Wpływ gatunku i środowiska życia ryb na zawartość ołowiu oraz oszacowanie jego pobrania z tkanki mięśniowej

• Autorzy: Staszowska A. , Skalecki P. , Florek M. , Litwinczuk A.

Warianty tytułu

EN

Impact of fish species and their living environment on concentration of lead and estimated intake thereof from muscle tissue

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ryby oraz przetwory rybne są ważnym elementem zbilansowanej diety człowieka. Pomimo wysokiej wartości odżywczej mogą być one jednak źródłem metali ciężkich. Celem badań było określenie wpływu gatunku i środowiska życia na zawartość ołowiu w tkance mięśniowej ryb oraz oszacowanie pobrania tego pierwiastka ze 100 g mięsa, uwzględniając najniższe dawki wyznaczone (Benchmark Dose Lower Confidence Limit - BMDL) dla dzieci i dorosłych. Badaniami objęto sześć gatunków ryb żyjących w różnym środowisku: ryby morskie – śledź i dorsz, ryby słodkowodne dzikie – płoć i okoń oraz ryby z akwakultury – pstrąg tęczowy i karp. Zawartość ołowiu oznaczono metodą bezpłomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej z wykorzystaniem spektrometru SpectrAA 880Z (Varian). Do analizy wyników zastosowano jednoczynnikową analizę wariancji. Wykazano istotny wpływ gatunku i środowiska życia na zawartość ołowiu w tkance mięśniowej ryb. Istotnie (p ≤ 0,05) najmniejszą zawartość Pb (0,0429 mg·kg-1) oznaczono w mięśniach ryb z akwakultury, natomiast mięśnie ryb morskich i słodkowodnych dziko żyjących zawierały zbliżoną zawartość ołowiu (odpowiednio 0,1419 i 0,1644 mg·kg⁻¹). Najwięcej ołowiu zawierały mięśnie śledzi (0,2349 mg·kg⁻¹) i płoci (0,2145 mg·kg⁻¹), najmniej – pstrągów tęczowych i karpi (około 0,043 mg·kg⁻¹). Oszacowano, że bezpieczna dla dzieci porcja mięsa śledzi i płoci (uwzględniająca najniższe dawki wyznaczające BMDL01) nie powinna przekraczać odpowiednio 75 g i 82 g.

EN

Fish and fish products are an important part of a balanced human diet. Despite the fact that fish have an excellent nutritional value, they can also be a source of heavy metals. The objective of the research study was to determine the impact of species and living environment of fish on the concentration of lead in muscle tissue of fish, as well to estimate the lead intake from a 100 g portion of meat with reference to the benchmark dose lower confidence limit (BMDL) for children and adults. The research study included the following six species of fish living in different environments: marine fish: herring and cod; wild freshwater fish: roach and perch; and aquaculture fish: rainbow trout and carp. The concentration of lead was determined by flameless atomic absorption spectrometry using a SpectrAA 880Z (Varian) spectrometer. A one-way analysis of variance was applied to analyze the results. The significant impact was proved of species and living environment on the concentrate of lead in muscle tissue of fish. The significantly (p < 0.05) lowest concentrate of Pb (0.0429 mg kg⁻¹) was determined in the muscles of fish from aquaculture. However, the muscles of marine and wild fresh water fish had a similar Pb concentration level (respectively, 0.1419 and 0.1644 mg kg⁻¹). The highest concentrate of lead was determined in the muscles of herring (0.2349 mg kg⁻¹) and roach (0.2145 mg kg⁻¹), and the lowest amount in the muscles of rainbow trout and carp (about 0.043 mg kg⁻¹). It was estimated that a portion of herring and roach meat (as regards the to BMDL01) to be safe for children should not exceed 75 g and 82 g, respectively.

