Utwory eoceńskie strefy Siar płaszczowiny magurskiej na terenie rezerwatu krajobrazowego Zamczysko nad Rabą (polskie Karpaty zewnętrzne)

• Autorzy: Waskowska A. , Cieszkowski M.

Warianty tytułu

EN

Eocene deposits of the Siary Zone in the Magura Nappe in the Zamczysko nad Raba Nature Reserve (Polish Outer Carpathians)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Na terenie rezerwatu krajobrazowego Zamczysko nad Rabą występuje geologiczne odsłonięcie cenne ze względów poznawczych, naukowych oraz historii badań geologicznych prowadzonych tutaj od XIX wieku. Rezerwat znajduje się na obszarze zbudowanym ze skał formacji z Łabowej strefy Siar płaszczowiny magurskiej. Na jego terenie odsłonięty jest profil stropowej partii ogniwa piaskowca ze Skawiec, wydzielany w obrębie tej formacji, reprezentowany przez piaskowce i zlepieńce przeławicane cienkimi pakietami łupków zielonych oraz spągowej części górnych pstrych łupków, zbudowanych z czerwonych łupków z cienkimi ławicami piaskowców oraz sporadycznie występującymi laminami bentonitów. W utworach odsłaniających się na terenie rezerwatu występują bogate zespoły mikroskamieniałości otwornic, zębów ryb oraz nieliczne radiolarie. Wiek analizowanych utworów ustalono na górny ipres (wczesny eocen), na co wskazują liczne formy otwornic Reticulophragmium intermedium (Mjatliuk) współwystępujące z nielicznymi Reticulophragmium amplectens (Grzybowski), oraz masowe wystąpienia otwornic z rodzaju Karrerulina. W pracy przedstawiono i scharakteryzowano szczegółowy profil litologiczny utworów strefy kontaktu piaskowców ze Skawiec oraz górnych pstrych łupków z Łabowej, a także sporządzono listę taksonomiczną zespołów otwornic uzyskanych z tych utworów, dającą podstawy do szczegółowej stratygrafii.

EN

The particular morphology of the area, ruins of a medieval tower, as well as heterogeneous plant cover with rare and protected species are the main reasons for the protection of Zamczysko nad Rabą Reserve. Geological outcrops occurring in this landscape reserve are valuable in terms of general knowledge, science and history of geological research conducted in this area since the 19th century. The reserve is located in the external zone of the Magura Nappe, called the Siary Zone (Fig. 2). The transitional section between the Skawce Sandstone Member and the upper variegated shales of the Łabowa Formation is well exposed in a stream valley in the western part of the reserve (Figs 3, 4). The aim of this paper is to present geology and collect the material for outcrops and microfauna (Figs 3-6, Table 1). The Skawce Sandstone Member consists of thick-bedded turbidite sandstones interbedded with green shales (Fig. 5). The upper variegated shales of the Łabowa formation are developed as red shales with rare and very thin sandstone intercalations (Figs 3, 5). These deposits contain numerous and diversified microfossil assemblages consisting of agglutinated foraminifera, fish teeth and rare Radiolaria. The taxonomic list of the foraminiferal species is presented in Table 1. Typical Eocene species occur in the assemblages: Eggerelloides propinqus (Brady), Eratidus gerochi Kaminski et Gradstein, Pseudonodosinella elongata (Grzybowski), as well as Reticulophragmium intermedium (Mjatliuk) and rare Reticulophragmium amplectens (Grzybowski) (Table 1, Fig. 6), which indicate the upper Ypresian age (?Lower Lutetian) of these deposits. The abundant occurrence of Karrerulina is observed here, which in the Outer Carpathians corresponds to the Early Eocene.

Słowa kluczowe

PL

Karpaty Polskie; Karpaty Zewnetrzne; rezerwaty krajobrazowe; rezerwat Zamczysko nad Raba; przyroda nieozywiona; plaszczowina magurska; flisz karpacki; utwory eocenskie; skamienialosci; mikroskamienialosci; otwornice

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2015
• Tom: 71
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.96-107,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Waskowska A.

• Katedra Geologii Ogólnej i Geoturystyki, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, al.Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

autor

Cieszkowski M.

