Obserwacje przelotów błotniaków: stawowego Circus aeruginosus i łąkowego Circus pygargus na Wyżynie Krakowskiej

• Autorzy: Turzanski M.

Warianty tytułu

EN

Observations of migratory passages of the Marsh Harrier Circus aeruginosus and the Montagu’s Harrier Circus pygargus in the Krakow Upland (S Poland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W środkowej części Wyżyny Krakowskiej w latach 2005–2010 rejestrowano obecność błotniaków Circus sp. Powierzchnia próbna obejmowała 230,5 km2, w tym ważne dla błotniaków tereny otwarte zajmowały 167,5 km2 (tj. 72,7%), a lasy pokrywały 63 km2 (tj. 27,3%). Celem pracy było stwierdzenie składu gatunkowego oraz ustalenie statusu odnotowanych błotniaków na Wyżynie Krakowskiej. Oprócz własnych obserwacji w pracy uwzględniono także 6 niepublikowanych stwierdzeń innych autorów z lat 1994–2008. W okresie migracji odnotowano łącznie 28 osobników należących do dwóch gatunków błotniaków: stawowego Circus aeruginosus (Nobs = 18, Nos = 20) i łąkowego Circus pygargus (Nobs/os = 8). Zdecydowana większość (aż 92%; Nobs = 24, Nos = 26) wszystkich stwierdzeń dotyczyła ptaków na migracji jesiennej, a tylko 8% (Nobs/os = 2) – na wiosennej. Nie zarejestrowano stanowisk lęgowych ani platform noclegowych. Zwrócono uwagę na rzeczywiste i potencjalne zagrożenia dla tej grupy ptaków szponiastych na omawianym obszarze

EN

In the central part of the Kraków Upland (southern Poland) in 2005–2010 the presence of harriers Circus sp. was being recorded. The surveyed area covered 230.5 km2, including 167.5 km2 of open areas (i.e. 72.7%) that are important for harriers, whereas forests – 63 km2 (i.e. 27.3%). The objective of this study was to determine the species composition and the status of the recorded harriers in the Kraków Upland. In addition to author’s observations, the study also includes six unpublished records of other authors from 1994–2008. Altogether 28 specimens of two different harrier species were recorded during the migration period: the Marsh Harrier Circus aeruginosus (Nobs = 18, Nsp = 20) and the Montagu’s Harrier Circus pygargus (Nobs/sp = 8). As many as 92% (Nobs = 24, Nsp = 26) of all reported occurrences were related to birds migrating in autumn, and only 8% (Nobs/sp = 2) – to birds migrating in spring. No breeding sites or roosting platforms were found. The attention was paid to real and potential threats posed to this group of raptors in the described area.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; blotniaki; blotniak stawowy; blotniak lakowy; Circus aeruginosus; Circus pygargus; przeloty ptakow; obserwacje ptakow; Wyzyna Krakowska; Polska Poludniowa

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.114-124,tab.,fot.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Turzanski M.

• Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt, Polska Akademia Nauk, ul.Sławkowska 17, 31-016 Kraków