Słowa kluczowe

PL

ryby morskie; ryby slodkowodne; przetwory rybne; mieso ryb; zywienie czlowieka; dieta; zywienie zbilansowane; wartosc odzywcza; zanieczyszczenia zywnosci; metale ciezkie; olow; zawartosc olowiu; pobranie olowiu; BMDL zob.najnizsze dawki wyznaczone; najnizsze dawki wyznaczone; czynniki srodowiska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywność Nauka Technologia Jakość
• Rocznik: 2013
• Tom: 20
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.60-68,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Staszowska A.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 13, 20-950 Lublin

autor

Skalecki P.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 13, 20-950 Lublin

autor

Florek M.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 13, 20-950 Lublin

autor

Litwinczuk A.

• Katedra Towaroznawstwa i Przetwórstwa Surowców Zwierzęcych, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, ul.Akademicka 13, 20-950 Lublin

Bibliografia

• [1] Allen-Gil S.M., Martynov V.G.: Heavy metal burdens in nine species of freshwater and anadromous fish from the Pechora River, northern Russia. Sci. Total Environ., 1995, 161, 653-659.
• [2] AOAC. Official Methods of Analysis of the AOAC 986.15. Multi-element method. 17th ed. Arlington. Virginia USA. 2000.
• [3] Canpolat Ö., Calta M.: Heavy metals in some tissues and organs of Capoeta capoeta umbla (Heckel, 1843) fish species in relation to body size, age, sex and seasons. Fresen Environ. Bull., 2003, 12 (9), 961-966.
• [4] Castro-González M.I., Méndez-Armenta M.: Heavy metals: Implications associated to fish consumption. Environ. Toxicol. Pharm., 2008, 26, 263-271.
• [5] Čelechovskà O., Svobodovà Z., Žlàbek V., Macharàčkovà B.: Distribution of metals I tissues of the Common Carp (Cyprinus carpio L.). Acta Vet. Brno, 2007, 76, 93-100.
• [6] Dobicki W., Polechoński R.: Relationship between growth age and heavy metal bioaccumulation by tissues of four species inhabiting Wojnowskie Lakes. Acta Sci. Pol. - Piscaria, 2003, 2, 27-44.
• [7] Drąg-Kozak E., Łuszczek-Trojnar E., Popek W.: Koncentracja metali ciężkich w tkankach i organach pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss) w zależności od wieku i sezonu. Ochr. Środ. Zasobów Nat., 2011, 40, 161-169.
• [8] Du Z-Y., Zhang J., Wang Ch., Li L., Man Q., Lundebye A-K., Froyland L.: Risk-benefit evaluation of fish from Chinese markets: Nutrients and contaminants in 24 fish species from five big cities and related assessment for human health. Sci Total Environ, 2012, 416, 187-199.
• [9] EFSA Panel on Contaminants in the Food Chain (CONTAM); Scientific Opinion on Lead in Food. EFSA J., 2010, 8 (4).
• [10] Fallah A.A., Saei-Dehkordi S.S., Nematollahi A., Jafari T.: Comparative study of heavy metal and trace element accumulation in edible tissues of farmed and wild rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) using ICP-OES technique. Microchem. J., 2011, 98, 275-279.
• [11] Henry F., Amara R., Courcot L., Lacouture D., Bertho M.-L.: Heavy metals in four fish species from the French coast of the Eastern English Channel and Southern Bight of the North Sea. Environ. Int., 2004, 30, 675-683.
• [12] Łuczyńska J., Jaworski J., Markiewicz K.: Wybrane metale w tkance mięśniowej ryb z Jeziora Łańskiego. Kom. Ryb., 2000, 3, 22-24.