• Instytut Nauk Geologicznych, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, ul.Oleandry 2a, 30-063 Kraków

Bibliografia

• Bąk К. 2004. Deep-water agglutinated foraminiferal changes across the Cretaceous/Tertiary and Paleocene/Eocene transitions in the deep flysch environment; eastern Outer Carpathians (Bieszczady Mts, Poland). W: Bubik M., Kaminski M.A. (red.). Proceedings of the Sixth International Workshop on Agglutinated Foraminifera. Grzybowski Foundation Special Publication 8: 1-56.
• Boué A. 1833. Coupe d'oeil densemble sur les Carpathes le Marmarosh, la Transylwanie. Bulletin de la Societě de France 4: 72-79.
• Burtan J. 1993. Budowa geologiczna Ziemi Myślenickiej. W: German K. (red.). Monografia Ziemi Myślenickiej. Universitas: 11-36.
• Burtan J., Szymakowska F. 1964. Szczegółowa mapa geologiczna Polski, region Karpat i Przedgórza, wydanie tymczasowe, skala 1: 50 000, arkusz Osielec. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Cieszkowski M., Golonka J., Waśkowska-Oliwa A., Chrustek M. 2006. Budowa geologiczna rejonu Sucha Beskidzka-Świnna Poręba (polskie Karpaty fliszowe). Geologia - Kwartalnik AGH 32: 155-201.
• Cieszkowski M., Waśkowska A., Kaminski M.A. 2011. Deep-water agglutinated foraminifera in Paleogene hemipelagic sediments of the Magura Basin in the Sucha Beskidzka area - variegated shales of the Łabowa Shale Formation. W: Bąk M., Kaminski M.A., Waśkowska A. (red.). Integrating Microfossil Records from the Oceans and Epicontinental Seas. Grzybowski Foundation, Special Publication 17: 53-63.
• Cieszkowski M., Waśkowska-Oliwa A. 2001. Skawce Sandstone Member - a new formal lithostrati-graphic subdivision of the Łabowa Shale Formation in the Siary Subunit of the Magura Nappe (Polish Outer Carpathians). Biulletin of Polish Academy of Sciences 49: 138-149.
• Geroch S., Nowak W. 1984. Proposal of zonation for the late Tithonianlate Eocene, based upon arenaceous Foraminifera from the Outer Carpathians, Poland. W: Oertli H.J. (red.). Benthos'83, Proceedings of 2nd International Symposium on Benthic Foraminifera (Pau). Elf Aquitaine, Pau: 225-239.
• Jędrzejko К., Stebel A. 1994a. Flora i zbiorowiska roślinne rezerwatu przyrody „Zamczysko nad Rabą" w Myślenicach (Karpaty Zachodnie). Ochrona Przyrody 51: 55-70.
• Jędrzejko K, Stebel A. 1994b. Mszaki rezerwatu przyrody „Zamczysko nad Rabą" w Myślenicach (Karpaty Zachodnie). Ochrona Przyrody 51: 71-80.
• Jones R.W., Charnock M.A. 1984. "Morphogroups" of agglutinated Foraminifera, their life positions and feeding habits and potential applicability in (paleo)ecological studies. Revue de Paleobiologie 4:311-320.
• Kaminski M.A., Gradstein F.M. 2005. Atlas of Paleogene Cosmopolitan Deep-water Agglutinated Foraminifera. Grzybowski Foundation, Special Publication 10:1- 547.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Miśkiewicz K., Stadnik R., Waśkowska A., Cieszkowski M. 2010. Geoochrona w rezerwatach przyrody (przykłady z rejonu Myślenic). W: Rajchel J. (red.). Jubileusz Katedry Geologii Ogólnej, Ochrony Środowiska i Geoturystyki AGH 1920-2010, Wydawnictwa AGH: 99-106.
• Olszewska В., 1997. Foraminiferal biostratigraphy of the Polish Outer Carpathians: A record of basin geohistory. Annales Socetatis Geologorum Poloniae 67: 325-337.
• Waśkowska A., Cieszkowski M. 2014. Biostratigraphy and depositional anatomy of a large olistostrome in the Eocene Hieroglyphic Formation of the Silesian Nappe, Polish Outer Carpathians. Annales Socetatis Geologorum Poloniae 84: 51-70.
• Wójcik A., Rączkowski W. 1994. Objaśnienia do Szczegółowej mapy geologicznej Polski, 1: 50 000, arkusz Osielec. Państwowy Instytut Geologiczny.