Cyrkulacyjne uwarunkowania susz rolniczych w województwie podkarpackim

• Autorzy: Ziernicka-Wojtaszek A.

Warianty tytułu

EN

Atmospheric circulation conditions of agricultural drougths in the podkarpackie province

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Treścią artykułu jest analiza cyrkulacyjnych uwarunkowań suszy rolniczej na obszarze dzisiejszego województwa podkarpackiego w okresie wegetacyjnym IV-X lat 1901-2000. Materiał badawczy stanowią: kalendarz codziennych typów cyrkulacji dla Polski południowej autorstwa Niedźwiedzia i kalendarz warunków meteorologicznych wegetacji roślin uprawnych na obszarze Polski południowo-wschodniej autorstwa Zawory dla okresów miesięcznych. Metoda pracy polegała na określeniu częstości typów cyrkulacji atmosfery w miesiącach uznanych przez korespondentów rolnych za suche z powodu niedoboru opadów. Zagrożenie suszą można wyrazić przez stosunek częstości danego typu cyrkulacji przy występowaniu suszy do ogólnej częstości typów cyrkulacji. I tak w okresie wegetacyjnym typ cyrkulacji antycyklonalnej z adwekcją powietrza z południowego - zachodu SEa w przypadku suszy występuje 1,38 razy częściej, niż ogólna częstość tego typu cyrkulacji, podobnie typ Sa i Ea 1,35 i 1,33 razy częściej. Odpowiednie wartości dla innych typów cyrkulacji wynoszą: dla klina antycyklonalnego Ka - 1,21, sytuacji antycyklonalnej z adwekcją powietrza z kierunku północno-wschodniego NEa i sytuacji centralnej antycyklonalnej Ca - 1,20. Dla sytuacji antycyklonalnej z adwekcją powietrza z kierunku południowo-zachodniego SWa i północnego Na, odpowiednie relacje częstości wynoszą 1,1 i 1,05. Z drugiej strony ważna jest częstość występowania tego typu sytuacji. Można ją uszeregować w następującej kolejności: Ka - 16,7%, Ea - 7,2%, SEa - 5,5%, NWa - 5,5%, NEa - 4,9%, Sa - 4,2%, Na - 4,1%, SWa - 3,4% i Ca - 3,0% (tab. 1).

EN

This article presents the analysis of atmospheric circulation conditions pertaining to agricultural droughts in the Podkarpackie Province during the growing season (1901-2000). The following resource materials have been used: daily calendar of atmospheric circulation types elaborated by T. Niedzwiedz for southern Poland, and growing season meteorological calendar elaborated by T. Zawora for southern Poland for the following monthly periods. The author had to determine the frequency of atmospheric circulation types for months which have been recognized by agricultural specialists as too dry (due to precipitation deficit). Drought hazard may be expressed by the following ratio: frequency of occurrence of a given circulation type during drought conditions to general frequency of circulation types. This method enabled to present detailed results. Firstly during the growing season the anticyclonic circulation type - advection of air from southwest - occurs 1,38 more frequently than the general frequency of this particular circulation type (SEa). The situation is similar for types Sa and Ea (1,35 and 1,33 respectively). When we examine the remaining values we can notice that the frequency coefficient for anticyclonic ridge (Ka) is equal to 1,21, whilst for anticyclonic situation with advection of air from northeast (NEa), and for central anticyclonic situation (Ca) is equal to 1,20. For anticyclonic situation with advection of air from the southwest (SWa) and north the coefficient is 1,1 and 1,05 respectively. It is also important to notice the general frequency of occurrence of these particular circulation types. The author managed to rank them in the descending order: Ka – 16,7%, Ea – 7,2%, SEa – 5,5%, NWa – 5,5%, NEa – 4,9%, Sa – 4,2%, Na – 4,1%, SWa – 3,4 % and Ca – 3,0% (refer to table 1).

Słowa kluczowe

PL

meteorologia; susza rolnicza; cyrkulacja atmosferyczna; woj.podkarpackie

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2012
• Numer: 2/III
• Opis fizyczny: s.153-162,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ziernicka-Wojtaszek A.

