Udział i rola antropofitów we florze zadrzewień w rolniczym krajobrazie Żuław Wiślanych

• Autorzy: Afranowicz-Cieslak R.

Warianty tytułu

EN

Share and role of anthropophytes in the flora of forest complexes in the agriculture landscape of the Zulawy Wislane region

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The paper reports the share of anthropophytes in small forest complexes i.e. in forest patches along watercourses, tree lines along roadsides, and clumps of trees surrounded by fields in the Żuławy Wiślane. The largest share in the flora of the sites examined represents native species. Alien synanthropic species comprise about 17% of the total flora. Kenophytes represent 48% of the alien species, and archeophytes represent 30%. Synanthropic species were especially numerous in clumps of trees surrounded by fields, where 54 species were found. 42 species of anthropophytes were found in tree lines along roadsides, and 35 species were found in forest patches along watercourses. Among the anthropophytes found were: Lamium album, Padus serotina, Prunus cerasifera and Solidago gigantea. Tree lines along roadsides had the highest values for the anthropophytization index. Forest patches along watercourses had the lowest degree of synanthropization, with the lowest values for the anthropophytization index, the kenophytization index and the fluctuations index.

Słowa kluczowe

PL

krajobraz rolniczy; zadrzewienia; flora; antropofity; Zulawy Wislane; fitocenozy lesne; zmiany antropogeniczne; synantropizacja roslin

EN

agricultural landscape; woodlot; flora; anthropophyte; Zulawy Wislane region; forest phytocoenosis; anthropogenic change; plant synanthropization

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Botanica Silesiaca
• Rocznik: 2011
• Tom: 06
• Opis fizyczny: s.157-170,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Afranowicz-Cieslak R.

• Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody, Uniwersytet Gdański, Al.Legionów 9, 80-441 Gdańsk