Bibliografia

• BŁ 2010. Błotniak łąkowy. Strona internetowa projektu - Ochrona błotniaka łąkowego Circus pygargus w Polsce - koordynowanego przez Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” [http://www. pygargus.pl/], dostęp: 16.04.2012 r.
• Bocheński Z., Oleś T 1977. Ptaki Ojcowskiego Parku Narodowego. Acta Zool. 22 (8): 319-371.
• Chmielewski S., Fijewski Z., Nawrocki P., Polak M., Sułek J., Tabor J., Wilniewczyc P. 2005. Ptaki Krainy Gór Świętokrzyskich. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Nauk., Kielce-Poznań.
• Dudzik K., Bielak E., Maksalon L., Dobosz R. 2010. Awifauna stawów rybnych doliny Białej Nidy i terenów przyległych w latach 2002-2010. Chrońmy Przyr. Ojcz. 66 (4): 261-282.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
• Głowaciński Z. (red.) 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. IOP PAN, Kraków.
• Kajtoch Ł., Piestrzyńska-Kajtoch A. 2006. Awifauna środkowej części Beskidu Wyspowego - propozycje ochrony. Chrońmy Przyr. Ojcz. 62 (3): 33-46.
• Kitowski I. 1991. O potrzebie ochrony noclegowisk błotniaków zbożowych (Circus cyaneus L.) w okresie wędrówek i zimowania. Prądnik. Prace Muz. Szafera 3: 243-245.
• Kitowski I. 2000. Zmiany liczebności błotniaka stawowego Circus aeruginosus na Zamojszczyźnie (południowo-wschodnia Polska) w latach 1972-97. Prz. Przyr. 11: 3-14.
• Kitowski I., Cierech A., Kisiel E. 2003. Zanik noclegowisk błotniaka zbożowego Circus cyaneus na Lubelszczyźnie. Not. Orn. 44 (1): 61-64.
• Kitowski I., Pieńkosz M. 2004. Godne ochrony zbiorowe noclegowisko błotniaka stawowego Circus aeruginosus w okolicach Zamościa (południowo-wschodnia Polska). Chrońmy Przyr. Ojcz. 60 (3): 109-114.
• Komisja Faunistyczna 2010. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2009. Ornis Polonica 51: 117-148.
• KOO 2011. Komitet Ochrony Orłów. Oficjalna strona internetowa [http://www.koo.org.pl/], dostęp: 16.04.2012 r.
• Krogulec J. 1991. Czynniki regulujące liczebność błotniaków łąkowych (Circus pygargus, Aves, Accipitridae) w rezerwatach torfowiskowych Lubelszczyzny. Prądnik. Prace Muz. Szafera 3: 251-254.
• Krupiński D. 2009. Ochrona i badania błotniaka łąkowego Circus pygargus na południowym Podlasiu. W: Anderwald D. (red.). Ochrona drapieżnych zwierząt, a rozwój cywilizacyjny społeczeństw ludzkich. Stud. i Mat. CEPL, Rogów, 3 (22): 159-163.
• Lontkowski J. 2009a. Błotniak stawowy Circus aeruginosus. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z.(red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa: 207-215.
• Lontkowski J. 2009b. Błotniak zbożowy Circus cyaneus. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa: 216-221.
• Lontkowski J. 2009c. Błotniak łąkowy Circus pygargus. W: Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.). Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOŚ, Warszawa: 222-231.
• Mebs T., Schmidt D. 2006. Die Greifvögel Europas, Nordafrikas und Vorderasiens. Biologie, Kennzeichen, Bestände. Kosmos, Stuttgart.
• Tabor M., Tabor J. 2005. Pokarm błotniaka łąkowego Circus pygargus w okresie lęgowym na torfowiskach węglanowych pod Chełmem. Kulon 10 (1-2): 33-42.
• Tomek T. 2005. Ptaki Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W: Partyka J. (red.). Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Ojców, Tom 3 - Suplement: 69-79.
• Tomek T 2008. Ptaki Ojcowskiego Parku Narodowego. W: Klasa A., Partyka J. (red.). Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Przyroda. Ojców: 433-448.
• Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski: rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
• Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”. 2008. Ochrona błotniaka łąkowego. KOZAK DRUK, Siedlce.
• Wiącek J., Kucharczyk M., Rapa A. 2009. Struktura gniazd błotniaków łąkowych Circus pygargus z polnej i torfowiskowej populacji w okolicach Chełma i południowego Podlasia. W: Wiącek J., Polak M., Kucharczyk M., Grzywaczewski G., Jerzak L. (red.). Ptaki - Środowisko - Zagrożenia Ochrona. Wybrane aspekty ekologii ptaków. LTO, Lublin: 287-294.
• Wiącek J., Niedźwiedź M. 2009. Długoterminowe zmiany w składzie pokarmu błotniaka łąkowego Circus pygargus w okresie gniazdowym na obszarze Chełmskich Torfowisk Węglanowych. W: Wiącek J., Polak M., Kucharczyk M., Grzywaczewski G., Jerzak L. (red.). Ptaki
• Środowisko - Zagrożenia - Ochrona. Wybrane aspekty ekologii ptaków. LTO, Lublin: 309-317.
• Wilniewczyc P., Szczepaniak W., Zięcik P., Jantarski M. 2001. Ptaki stawów rybnych w Górkach i terenów przyległych. Kulon 6: 3-61.
• Zieliński P. 2007. Błotniak zbożowy Circus cyaneus. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985-2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 142-143.