Zmienność wskaźnika zagrożenia suszą w pokrywach glebowo-zwietrzelinowych pogórskiego stoku fliszowego na Stacji Badawczej IGIPZ PAN w Szymbarku w latach 2000-2015

• Autorzy: Bochenek W.

Warianty tytułu

EN

Variability of drought risk index in the soil-mantle rock covers of flysch foothill slope at the IG and SO PAS Research Station in Szymbark in the years 2000-2015

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule przedstawiono dynamikę zasobności wody w pokrywach stokowych w oparciu o wielkość wskaźnika zagrożenia suszą gruntową kn, obliczonego dla okresów 10- lub 11-dniowych na podstawie codziennych pomiarów stanów wody na stanowiskach piezometrycznych w środkowej i dolnej części pogórskiego stoku fliszowego w Szymbarku. Na obydwu stanowiskach zainstalowane zostały po cztery otwory piezometryczne o głębokości 50, 100, 150 i 250 cm, w których dokonywano pomiarów za pomocą gwizdka studziennego (świstawki). Na podstawie pomiarów przeprowadzonych w latach 2000-2015 stwierdzono występowanie umiarkowanych i dość silnych zależności miedzy średnimi rocznymi stanami wody a sumami opadów i warstwą odpływu. Największą liczebność dekadowych wyników wskaźnika kn stwierdzono w klasie "zagrożenie niżówką"(–0,1 < kn <= 0,1) lub w klasie "brak zagrożenia niżówką" (0,1 < kn <= 0,3). Najczęściej zagrożenie niżówką występowało w piezometrach o głębokości 1,5 m. Najdłuższe okresy niżówki gruntowej (kn < –0.1), obliczonej dla wszystkich otworów na danym stanowisku, trwały dziewięć dekad, zaś najdłuższe okresy nadmiaru wody (kn > 0,3) na obydwu stanowiskach trwały przez pięć dekad. W ciągu roku występuje wzrost wskaźnika kn we wszystkich otworach piezometrycznych między trzecią dekadą lutego a pierwszą dekadą kwietnia, będący efektem zasilania przez opady w okresie zimowym, w tym topnienie pokrywy śnieżnej, w warunkach ograniczonej ewapotranspiracji i odpływu korytowego.

EN

This paper presents an analysis of temporal dynamics of the abundance of water in the soil-mantle rock cover at piezometric positions in the middle and lower parts of the foothill flysch slope in Szymbark. The research was based on the value of the drought risk index (kn) which was calculated for periods of 10 or 11 days (decades) on the basis of daily measurements of water levels. In each of the two stations, four bore holes were dug to depths of 50, 100, 150 and 250 cm. and the measurements were made with the use of the well whistle. On the basis of these measurements, the occurrence of moderate and relatively strong relationships between average annual water levels and the sums of precipitation and runoff indicator were observed. The greatest number of ten-day results of the kn rate was observed in the "low flow risk" class (−0.1 < kn <= 0.1) or "no low flow risk" class (0.1 < kn <= 0.3). The most common “low flow risk” occurred at a depth of 150 cm. The longest periods of low flow (kn <−0.1), calculated for each of the holes, lasted for nine decades, while the longest periods of excess water (kn > 0.3) in both stations continued for five decades. During the year, especially between the end of February and the beginning of April, an increase of kn index was observed in every piezometric hole. This occurred as a result of rainfall during winter, including the melting of snow cover, under conditions of reduced evapotranspiration and drainage runoff.

Słowa kluczowe

PL

wody podpowierzchniowe; susza; zagrozenia susza; piezometry; gleby fliszowe; stacje badawcze; wies Szymbark; lata 2000-2015

EN

subsurface water; drought; drought hazard; piezometer; flysch soil; research station; Szymbark village; 2000-2015 period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2016
• Tom: 23
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.319-330,rys.,tab.,wykr.,bibliogr.

Twórcy

autor

Bochenek W.

• Stacja Badawcza Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, Polska Akademia Nauk, 38-311 Szymbark 430

Bibliografia

• Adamczyk B., Maciaszek W., Januszek K., 1973. Gleby gromady Szymbark i jej wartość użytkowa. W: Gleby i zbiorowiska leśne okolic Szymbarku (Red. L. Starkel). Dokumentacja Geograficzna nr 1, s. 15-66.
• Bochenek W., 2002. Ocena możliwości retencyjnych pokryw glebowo-zwietrzelinowych na stoku pogórskim, Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego, Nr 3, s. 103-107, Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce.
• Bochenek W., 2005. Krążenie wody i ługowanie pokryw w profilu podłużnym pogórskiego stoku fliszowego. Rozprawa doktorska (maszynopis), ss. 181.
• Gil E., 1979. Typologia i ocena środowiska naturalnego okolic Szymbarku. Dokumentacja Geograficzna nr 5, ss. 84.
• Guihéneuf N., Boisson A., Bour O., Dewandel B., Perrin J., Dausse A., Viossanges M., Chandra S., Ahmed S., Maréchal J.C., 2014. Groundwater flows in weathered crystalline rocks: Impact of piezometric variations and depth-dependent fracture connectivity, Journal of Hydrologhy, 511, 320-334.
• Herdera Ch., Custodio E., Chong G., Lambá L. J., Riquelme R., Wilke H., Jódar J., Urrutia J., Urqueta H., Sarmiento A., Gamboa C., Lictevout E., 2016. Groundwater flow in a closed basin with a saline shallow lake in a volcanic area: Laguna Tuyajto, northern Chilean Altiplano of the Andes, Science of the Total Environment, 541, 303-318.
• Jarząbek A., Kopacz M., Karpierz M., Karpierz O., Sacha M., Smoroń S., 2015. Analiza zjawiska suszy na obszarze regionu wodnego Dniestru, RZGW Kraków 2015, http://www.krakow.rzgw.gov.pl/download/obwieszczenia/susza/dniestr/Analiza_suszy_Dniestr.pdf
• Phillip G.M., Watson D.F., 1986. Automatic interpolation methods for mapping piezometric surfaces. Automatica, 22(6), 753-756.
• Słupik J., 1981. Rola stoku w kształtowaniu odpływu. Prace Geograficzne IGiPZ PAN, 142, s. 98.
• Starkel L., 1972. Charakterystyka rzeźby Polskich Karpat (i jej znaczenie dla gospodarki ludzkiej), Problemy Zagospodarowania Ziem Górskich, 10, 75-91.
• Thiery D., 1986. Forecast of changes in piezometric levels by a lumped hydrological model, Journal of Hydrology 97, issue 1-2, s. 129-148.
• Zabuski L., Wójcik A., Gil E., Mrozek T., Rączkowski W., 2009. Landslide processes in a flysch massif – case study of the Kawiory landslide, Beskid Niski Mts. (Carpathians, Poland), Geological Quarterly, 53(3), 317-332.
• Zdralewicz I., Lejcuś I., 2008. Wyznaczanie okresów niżówkowych wód podziemnych w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 9, 149-158.