Występowanie i charakterystyka siedlisk Sympecma fusca (VANDER LINDEN, 1820) i Sympecma paedisca (BRAUER, 1877) w starorzeczach górnej Wisły

• Autorzy: Rychla A. , Sniegula S. , Karasek T. , Golab M. J. , Zurek R.

Warianty tytułu

EN

Distribution and habitat characteristics of Sympecma fusca (VANDER LINDEN, 1820) and Sympecma paedisca (BRAUER, 1877) in oxbows of the upper Vistula River

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

Sympecma fusca and S. paedisca occur in a wide spectrum of habitats within standing waters. However, the knowledge of these species distribution in oxbows is poor in Poland. In this study, new sites of S. fusca and S. paedisca along the Vistula River valley, be- tween Jawiszowice and Otałęż in the Małopolska Region (the Lesser Poland), are presented (Tab. 1, Fig. 1) and the importance of oxbows for the species distribution is discussed. Habi- tat conditions concerning hydrological and physico-chemical (12 parameters) water proper- ties are analysed (Tab. 2) with a focus on nutrient contents (phosphate – PO4 3–, ammonium – NH4 +, and nitrate – NO3 −). A total of 22 UTM 10x10 km squares were investigated and S. fusca was recorded in 17, while S. paedisca in 11 UTM squares (Tab. 1, Fig. 1). In total, 51 and 25 new sites of S. fusca and S. paedisca, respectively, were recorded. The species coexisted at 22 (43%) sites. The reproductive behaviour was observed at 29 sites for S. fusca and at 16 ones for S. paedisca. Both species preferred oxbows that during high water periods were temporarily connected with the river, i.e. those situated inside rather than outside of the levees (Fig. 2). Specifically, 63% sites of S. fusca and 76% sites of S. paedisca were located between the levees of the Vistula River. With respect to hydrochemical conditions, both species occurred in habitats with wide ranges of all measured water parameters and there was no significant difference between their preferences in this matter (Fig. 3). Regarding nutrients, both species were found at concentrations reaching 1,5 mg L–1 PO4 3– and 1,6 mg L–1 NH4 +. Nevertheless, a comparison between inhabited and uninhabited waters revealed preferences of both species to relatively low contents of phosphate and ammonium. With respect to nitrate, S. paedisca occurred at their low concentrations, whereas S. fusca did not show any pattern. We conclude that oxbows, particularly those seasonally flooded due to the river proxi- mity, are important habitats for S. fusca and S. paedisca. Thus, special attention should be paid on biotopes situated in great river valleys in Poland. Although both species tolerate broad ranges of physico-chemical water parameters, oxbows with relatively low nutrient concentrations are preferred.

Słowa kluczowe

PL

wystepowanie; siedliska; Sympecma fusca; straszka pospolita; zimowka rudawa zob.straszka pospolita; straszka syberyjska; Sympecma paedisca; starorzecze; rzeka Wisla; gorna Wisla; jakosc wody; wlasciwosci fizykochemiczne; zasolenie wod; fosforany; fosfor; azot; zawartosc fosforu; zawartosc azotu; wody stojace; stanowiska; rozmieszczenie geograficzne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Odonatrix. Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego
• Rocznik: 2015
• Tom: 11
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.21-30,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rychla A.

• ul.Osiedlowa 12, Płoty, 66-016 Czerwieńsk

autor

Sniegula S.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Al.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Karasek T.

• Zakład Hydrobiologii, Wydział Biologii, Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych, Uniwersytet Warszawski, ul.Żwirki i Wigury 101, 02-089 Warszawa

autor

Golab M. J.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Al.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

autor

Zurek R.

• Instytut Ochrony Przyrody, Polska Akademia Nauk, Al.Mickiewicza 33, 31-120 Kraków

