Krajobraz jako obiekt badań naukowych i ochrony przyrody

• Autorzy: Medwecka-Kornas A.

Warianty tytułu

EN

Landscape as the object of scientific research and nature conservation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Artykuł przedstawia zagadnienia związane z krajobrazem (i środowiskiem przyrodniczym, względnie geograficznym). Zainteresowanie tą tematyką, omawianą w odniesieniu do Polski, wiąże się z dużymi zmianami w otoczeniu współczesnego człowieka i potrzebą przeciwdziałania im drogą racjonalnej gospodarki przestrzennej i ochrony przyrody. Wspomniane jest malarstwo krajobrazowe, opisy w literaturze pięknej, przytoczone fragmenty poematu W. Pola. Przedstawiono klasyfikację krajobrazów i zbiorowisk roślinnych z nimi związanych, mającą za podstawę stopień wpływów antropogenicznych oraz niektóre cechy zbiorowisk (zespołów) roślinnych, badane w fitosocjologii. Osobny fragment poświęcono przeglądowi prac opisowych, dotyczących omawianych zagadnień od początków XX w. po lata obecne. Podano przegląd nowych koncepcji teoretycznych, a po części i filozoficznych, rozwijanych głównie w ramach geografii fizycznej. Należą tu rozmaite definicje terminu „krajobraz”, „ekologia krajobrazu”, bardziej szczegółowa koncepcja „usług ekosystemowych” itd. Wspomniano o ważnych nowych metodach gromadzenia i wizualizacji danych za pomocą technik komputerowych, GIS i GPS. Wymieniono też główne czasopisma, organizacje i konferencje na temat krajobrazów. Rozdział końcowy zawiera dane o działaniach niszczących walory naszego otoczenia i o sposobach ochrony, zwłaszcza w parkach narodowych. Dalsze prace naukowe i działania praktyczne dla zachowania walorów krajobrazów, a także środowisk przyrodniczych, są ogromnie potrzebne

EN

The present paper discusses various problems concerning the landscape and widely defined biological or geographical environment. The interest in those topics results from the increasing human impact on the surroundings. At the beginning, some Polish painters, novelists and poets dealing with the beauty of landscape are mentioned. Then, a few simple definitions of landscape (and the environment) are presented, and the role of vegetation in nature is described. There is also included a comparison between the classification of landscapes and the classification of plant communities according to the degree of their natural state or anthropogenic changes. Those and other features presented within the scope of phytosociology are very useful in the management of particular lands. A separate chapter contains the review of descriptive Polish publications, connected with the topics under discussion. The next chapter is devoted to information about new theoretical concepts developed mostly within the scope of geography, such as a definition of “landscape ecology”, “ecosystem services”, the use of new methods – GPS and GIS – in cartography and in other documentation. Subsequently some journals, handbooks (also the new handbook of T.J. Chmielewski is described) and organizations dealing with the scope of landscape (and the environment) are quoted. The final part contains short information about the most important damage to our natural surroundings and the countermeasures such as legal regulations and various forms of nature conservation. For practical actions, defined as active nature conservation, the knowledge of plant communities and their succession trends is very important. Further investigation and care about landscape should be considered as indispensable

Słowa kluczowe

PL

krajobraz; krajobraz pierwotny; krajobraz naturalny; krajobraz kulturowy; krajobraz rolniczy; krajobraz miejski; krajobraz wiejski; krajobraz zdewastowany; ekologia krajobrazu; przeksztalcenia krajobrazu; dewastacja krajobrazu; ochrona krajobrazu; badania naukowe; ochrona przyrody

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2013
• Tom: 69
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.3-18,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Medwecka-Kornas A.

• Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, ul.Lubicz 46, 31-512 Kraków

