzspechtes (Dryocopus martius). Vogelwarte 35: 177-185.
• Lange U. 1993. Die Hohltaube (Columba oenas) im Landkreis Ilmenau (Thüringen). Anz. Ver. Thüring. Ornithol. 2: 9-24.
• Lange U. 1996. Brütphänologie, Bruterfolg un Geschlechterverhältnis der Nestlinge beim Schwarzspecht Dryocopus martius im Ilm-Kreis (Thüringen). Vogelwelt 117: 47- 56.
• Lepš J., Šmilauer P. 2003. Multivariate Analyzes of Ecological Data using CANOCO. Cambridge University Press.
• Li P., Martin T. E. 1991. Nest-site selection and nesting success of cavity-nesting birds in high elevation forest drainages. Auk 108: 405-418.
• Manly B. F. 1995. Randomization tests to compare means with unequal variation. Sankhya Ser. B 57: 200-222.
• Manly B., McDonald L., Thomas D. 1993. Resource selection by animals. Statistical design and analysis for field studies. Chapman and Hall, London.
• Martin K., Aitken K. E. H., Wiebe K. L. 2004. Nest sites and nest webs for cavity-nesting communities in interior British Columbia, Canada: nest characteristics and niche partitioning. Condor 106: 5-19.
• Mazgajski T. D. 2007a. Effect of old nest material on nest site selection and breeding parameters in secondary hole nesters — a review. Acta Ornithol. 42: 1-14.
• Mazgajski T. D. 2007b. Nest hole age decreases nest site attractiveness for the European Starling Sturnus vulgaris. Ornis Fennica 84: 32-38.
• McClelland B. R., McClelland P. T. 1999. Pileated woodpecker nest and roost trees in Montana: Links with old-growth and forest 'health'. Wildlife Soc. Bull. 27: 846-857.
• Meyer W., Meyer B. 2001. Bau und Nutzung von Schwarzspechthöhlen in Thüringen. Abh. Ber. Mus. Heineanum 5: 121-131.
• Nilsson S. G. 1984. The evolution of nest-site selection among hole-nesting birds: the importance of nest predation and competition. Ornis Scand. 15: 167-175.
• Nilsson S. G., Johnsson K., Tjernberg M. 1991. Is avoidance by black woodpeckers of old nest holes due to predators? Anim. Behav. 41: 439-441.
• Nilsson S. G., Johnsson K., Tjernberg M. 1993. Age, dimension and loss rates of Black Woodpeckers nesting trees. In: Johnsson K. The Black Woodpecker Dryocopus martius as a keystone species in forest. Ph.D. thesis. Report 24. The Swedish University of Agricultural Sciences, Dept. of Wildlife Ecology, Uppsala, Sweden.
• Paclík M., Misík J., Weidinger K. 2009. Nest predation and nest defense in European and North American woodpeckers: a review. Ann. Zool. Fenn. 46: 361-379.
• Paclík M., Weidinger K. 2007. Microclimate of tree cavities during winter nights — implications for roost site selection in birds. Int. J. Biometeorol. 51: 287-293.
• Perrins Ch. (ed.). 1998. Birds of the Western Palearctic on CD. Oxford University Press.
• Potters H. 2009. [Breeding biology of a small nest box nesting population of Stock Dove Columba oenas in Noord- Brabant]. Limosa 82: 1-12.
• Pöysä H., Ruusila V., Milonoff M., Virtanen J. 2001. Ability to assess nest predation risk in secondary hole-nesting birds: an experimental study. Oecologia 126: 201-207.
• Remm J., Lőhmus A., Remm K. 2006. Tree cavities in riverine forests: What determines their occurrence and use by hole- nesting passerines? Forest Ecol. Manage. 221: 267-277.
• Rendell W. B., Robertson R. J. 1989. Nest-site characteristics, reproductive success and cavity availability for Tree Swallows breeding in natural cavities. Condor 91: 875-885.
• Robb J. R., Bookhout T. A. 1995. Factors influencing Wood Duck use of natural cavities. J. Wildl. Manage. 59: 372-383.
• Rolstad J., Rolstad E., Suteren Ø. 2000. Black Woodpecker nest sites: characteristics, selection, and reproductive success. J. Wildl. Manage. 64: 1053-1066.
• Rudat V., Kühlke D., Meyer W., Wiesner J. 1979. Zur Nistökologie von Schwarzspecht (Dryocopus martius L.), Rauhfußkauz (Aegolius funereus L.) und Hohltaube (Columba oenas L.). Zool. Jb. Syst. 106: 295-310.
• Sonerud G. A. 1985. Risk of nest predation in three species of hole nesting owls: Influence on choice of nesting habitat and incubation behaviour. Ornis Scand. 16: 261-269.
• StatSoft Inc. 2005. STATISTICA (data analysis software system), version 7.1. www.statsoft.com.
• Webb D. R. 1987. Thermal tolerance of avian embryos: a review. Condor 89: 874-898.
• Weggier M., Aschwanden B. 1999. Angebot und Besetzung natürlicher Nisthöhlen in einem Buchenmischwald. Ornithol. Beob. 96: 83-94.
• Wesołowski T. 2001. Ground checks — an efficient and reliable method to monitor holes' fate. Ornis Fennica 78: 193-197.
• Wesołowski T. 2002. Anti-predator adaptations in nesting Marsh Tits Parus palustris: the role of nest-site security. Ibis 144: 593-601.
• Wesołowski T. 2007. Lessons from long-term hole-nester studies in a primeval temperate forest. J. Ornithol. 148 (Suppl. 2): 395-405.
• White F. N., Kinney J. L. 1974. Avian incubation. Science 186: 107-115.
• Wiebe K. L. 2001. Microclimate of tree cavity nests: Is it important for reproductive success in Northern Flickers? Auk 118: 412-421.
• Zalewski A. 1997. Factors affecting selection of resting site type by pine marten in primeval deciduous forests (Białowieża National Park, Poland). Acta Theriol. 42: 271-288.
• Zalewski A., Jędrzejewski W. 2006. Spatial organisation and dynamics of the pine marten Martes martes population in Białowieża Forest (E Poland) compared with other European woodlands. Ecography 29: 31-43.
• Zar J. H. 1984. Biostatistical analysis. Prentice-Hall, Englewood Cliffs, New Jersey.

Identyfikatory

DOI

10.3161/000164511X625928