Charakterystyka rozcięć i osadów erozji węwozowej na Pojezierzu Suwalskim

• Autorzy: Smolska E.

Warianty tytułu

EN

Morphology of gullies and type of fan sediments on Suwalki Lakeland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The gullies in the Suwałki Lakeland are located very unevenly. The density of gully network is 0.2 km/km² on average and locally reaches 0,5- 1, 2 km/km². The incisions are located on slopes of tunnel valleys and wide depressions, particularly in the vicinity of met-outs and lakes. These slopes have heights of over 30 m and lengths of over 100 m and are composed of sandy and gravel, sandy silt and sandy till diamictons. The gullies are mostly simple landforms and only sporadically create small dendritic systems. Considering morphology and size of the incisions, two kinds of gullies can be distinguished. The larger gullies are developed along dellies (bowl-shaped, dry valleys) or melt-out valleys. The smaller and shorter gullies occur on the slopes of melt-out depressions and tunnel valleys. Ages of peat covered by fans at the mouths of larger gullies indicate that gully erosion started between 3520±70 to 2240± 100 BP. Two different units build the fans and infilled the gullies. The older unit contains sand and gravel that originated from the bottom and bank erosion of the gullies and resembles alluvium. The younger unit consists of colluvium. The fans at the mouths of smaller and shorter gullies are mainly built of colluvium. The analysed sediments have different characteristics, which indicate that the source material and depositional changes are linked to forest clearance and farmland expansion starting in the 7th century AD and continuing in the Middle Ages.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2012
• Tom: 50
• Opis fizyczny: s.107-119,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Smolska E.

• Wydział Geografii i Studiow Regionalnych, Uniwersytet Warszawski w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Ber A., 2000, Plejstocen Polski północno-wschodniej w nawiązaniu do głębszego podłoża i obszarów sąsiednich, Prace Państw. Inst. Geol. 170, 1-89.
• Brzozowski J., Iwanowska G., Okulicz-Kozaryn J., Siemaszko J., 1993, Dzieje zasiedlenia Suwalszczyzny od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, [w:] Przewodnik LXIV Zjazdu PTGeol. na Ziemi Suwalskiej 9- 12 września 1993, 108-126.
• Churska Z., 1966, Późnoglacjalne formy denudacyjne na zboczach pradoliny Noteci-Warty i doliny Drwęcy, Studia Soc. Sci. Torun., 4C, 1, Toruń.
• Churska Z., 1989, Przekształcenie stoków w późnym glacjale i holocenie na wybranych przykładach, Komitet badań Morza PAN, Studia i Mat. Oceanologiczne 56, Geol. Morza 4, 223-236.
• Folk R. L., Ward W., 1957, Brazos River bar: a study in the significance of grain size parameter,. J. Sed. Petrol. 27, 3-26.
• Józefaciuk Cz., 1991. Procesy spłukiwania i erozji wąwozowej, [w:] Starkel, L. (red.) Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa, 420-425.
• Klatkowa H., 1965, Niecki i doliny denudacyjne w okolicach Łodzi. Acta Geogr. Lodz. 19.
• Klatkowa H., 1989, The incorporation of closed depresions into the open erosional system as one of the models of head valley fashioning in the Vistulian, Quaestiones Geogr. Spec. Issue 2, 83-91.
• Klimek K., 2002. Zapis pradziejowej i historycznej erozji gleb w deluwiach i aluwiach górnośląskiej części dorzecza Odry, [w:] Szwarczewski P., Smolska E. (red.), Zapis działalności człowieka w środowisku przyrodniczym, Wyd. WGSR UW, 57-63.
• Nowaczyk B., 1991, Wiek i warunki sedymentacji stożków napływowych w zachodniej części pradoliny warszawsko-berlińskiej, [w:] Kostrzewski A. (red.), Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Wyd. UAM., Geografia 50, 153-178.
• Okulicz Ł., 1976, Osadnictwo strefy wschodniobałtyjskiej w I tysiącleciu p.n.e., Wrocław.
• Sinkiewicz M., 1994, Paleogeograficzna wymowa budowy stożków napływowych w okolicy Biskupina na Pojezierzu Gnieźnieńskim, Acta Univ. NC, 27, Nauki Mat.-Przyr. 92, 35-56.
• Sinkiewicz M., 1998, W. Niewiarowski (red.), Rozwój denudacji antropogenicznej w środkowej części Polski północnej, Wyd. UMK, Toruń.
• Smolska E., 2005, Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych (na przykładzie Pojezierza Suwalskiego), Wyd.WGSR UW, Warszawa.
• Smolska E., 2007, Development of gullies and sediment fans in last-glacial areas on the example of Suwałki Lakeland (NE Poland), Catena 71, 122- 131.
• Smolska E., Wasilewska A., 2002, Cechy neoholoceńskich osadów stokowych na przykładzie parowów na zboczach doliny Błędzianki (Pojezierze Suwalskie), [w:] Turkowska K., Dzieduszyńska D. (red.), Materiały konferencji „Transformacja systemów fluwialnych i stokowych w późnym vistulianie i holocenie” 25-27 września 2002 r. Łódź-Uniejów, UŁ, 20-21.
• Szwarczewski P., 2007, Etapy rozcinania Skarpy Ursynowskiej (Warszawa), [w:] Systemy dolinne i ich funkcjonowanie, Prace Instytutu Geogr. AŚ w Kielcach, 16, 157-171.
• Twardy J., 1995, Dynamika denudacji holoceńskiej w strefie krawędziowej Wyżyny Łódzkiej, Acta Geogr. Lodziensia, 69.
• Twardy J., 2000, Deluwia neoholoceńskie. Przykłady z Wyżyny Łódzkiej, Acta Geogr. Lodz. 78, 135-173.
• Twardy J., 2003, Cechy sedymentologiczne neoholoceńskich osadów stokowych na Wyżynie Łódzkiej i ich wartość interpretacyjna. Prace i Studia Geogr. 33: 25-44.
• Twardy J., 2005, Gully erosion in the middle Poland, [w:] Zgłobicki W., Rejman J. (red.) Human impact on sensitive geosystem, Wyd. UMCS, 129-142.
• Wasilewska A., 2001, Erozja wąwozowa na Pojezierzu Suwalskim. Praca magisterska, Archiwum WGiSR UW.
• Wieczorkowska J., 1997, Przykłady parowów na krawędzi Wyżyny Łódzkiej, Acta Univer. Łodz. Folia Geographica Physica l, 258-267.
• Zygmunt E., 2004, Archaeological and radiocarbon dating of alluvial fans as an indicator of prehistoric colonisation of the Głubczyce Plateau (SW Poland), Geochronometria 23, 101-107.