Bibliografia

• Andrzejewski R., Weigle A. 2003. Różnorodność biologiczna Polski. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa.
• Armand D.L. 1980. Nauka o krajobrazie. PWN, Warszawa.
• Balon J., Jodłowski M. (red.). 2009. Ekologia krajobrazu - problemy badawcze i utylitarne. Problemy Ekologii Krajobrazu XXIII, Kraków.
• Buchwald K., Engelhard W. (red.) 1975. Kształtowanie krajobrazu a ochrona przyrody. PWRiL, Warszawa.
• Chmielewski T.J. 2012. Systemy krajobrazowe, struktura - funkcjonowanie - planowanie. PWN, Warszawa.
• Ciszewska A. 2005. Relacje pomiędzy modelami struktury krajobrazu na przykładzie Przedborskiego Parku Krajobrazowego. Pr. Stud. Geogr. 36:13-26.
• Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Sorus, Poznań-Kraków.
• Grzegorczyk M. (red.) 2007. Integralna ochrona przyrody. Inst. Ochr. Przyr., Kraków.
• Jackowiak B„ Żukowski W. (red.). 2000. Mechanism of anthropogenic changes of the plant cover. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań.
• Janecki J. 1983. Człowiek a roślinność synantropijna miasta na przykładzie Warszawy. Wyd. SGGW-AR, Warszawa.
• Janecki J. 1999. Fizjonomia polskiej szaty roślinnej. Redakcja Wyd. Katolickiego UL, Lublin.
• Jarosz S. 1956. Krajobrazy Polski, wyd. 2. Wyd. Architektura, Warszawa.
• Kaźmierczak E., Nienartowicz A. Piernik A., Wilkoń-Michalska J. 1998. Metody numeryczne w badaniach struktury i funkcjonowania szaty roślinnej. UMK, Toruń.
• Kotliński A. 1994. Krajobrazy obszarów przyrodniczo cennych województwa elbląskiego. ARW A. Grzegorczyk, Warszawa.
• Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 1970. Zbiorowisko roślinne - ekosystem - biosfera. Nauka dla wszystkich 126.
• Loster S. (red.) 2012. Roślinność kserotermiczna na obszarach chronionych województwa małopolskiego. Przewodnik przyrodniczy. RDOŚ, Kraków.
• Maik W., Rembowska K., Suliborski A. (red.) 2005. Geografia jako nauka o przestrzeni, środowisku i krajobrazie. Podstawowe idee i koncepcje w geografii 1, Łódź.
• Malinowska E„ Lewandowski W., Harasimiuk A. (red.) 2004. Geoekologia i ochrona krajobrazu. Leksykon. Wyd. Przemysłowe WEMA, Warszawa.
• Matuszkiewicz J.M. 1993. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne Polski. PAN, Zakład Nar. im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków, Pr. Geogr. 158.
• Matuszkiewicz W. 1974. Teoretyczno-metodyczne podstawy badań roślinności jako elementu krajobrazu i obiektu użytkowania rekreacyjnego. Wiad. Ekol. XX (1): 3-13.
• Matuszkiewicz W. 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, wyd. 3. PWN, Warszawa.
• Medwecka-Kornaś A. 1978. Metody i problemy kartografii fitosocjologicznej. Zesz. Nauk. UJ, Pr. Geogr. 45: 101-121.
• Michajłow W. (red.). 1973. Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka. PWN, Warszawa.
• Michajłow W., Zabierowski K. (red.). 1978. Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Tom I i II. PWN, Warszawa.
• Olaczek R. 1999. Słownik szkolny. Ochrona przyrody i środowiska. WSiP, Warszawa.
• Olaczek R. 2008. Skarby przyrody i krajobrazu Polski. Multico, Warszawa.
• Partyka J. (red.) 2011. Mijające krajobrazy Polski. Małopolska. PTTK, Kraków.
• Piechota S. (red.). 2009. Turystyka a ochrona środowiska przyrodniczego - stan i perspektywy badań. Problemy ekologii krajobrazu XXV, Warszawa.
• Pol W. 1922. Pieśń o ziemi naszej. Nakł. Krakowskiej Spółki Wydawniczej, Kraków (wyd. 1 - Poznań 1843).
• Richling A. (red). 2005. Zintegrowane badania krajobrazowe i ich zastosowania. UW, Pr. Stud. Geogr. 36.
• Richling A., Solon J. 1996. Ekologia krajobrazu. PWN, Warszawa.
• Richling A., Stojek B., Strzyż M„ Szumacher I., Świercz A. (red.) 2006. Regionalne Studia Ekologiczno-Krajobrazowe XVI/I: 1: Badania nad krajobrazem, 2: Struktura i funkcjonowanie systemów przyrodniczych, Warszawa.
• Rosin Z.M. i in. (13 autorów) 2011. Koncepcja świadczeń ekosystemowych i jej znaczenie w ochronie przyrody polskiego krajobrazu rolniczego. Chrońmy Przyr. Ojcz. 67 (1): 3-20.
• Smoleński S. 1912. Krajobraz Polski. Warszawa.
• Solon J. 2002. Ocena różnorodności krajobrazu na podstawie analizy struktury przestrzennej roślinności. IG i PZ PAN, Warszawa, Pr. Geogr. 185.
• Solon J. 2008. Koncepcja „Ekosystem Services” i jej zastosowania w badaniach ekologiczno krajobrazowych. Problemy Ekologii Krajobrazu XXI, Lublin: 25-44.
• Starkel L. (red.) 1991. Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.
• Stecki K. (senior) 1978. Osobliwości, piękno i geneza krajobrazu Polski. WSiP, Warszawa.
• Szafer W. (red.) 1932. Skarby przyrody. Kasa im. Mianowskiego - Inst. Popierania Nauki, Warszawa.
• Szafer W. (red.) 1965. Ochrona przyrody i jej zasobów. Problemy i metody. Wyd. Zakł. Ochr. Przyr. PAN, Kraków, Tom I, II.
• Szafer W., Zarzycki K. (red.) 1977. Szata roślinna Polski, wyd. 3. PWN, Warszawa.
• Szczęsny T. 1971. Ochrona przyrody i krajobrazu. PWN, Warszawa.
• Urbański J. 2011. GIS w badaniach przyrodniczych. Wyd. UG, Gdańsk.
• Wodziczko A. 1945. O uprawie krajobrazu. Chrońmy Przyr. Ojcz. I (2/3): 1-28.
• Wodziczko A. 1965. Na straży przyrody, wyd. 3. PZWS, Warszawa.
• Wojtusiak R., Kornaś A., Kornaś J., Frankiewicz H. 1950. Badania nad fauną i florą denną Zatoki Gdańskiej dokonane przy użyciu hełmu nurkowego. Część III. PAU, Mat. do fizjografii kraju 26.
• Wóycicki Z. 1912-1917. Obrazy roślinności Królestwa Polskiego i krajów ościennych. Skład Główny w księgarni E. Wendego i Ski., Warszawa.
• Wysocki Cz., Sikorski P. 2009. Fitosocjologia stosowana w ochronie i kształtowaniu krajobrazu. Wyd. SGGW, Warszawa.