• Katedra Ekologii, Klimatologii i Ochrony Powietrza, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Al.Mickiewicza 24/28, 30-059 Kraków

Bibliografia

• Bobiński E., Meyer W. Susza w Polsce w latach 1982-1992. Ocena hydrologiczna. Wiadomości Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej XV, 4, 1992, s. 3-23.
• Cebulak E. Maksymalne opady dobowe w dorzeczu górnej Wisły. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 90, 1992, s. 79-96.
• Gilewska S. Środowisko przyrodnicze Polski na tle Europy. W: Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Red. Starkel L. PWN, Warszawa 1991, s. 13-22
• Kasperska-Wołowicz W., Łabędzki L., Bąk B. Okresy posuszne w rejonie Bydgoszczy. Woda –Środowisko – Obszary Wiejskie, 3 z. specj. (9), 2003, s. 39-56.
• Lorenc H., Gąsiorowska E., Laskowska A., Strzelczyk A., Żurawska K. Initial Assessment of the Drought in 2000. International Conference Present and Future Requirements for AgrometeorologicalInformation. Poznań, 11-15.09.2000, s. 14-27.
• Łabędzki L. Ocena zagrożenia suszą w rejonie bydgosko-kujawskim przy użyciu wskaźnika standaryzowanego opadu (SPI). Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, 43, 3, 2000, s. 102-103.
• Łabędzki L. Susze rolnicze – zarys problematyki oraz metody monitorowania i klasyfikacji. Woda –Środowisko – Obszary Wiejskie. Rozprawy Naukowe i Monografie 17, 2006, 107 ss.
• Łabędzki L. Bąk B. Zróżnicowanie wskaźnika suszy SPI w okresie wegetacji w Polsce. Woda – Środowisko – Obszary Wiejskie, 4, 2a (11), 2004, s. 111-122.
• Niedźwiedź T. Sytuacje synoptyczne i ich wpływ na zróżnicowanie przestrzenne wybranych elementów klimatu w dorzeczu górnej Wisły, Rozprawy habilitacyjne UJ, 1981, 58, Kraków.
• Niedźwiedź T. Long-term Variability of the Zonal Circulation Index above the Central Europe. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Geograficzne 102, 1996, s. 214-219.
• Niedźwiedź T. Variability of Atmospheric Circulation in Southern Poland in the 20th Century. Studia Geograficzne 75, Acta Universitatis Wratislaviensis 2542, 2003, s. 230-240.
• Niedźwiedź T. Kalendarz typów cyrkulacji atmosfery dla Polski południowej - zbiór komputerowy, Uniwersytet Śląski, Katedra Klimatologii, Sosnowiec 2011.
• Obrębska-Starklowa B. Typologia i regionalizacja fenologiczno-klimatyczna na przykładzie dorzecza górnej Wisły. Rozprawy Habilitacyjne UJ 11, 1977.
• Paszyński J., Niedźwiedź T. Klimat. W: Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze. Red. Starkel L. PWN, Warszawa 1991, s. 296-355.
• Piotrowski P. Uwarunkowania cyrkulacyjne susz wiosennych w Polsce. W: Bednorz E. Red. Klimat Polski na tle klimatu Europy, Warunki termiczne i opadowe, Seria: Studia i Prace z Geografii i Geologii 15, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań, 2010, s. 147-158.
• Przedpełska W. Zagadnienie susz atmosferycznych w Polsce i metody ich określania. Prace PIHM, 103, 1971, s. 3-24.
• Przybylak R., Maszewski R. Zmienność cyrkulacji atmosferycznej w regionie bydgosko-toruńskim w latach 1881-2005. Acta Agrophysica, 14(2), 2009, s. 427-447.
• Zawora T. Calendar of Meteorological Conditions Affecting Vegetation of the Cultivated Plants in South-East Poland over 1901-1990. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne, 95, 1993, s. 223-227.
• Ziernicka-Wojtaszek A., Zawora T. Zmienność opadów atmosferycznych w okresie wegetacyjnym w latach 1901-2000 na obszarze województwa podkarpackiego. W: Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP UJ, 2007, s. 391-396.
• Ziernicka-Wojtaszek A., Nowobilska-Luberda A., Nowobilska E., Zawora T. Uwarunkowania cyrkulacyjne najniższych opadów miesięcznych w południowo-wschodniej Polsce w okresiewegetacyjnym 1901-2000. W: Rola cyrkulacji atmosfery w kształtowaniu klimatu. Prace Wydziału nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego 74, Sosnowiec, 2012, s. 399-405.