Bibliografia

• ABROMEIT J., NEUHOFF W., STEFFEN H. 1898-1940. Flora von Ost- und Westpreussen. 1/1-25 (1898): 1-402, 2/26-43 (1903): 403-684, 3/44-49 (1926): 685-780, 4/50-52 (1931): 781-828, 5/53-55 (1934): 829-876, 6/56-78 (1940): 877-1248. - Kommissionsverlag Grafe und Unzer, Berlin-Konigsberg.
• AFRANOWICZ R. 2004. Związki współczesnego zróżnicowania florystyczno- fitocenotycznego delty Wisły z genezą i antropogenicznymi przekształceniami siedlisk. - Katedra Taksonomii Roślin i Ochrony Przyrody, Uniw. Gdański, Gdańsk. Mscr. pracy doktorskiej, 205 ss. + tabele.
• AUDE E., LAWESSON, J. E. 1998. Vegetation in Danish beech forests: the importance of soil, microclimate and management factors, evaluated by variation partitioning. - Plant Ecol. 134: 53-65.
• AUGUSTOWSKI B. 1976. Charakterystyka geomorfologiczna. - W: AUGUSTOWSKI B. (red.), Żuławy Wiślane. - Wydział V Nauk o Ziemi, GTN, Gdańsk, s. 175-188.
• CHMURA D. 2004. Penetration and naturalization of alien invasive plants (neophytes) in woodlands of the Silesian Upland (Poland). - Nat. Conserv. 60(3): 3-11.
• CHMURA D., SIERKA E. 2006. Relation between invasive plant and species richness of forest floor vegetation: A study of Impatiens parviflora DC. - Pol. J. Ecol. 54(3): 417-428.
• DRWAL J. 1991. Przyrodniczo-techniczne uwarunkowania powstania, trwania i dalszej ewolucji basenu jeziora Druzno. - W: DRWAL J. (red.), Basen jeziora Druzno: regionalny system przyrodniczo-techniczny. - Wyd. Uniw. Gdański, Gdańsk, s. 7-17.
• DZWONKO Z., LOSTER S. 1989. Distribution of vascular plant species in small woodlands on the Western Carpathian foothills. - Oikos 56: 77-86.
• ELLENBERG H. 1988. Vegetation ecology of Central Europe. - Cambridge University Press, Cambridge, 731 ss.
• FLEMMING G. 1983. Klimat - środowisko - człowiek. - PWRiL, Warszawa, 216 ss.
• GAZDA A., FIJAŁA M. 2010. Obce gatunki drzewiaste w południowym kompleksie Puszczy Niepołomickiej. - Sylwan 154(5): 333-340.
• GODEFROID S., PHARTYAL S.S., WEYEMBERGH G., KOEDAM N. 2005. Ecological factors controlling the abundance of non-native invasive black cherry (Prunus serotina) in deciduous forest understory in Belgium. - For. Ecol. Manage. 210: 91-105.
• JACKOWIAK B. 1990. Antropogeniczne przemiany flory roślin naczyniowych Poznania. - Wyd. Nauk. Uniw. Adama Mickiewicza, Poznań, 232 ss.
• JAKUBOWSKA-GABARA J., ZIELIŃSKA K. 2003. Synanthropic plants in the forest vegetation of Bolimów Nature Park. - W: ZAJĄC A., ZAJĄC M., ZEMANEK B. (red.), Phytogeographical problems of synanthropic plants. - institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, s. 219-225.
• JELINOWSKI T. 1969a. Roślinność Lasu Mątawskiego na Żuławach. - Acta Biol. Med., Soc. Sci. Gedan. 14: 479-524.
• JELINOWSKI T. 1969b. Flora naczyniowa Lasu Mątawskiego na Żuławach. - Acta Biol. Med., Soc. Sci. Gedan. 14: 525-547.
• JOPKIEWICZ K., ADAMCZEWSKI K. 1985. Drzewa i krzewy Żuław. - W: Przyrodniczo- techniczne uwarunkowania rozwoju Żuław. - Materiały na sesję naukową, NOT, Elbląg, s. 179-188.
• JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKI A. 1991. Zbiorowiska leśne i zaroślowe Żuław. - W: NOWICKI J. (red.), Rozpoznanie i ochrona ekosystemów. Artykuły i doniesienia naukowe opracowane w ramach resortowego programu badawczo-rozwojowego nr 28 pt. „Doskonalenie technologii i organizacji produkcji rolniczej na Żuławach”. - Żuławski Oddział IMUZ w Elblągu, Wyd. IMUZ-ART, Falenty/Elbląg-Olsztyn, s. 21-46.
• JUTRZENKA-TRZEBIATOWSKI A. 2002. Flora zbiorowisk leśnych, zaroślowych i zioło- roślowych Żuław Wiślanych. - Acta Bot. Cassub. 3: 87-104.
• KALKREUTH P. 1932. Der Eichwald bei Pieckel. - Ber. d. Westpr. Bot.-Zool. Ver. 54: 73-86.
• KARG J., KARLIK B. 1993. Zadrzewienia na obszarach wiejskich. - Zakład Badań Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN, Poznań, 46 ss.
• KLUSZCZYŃSKA K., SZMEJA K. 1979. Współczesny etap w przemianach roślinności jeziora Drużno. - Zesz. Nauk. Uniw.Gdańskiego, Biol. 1: 35-49.
• KONDRACKI J. 2001. Geografia regionalna Polski. - Wyd. Nauk. PWN, Warszawa, 441 ss.
• KORNAŚ J. 1968. Prowizoryczna lista nowszych przybyszów synantropijnych (kenofitów) zadomowionych w Polsce. - W: FALIŃSKI J. B. (red.), Synantropizacja szaty roślinnej. I. Neofityzm i apofityzm w szacie roślinnej Polski. - Mat. Zakł. Fitosoc. Stos. Uniw. Warszawskiego 25: 43-53.
• LENARTOWICZ Z. 2001. Charakterystyka flory roślin naczyniowych. - W: Dokumen¬tacja przyrodnicza projektowanego rezerwatu Mątawski Las (rezerwaty Mątawy i Las łęgowy nad Nogatem oraz ich poszerzenie). Gdańsk. Mscr., s. 18-37.
