Wykorzystanie wskaźników makrofitowych w ocenie presji wód kopalnianych na wody rzeczne

• Autorzy: Staniszewski R. , Jusik S.

Warianty tytułu

EN

Use of macrophyte indices in evaluation of the mine waters pressure on river waters

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wskaźniki makrofitowe, takie jak Mean Trophic Rank (MTR), Macrophyte Biological Index for Rivers (IBMR), River Macrophyte Nutrient Index (RMNI), Reference Index (RI) i inne są z powodzeniem wykorzystywane w ocenie jakości ekosystemów rzecznych. Opierają się one głównie na tolerancji poszczególnych taksonów roślin naczyniowych, mszaków, wątrobowców i makroglonów na trofię wody. Oceniany odcinek rzeki Noteć znajdujący się powyżej jeziora Gopło odbiera zrzuty wód kopalnianych z odkrywki węgla brunatnego Tomisławice. W 2012 roku przeprowadzono badania dotyczące wpływu wód kopalnianych z odkrywki węgla brunatnego na trofię wód Noteci. Wykorzystano w tym celu kilka wskaźników makrofitowych oraz przeprowadzono analizy wskaźników troficznych na wybranych stanowiskach. Dla wybranych stanowisk dysponowano także wynikami badań z 2008 roku, które wykorzystano w celach porównawczych. Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że wpływ charakterystyki troficznej wód kopalnianych na wielkości wskaźników makrofitowych oraz wskaźników jakości wody był nieznaczny. Wynika to z małych różnic trofii wód rzecznych i wód kopalnianych oraz braku wrażliwości wykorzystanych wskaźników makrofitowych na wypadnięcie pojedynczych gatunków wskaźnikowych z grupy roślin wodnych. Rośliną, która wypadła z listy makrofitów poniżej dopływu rzeki Pichny był grążel żółty, a niektóre wykazywały znaczny spadek pokrycia bez istotnego wpływu na wartości wskaźników makrofitowych. Świadczy to o niezbyt wysokiej czułości tego typu wskaźników w sygnalizowaniu nieznacznych zmian w środowisku wodnym.

EN

Macrophyte indices, as like Mean Trophic Rank (MTR), Macrophyte Biological Index for Rivers (IBMR), River Macrophyte Nutrient Index (RMNI), Reference Index (RI) and other are successfully used in evaluation of river ecosystems. They based on tolerance of particular vascular plants, mosses, liverworts and macroalgea on water trophy. Studied part of Noteć River was situated above Gopło Lake and accept mine waters discharge from open-pit mine Tomisławice. In the year 2012 the analyses of the impact of brown coal mine waters on Noteć River trophy were carried out. Several macrophyte indices were used and supported by chemical analyses in selected sites. For all sites earlier data were accessible and were used to comparisons. On the base of obtained results it was concluded, that the impact of mine waters trophic characteristics on macrophyte indices and water trophy was generally negligible. It was due to the small differences of trophy between river and mine waters and lack of sensitivity of macrophyte indices on lack of individual indicator species from the group of aquatic vascular plants. Yellow Water-lily was the wasted species and significant decrease of cover was found for other species without changes of macrophyte indices values. It showed to some extent lack of sensitivity of macrophyte indices in detecting of slight changes of aquatic environment.

Słowa kluczowe

PL

wody kopalniane; oddzialywanie na srodowisko; wody rzeczne; trofia; makrofity; indeks IBMR; indeks MTR; wskaznik makrofitowy RI; indeks RMNI

• Wydawca: -
• Czasopismo: Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
• Rocznik: 2014
• Numer: III/1
• Opis fizyczny: s.959-970,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Staniszewski R.

• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94C, 60-949 Poznań

autor

Jusik S.