• [13] Łuczyńska J., Markiewicz K., Jaworski J.: Interspecific differences in the concentrates of macro- and microelements in the muscle of six fish species from lakes of the Olsztyn lake district (north-east of Poland). Pol. J. Food Nutr., 2006, 15/56, 1, 29-35.
• [14] Łuszczek-Trojnar E., Drąg-Kozak E., Popek W.: Bioakumulacja metali ciężkich w wybranych tkankach karpia (Cyprinus carpio L.) pochodzącego ze stawów hodowlanych zasilanych wodą Rzeki Rudawy. Ochr. Środ. Zasobów Nat., 2011, 47, 112-120.
• [15] Mania M., Wojciechowska-Mazurek M., Starska K., Rebeniak M., Biernat U.: Nowe fakty o ołowiu w środkach spożywczych. Przem. Spoż., 2011, 68, 96-100.
• [16] Perkowska A., Protasowicki M.: Cadmium and lead in fishes and in selected elements of the Świdwie Lake ecosystem, Acta Ichthyol. Piscat., 2000, 30 (2), 71-84.
• [17] Pieńkowska B., Hryszko K.: Rynek ryb. Stan i perspektywy. Analizy rynkowe. Wyd. IERiGŻ-PIB, 2013, 19, 25-27.
• [18] Polak-Juszczak L.: Temporal trends in the bioaccumulation of trace metals in herring, sprat and cod from the southern Baltic Sea in the 1994 – 2003 period. Chemosphere, 2009, 76, 1334-1339.
• [19] Protasowicki M., Ciereszko W., Perkowska A., Ciemniak A., Bochenek I., Brucka-Jastrzębska E.: Metale ciężkie i chlorowane węglowodory w niektórych gatunkach ryb z rzeki Odry. Rocz. Ochr. Środ., 2007, 9, 95-105.
• [20] Rajkowska M., Wechterowicz Z., Lidwin-Kaźmierkiewicz M., Pokorska K., Protasowicki M.: Accumulation of selected metals in roach (Rutilus rutilus L.) from West Pomeranian Lakes. Ecol. Chem. Eng., 2008, 15, 119-123.
• [21] Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych. Dz. U. L 364 z 20.12.2006, str. 5.
• [22] Saei-Dehkordi S.S., Fallah A.A.: Determination of copper, lead, cadmium and zinc in commercially valuable fish species from the Persian Gulf using derivative potentiometric stripping analysis. Microchem. J., 2011, 98, 156-162.
• [23] Sprawozdania Komitetu Naukowego ds. Żywności, seria 32, opinia Komitetu Naukowego ds. Żywności na temat: „Potencjalne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego wynikające z obecności ołowiu w żywności i napojach”, str. 7-8, http://ec.europa.eu/food/fs/sc/scf/reports/scf_reports_32.pdf.
• [24] Staniskiene B., Matusevicius P., Alvidas U.: Distribution of heavy metals in muscles of fish: Concentrations and change tendencies. Environ. Re.s Eng. Manag., 2009, 2, 48, 35-41.
• [25] STATSOFT Inc., Statistica, data analysis software system, ver. 6., 2003, www.statsoft.com.
• [26] Szlinder-Richert J., Usydus Z., Malesa-Ciećwierz M., Polak-Juszczak L., Ruczyńska W.: Marine and farmed fish on the Polish market: Comparison of the nutritive value and human exposure to PCDD/Fs and other contaminats. Chemosphere, 2011, 85, 1725-1733.
• [27] Tepe Y., Türkmen M., Türkmen A.: Assessment of heavy metals in two commercial fish species of four Turkish seas. Environ. Monit. Assess., 2008, 146, 277-284.
• [28] Tóth T., Andreji J., Tóth J., Slávik M., Árvay J., Stanovič R.: Cadmium, lead and mercury concentrates in fishes – case study. J. Microbiol. Biotechnol. Food Sci., 2012, 1, 837-847
• [29] Wang X.L., Sato T., Xing B.S., Tao S.: Health risks of heavy metals to the general public in Tianjin, China via consumption of vegetables and fish. Sci. Total Environ., 2005, 350, 28-37.
• [30] Zhao S., Feng Ch., Quan W., Chen X., Niu J., Shen Z.: Role of living environments in the accumulation characteristics of heavy metals in fishes and crabs in the Yangtze River Estuary, China. Mar. Pollut. Bull., 2012, 64, 1163-1171.