Bibliografia

• BERNARD R., BUCZYŃSKI P., TOŃCZYK G., WENDZONKA J. 2009. Atlas rozmieszczenia ważek (Odonata) w Polsce. Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• BUCZYŃSKI P. 2012. Dragonflies (Odonata) of the left-bank Bug river valley between Włodawa and Kodeń (middle-eastern Poland). Acta biol., 19: 47–69.
• BUCZYŃSKI P., BROŻONOWICZ A., CZERNIAWSKA-KUSZA I. 2013. A disjunctive site of Sympecma fusca (BRAU.) (Odonata: Lestidae) in Opole Silesia (south-western Poland). Čas. Slez. Muz. Opava (A), 62(1): 45–50.
• CUBER P. 2010. Lestidae (Odonata: Zygoptera) rzadko stwierdzane w województwie śląskim. Odonatrix, 6(2): 37–41.
• DARAŻ B. 2009. Ważki (Odonata) Pogórza Przemyskiego i przyległych obszarów wzdłuż Sanu. Wiad. en- tomol., 28(1): 5–32.
• DOBRZAŃSKA J., FILIPOWICZ S., SIKORA A., PEŁNIA-IWANICKA E. 2011. Ważki (Odonata) wybranych starorze- czy Wisły w Warszawie. Odonatrix, 7(2): 33–40.
• FOSBERG C., RYDING S.O. 1980. Eutrophication parameters and trophic state indices in 30 Swedish waste- receiving lakes. Arch. Hydrobiol., 89(2): 189–207.
• GLIŃSKA-LEWCZUK K. 2009. Water quality dynamics of oxbow lakes in young glacial landscape of NE Po- land in relation to their hydrological connectivity. Ecol. Eng., 35(1): 25–37.
• GRZĘDZICKA E. 2010. Preferencje siedliskowe ważek na wybranym obszarze Gór Świętokrzyskich i Płasko- wyżu Suchedniowskiego oraz możliwości ich ochrony. Wiad. entomol., 29(Supl.): 123–128.
• JÖDICKE R. 2006. Sympecma. [w:] K.-D.B. DIJKSTRA (red.), R. LEWINGTON. Field guide to the dragonflies of Britain and Europe. British Wildlife Publishing, Gillingham: 87–89.
• MIKOŁAJCZUK P., MIŁACZEWSKA E. 2012. Nowe stanowiska iglicy małej Nehalennia speciosa (CHARPENTIER, 1840) (Odonata: Coenagrionidae) we wschodniej części Mazowsza i północnej części województwa lubelskiego. Odonatrix, 8(1): 1–10.
• NÜRNBERG, G.K. 2001. Eutrophication and Trophic State – Why does lake water (quality) differ from lake to lake? NALMS LakeLine, 21(1): 29–33.
• ROZPORZĄDZENIE Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jed- nolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji prioryteto- wych. Dz.U. nr 257, poz. 1545.
• SCHMIDT B., STERNBERG K. 1999. Sympecma paedisca (BRAUER, 1877). Sibirische Winterlibelle. [w:] STERNBERG K., BUCHWALD R. (red.). Die Libellen Baden-Württembergs. Band 1. Ulmer, Stuttgart: 440–451.
• SMOLIS A., KADEJ M., BENA W., MALKIEWICZ A., ZAJĄC K., MAŃKOWSKA-JUREK D., RĄPAŁA R. 2012. Nowe dane o rozsiedleniu ważek (Insecta: Odonata) na Śląsku. Przyr. Sudetów, 15: 57–66.
• STANILEWICZ J. 2013. Ważki (Insecta: Odonata) starorzeczy Bugu koło Terespola. Praca magisterska, Zakład Zoologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• STERNBERG K., RADEMACHER M. 1999. Sympecma fusca (VANDER LINDEN, 1820). Gemeine Winterlibelle. [w:] K. STERNBERG, R. BUCHWALD (red.). Die Libellen Baden-Württembergs. Band 1. Ulmer. Stuttgart: 429–440.
• ŚNIEGULA S. 2006. Materiały do znajomości ważek (Odonata) gminy Borne Sulinowo (Pojezierze Pomor- skie), ze szczególnym uwzględnieniem gatunków zagrożonych i objętych ochroną prawną. Wiad. en- tomol., 25(4): 197–212.
• WENDZONKA J. 2013. Ważki (Odonata) w Nadwarciańskim Parku Krajobrazowym. Biul. Park. Krajobraz. Wielkopolski, 19: 136–141.
• VOLLENWEIDER R.A., KEREKES J. 1982. Advances in defining critical loading levels for phosphorus in lake eutrophication. Mem. Ist. Ital. Idrobiol., 33: 53–83.
• ŻURAWLEW P. 2013. Ważki (Odonata) pogranicza Wysoczyzny Kaliskiej i Równiny Rychwalskiej (Wielko- polska). Odonatrix, 9(2): 33–54.