• Katedra Ekologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul.Piątkowska 94C, 60-949 Poznań

Bibliografia

• Bender J., Gilewska M. (2004). Rekultywacja w świetle badań i wdrożeń. Roczniki Gleboznawcze, Tom LV, nr 2, 29-46.
• Dawson F. H., Newman J. R., Gravelle M. J., Rouen K. J., Henville P. (1999). Assessment of the Trophic Status of Rivers using Macrophytes, Evaluation of the Mean Trophic Rank. R&D Technical Report E39, Environment Agency of England &Wales, Bristol, UK.
• Friedman M. (1937). The use of ranks to avoid the assumption of normality implicit in the analysis of variance. Journal of the American Statistical Association, 32 (200), 675–701.
• Haury J., Peltre M.-C., Trémolières M., Barbe J., Thiébaut G., Bernez I., Daniel H., Chatenet P., Haan-Archipof G., Muller S., Dutartre A., Laplace-Treyture C., Cazaubon A., Lambert-Servien E. (2006). A new method to assess water trophy and organic pollution – the Macrophytes Biological Index for Rivers (IBMR), its application to different types of river and pollution, Hydrobiologia 570, 153-158.
• Gebler D., Kayzer D., Budka A., Szoszkiewicz K. (2012). Modelling values of river macrophyte metrics using artificial neural network. Infrastruktura i EkologiaTerenów Wiejskich, 1 (4), 61-70.
• Jusik Sz., Staniszewski R., Szoszkiewicz K., Hryc-Jusik B. (2010). Zastosowanie makrofitów w ocenie stanu ekologicznego rzek wyżynnych Polski. ZeszytyProblemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 547, 157-165.
• Kendall M.G., Smith B.B. (1939). The Problem of m Rankings. The Annals of Mathematical Statistics. 10 (3), 275–287.
• Policht-Latawiec A., Kanownik W., Łukasik D. (2013). Wpływ zanieczyszczeń punktowych na jakość wody rzeki San. Infrastruktura i Ekologia TerenówWiejskich, 1 (4), 253-269.
• Przybyła C., Stachowski P. Kozaczyk P. (2011). Stan aktualny i prognozy poprawy gospodarki wodnej gruntów na terenach pogóniczych. Rocznik OchronaŚrodowiska, 13, 485-509.
• Schaumburg J., Schranz C., Foerster J., Gutowski A., Hofmann G., Meilinger P., Schneider S., Schmedtje U. (2004). Ecological classification of macrophytes andphytobenthos for rivers in Germany according to the water framework directive.Limnologica, 34, 283-301
• Staniszewski R. (2001). Estimation of river trophy in Kujawskie Lakeland using Mean Trophic Rank and Chemical Index of Trophy. Rocz. AR Pozn. 334, Bot. 4, 139-148.
• Staniszewski R., Jusik S. (2013). Wpływ zrzutu wód kopalnianych z odkrywki węgla brunatnego na jakość wód rzecznych. Rocznik Ochrona Środowiska, 15 (3), 2652-2665.
• Staniszewski R., Jusik S., Kupiec J. (2012). Variability of taxonomic structure of aquatic macrophytes according to major modifications of lowland and upland rivers with different water trophy. Nauka Przyr. Technol. 6, 2, #22.
• StatSoft, Inc. (2011). STATISTICA (data analysis software system), version 10. www. statsoft.com. [dostęp, 09.03.2014]
• Szafrański Cz., Stachowski P. (1997). Zmiany zapasów wody w wierzchnich warstwach rekultywowanych rolniczo gruntów pogórniczych. Roczniki AR Poznań, 294, Melioracje i Inżynieria Środowiska, 19 (2), 211-221.
• Szoszkiewicz K., Zbierska J., Jusik S., Zgoła T. (2006). Opracowanie podstaw metodycznych dla monitoringu biologicznego wód powierzchniowych w zakresiemakrofitów i pilotowe ich zastosowanie dla części wód reprezentujących wybranekategorie i typy. Akademia Rolnicza w Poznaniu – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski – Instytut Ochrony Środowiska. Warszawa – Poznań – Olsztyn(maszynopis), 1-71.
• Wachowiak G. (2011). Wpływ zrzutów wód kopalnianych na wielkość przepływów wody w rzekach w początkowym okresie odwadniania odkrywki TomisławiceKWB Konin. Górnictwo i Geoinżynieria, 35 (4), 153-166.
• Willby N., Pitt J.-A., Phillips G. (2009). The Ecological Classification of UK Rivers Using Aquatic Macrophytes. UK Environment Agency Science Reports. Project SC010080⁄SR1. Environmental Agency, Bristol.dr

Identyfikatory

DOI

10.14597/infraeco.2014.3.1.071