• MAGER F. 1960. Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum. - Bohlauhlau Verlag, Koln, Granz, 1(2): 1-328.
• MAJCHRZAK Z. 1966. Ewolucja gospodarcza Żuław po 1956 r. i jej perspektywy. - W: CIESIELSKI Z., GIERSZEWSKI S., KREJA B., MIKOS S., ZAJEWSKI W. (red.), Żuławy Wiślane. - GTN, Gdańsk, s. 101-146.
• MARKOWSKI R., BULIŃSKI M., SĄGIN P. 2002. Opracowanie flory naczyniowej i zbiorowisk roślinnych faunistycznego rezerwatu przyrody „Jezioro Drużno”. Zróżnicowanie, stan zachowania i zagadnienia ochrony. - W: Materiały do planu ochrony rezerwatu przyrody „Jezioro Drużno”. Gdańsk. Mscr., 157 ss.
• MATUSIK M., SZCZĘSNY R. 1976. Rolnictwo. - W: AUGUSTOWSKI B. (red.), Żuławy Wiślane. - GTN, Wydział V Nauk o Ziemi, Gdańsk, s. 457-551.
• MIEŃKO W. 2001. Charakterystyka zbiorowisk roślinnych. - W: Dokumentacja przyrodnicza projektowanego rezerwatu Mątawski Las (rezerwaty Mątawy i Las łęgowy nad Nogatem oraz ich poszerzenie). Gdańsk. Mscr., s. 37-44.
• MIREK Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA H., ZAJĄC A., ZAJĄC M. 2002. Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. - W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 442 ss..
• ORCZEWSKA A. 2000. Anthropogenic changes in the vegetation of woodland islands of the Głubczyce Plateau (Opole Voivodship). - W: JACKOWIAK B., ŻUKOWSKI W. (red.), Mechanisms of anthropogenic changes of the plant cover. - Publications of the Department of Plant Taxonomy of the Adam Mickiewicz University in Poznań 10: 225-234.
• ORŁOWSKI G., NOWAK L. 2005. Species composition of woody vegetation of three types of mid-field woodlots in intensively managed farmland (Wrocław Plain, south-western Poland). - Pol. J. Ecol. 53(1): 25-36.
• RATYŃSKA H. 2003. Szata roślinna jako wyraz antropogenicznych przekształceń krajobrazu na przykładzie zlewni rzeki Głównej (środkowa Wielkopolska). - Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 392 ss.
• RYSZKOWSKI L. 1992. Energy and materials flow across boundaries in agricultural landscape. - W: HANSEN A., DI CASTRI F. (red.), Landscape boundaries. Consequences for biotic diversity and ecological flows. - Springer-Verlag, New York, Heidelberg, Berlin, s. 270-284.
• STARKEL L. 1988. Historia dolin rzecznych w holocenie. - W: STARKEL L. (red.), Prze¬miany środowiska geograficznego Polski. - Ossolineum, Wrocław, s. 87-107.
• SULMA T., JELINOWSKI T. 1964. Rezerwaty łęgowe w Lesie Mątawskim na Żuławach. - Ochr. Przy. 30: 107-124.
• SCHULZ M. 1941. Die Vegetation des Drausengebietes. - Schrift. Physik.-Okon. Gesell. Konigsberg 72(1): 1-118.
• SZUKALSKI J. 1975. Żuławy Wiślane. - Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa, 152 ss.
• SZWED W., RATYŃSKA H., DANIELEWICZ W., MIZGAJSKI A. 1999. Przyrodnicze podstawy kształtowania marginesów ekologicznych w Wielkopolsce. - Katedra Botaniki Leśnej, Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań, 144 ss.
• WITEK T. 1976. Gleby. - W: AUGUSTOWSKI B. (red.), Żuławy Wiślane. - Wydział V Nauk o Ziemi, GTN, Gdańsk, s. 189-211.
• TOKARSKA-GUZIK B. 2005. The establishment and spread of alien plant species (kenophytes) in the flora of Poland. - Prace Nauk. Uniw. Śląskiego 2372, Katowice, s. 1-192.
• VANHELLEMONT M., WAUTERS L., BAETEN L., BIJLSMA R.-J., DE FRENNE P., HERMY M., VERHEYEN K. 2010. Prunus serotina unleashed: invader dominance after 70 years of forest development. - Biol. Invasions 12(5): 1113-1124.
• ZACHOWICZ J. 1998. Historia szaty roślinnej Żuław i Mierzei Wiślanej. - W: HERBICH J., HERBICHOWA M. (red.), Szata roślinna Pomorza - zróżnicowanie, dynamika, zagrożenia, ochrona. - Wyd. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk s. 259-292.
• ZACHOWICZ J., PRZYBYŁOWSKA-LANGE W., NAGLER J. 1982. The Late-Glacial and Holocene vegetational history of the Żuławy region, N Poland. A biostraty- graphic study of Lake Druzno sediments. - Acta Paleobot. 22(1): 141-161.
• ZAJĄC E. U., ZAJĄC A. 1975. Lista archeofitów występujących w Polsce. - Zesz. Nauk. Uniw. Jagiellońskiego., Prace Bot. 3: 7-16.
• ZAJĄC A., ZAJĄC E. U., TOKARSKA-GUZIK B. 1998. Kenophytes in the flora of Poland: list, status and origin. - Phytocoenosis 10(N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 9: 107-116.
• ZAŁUSKI T., PASZEK I. 2003. Anthropophytes in flora of the forest complex of the Górzno-Lidzbark Landscape Park. - W: ZAJĄC A., ZAJĄC M., ZEMANEK B. (red.), Phytogeographical problems of synanthropic plants. - institute of Botany, Jagiellonian University, Kraków, s. 347-353.