Charakterystyka substancji próchnicznych w glebach postawowych występujących na terenie Obniżenia Milicko--Głogowskiego

• Autorzy: Lobaz B. , Bogacz A.

Warianty tytułu

EN

Characteristics of humus substances in soil previously used as a pounds in the Milicz-Glogow Depression

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Badania prowadzone były w profilach czarnych ziem i gleb opadowo-glejowych występujących na terenie Obniżenia Milicko-Głogowskiego. Pierwotnie obszar ten zdominowany był przez liczne hodowlane stawy rybne otoczone rozległymi bagnami oraz terenami torfowiskowymi. Rozbudowa obwałowań rzeki Baryczy na początku XIX w. przyczyniła się do znacznego osuszenia terenu. W wielu miejscach obszar ten utracił cechy bagien i został przekształcony w użytki leśne, łąki i grunty orne. Celem prowadzonych badań była charakterystyka substancji próchnicznych w gle¬bach postawowych oraz próba odnalezienia śladów dawniej prowadzonej gospodarki stawowej na obszarze zagospodarowanym obecnie w kierunku rolniczym i leśnym. Analizowane gleby repre¬zentują gleby niecałkowite wytworzone z piasku, z wyraźnymi cechami oglejenia i odwapnienia. Według systematyki (IUSS 2006) można je zaklasyfikować do Phaeozems (Arenic), Mollic Gley- sols (Arenic) i Ferric Gleysols (Arenic). W ich budowie profilowej zaznacza się występowanie dobrze wykształconego poziomu próchnicznego, w którym zaobserwowane zostały warstwy o ce¬chach namułu. Wartości pH wskazują na odczyn od lekko kwaśnego w kierunku do zasadowego. Zawartość Corg oraz Nog była wyraźnie zróżnicowana, a kompleks sorpcyjny w dużym stopniu wysycony kationami zasadowymi, wśród których dominował wapń. Analizując skład frakcyjny związków próchnicznych, można zauważyć, że niewielki udział stanowiła frakcja Ia reprezentująca niskocząsteczkowe połączenia organiczne łatwo przemieszczające się w profilu glebowym. Naj¬większą ilość w puli związków próchnicznych stanowiła frakcja I, w której udział węgla kwasów huminowych wyraźnie dominował nad węglem kwasów fulwowych. Udział frakcji II definiowa¬nej jako stabilne połączenia z krzemianami był niewielki i wynikał prawdopodobnie ze znikomej   ilości minerałów ilastych, z którymi frakcja ta tworzy trwałe kompleksy mineralno-organiczne. W warstwach ektohumusu udział węgla niehydrolizującego był bardzo wysoki, typowy dla pozio¬mów organicznych, świadczący o powolnym tempie humifikacji i stale wysokiej ilości nierozło- żonych szczątków organicznych, natomiast w mineralnych poziomach próchnicznych kształtował się na zdecydowanie niższym poziomie, typowym dla czarnych ziem i gleb gruntowo-glejowych. We wszystkich analizowanych profilach glebowych zaobserwowano spadek wartości relacji A4/6 wraz ze wzrostem głębokości. Wskazuje to na obecność kwasów huminowych o większej ma¬sie cząsteczkowej i wyższym stopniu kondensacji struktur aromatycznych w głębiej zalęgających poziomach genetycznych. Zmiany zagospodarowania badanego obszaru w kierunku rolniczym i leśnym, dokonane w XIX w., widoczne są w profilach gleb gruntów ornych w postaci poziomu namułu o podwyższonej zawartości C org.

EN

This work describes the fractional composition of acid formed soil humus in soils previously used as a pounds in the Milicz-Glogow Depression. In collected soils samples following analyzes were performed chemical, physico-chemical properties and fractional composition of humus compounds with the Tiurin method. According to WRB 2006 the studied soils represents Phaeozems (Arenic) Mollic Gleysols (Arenic) and Ferric Gleysols (Arenic). In texture dominate sand and loam sand with decalcification feature. Reactions of the researched soils are in range from strong light acid up to alkaline. The organic O horizon and humic A horizon are in high thickness and very rich in their C total. Sorptive complexes are different and determinate by TOC, N tot., pH and content of fraction < 0,002 in mm. As regards the fractional composition a small part is represented by fraction Ia (fulvic acids include low-molecular, high mobile organic compounds). Within humic matter frac¬tion I (humic compounds bound with calcium and mobile non silicate forms of R2O3) humic acid dominates. The CHA-Ca (humic acid bonded with Ca) part isn't very high whereas dominate humic acids bounded with mobile non silicate forms of Al2O3 and Fe2O3. Fraction II (humic compounds connected with silicate R2O3) is low and results from low content of fraction < 0,002 mm. In turn, the part non-hydrolyzed C total is major in the organic O horizon then compared with the humic A horizon. The optical properties show an increase in maturity humic substances in the deeper part of soils. High levels of humic acids taken together with significant levels of moisture encourage the stabilization of the organic soil matter despite its light texture.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Rolnictwo
• Rocznik: 2011
• Tom: 99
• Opis fizyczny: s.63-79,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Lobaz B.

autor

Bogacz A.

Bibliografia

• Bogacz A., Łabaz B., Dąbrowski P., 2008. „Wybrane właściwości fizyczne i fizykochemiczne czarnych ziem w Parku Krajobrazowym „Dolina Baryczy". Rocz. Glebozn., 59, 1: 43-51.
• Bogacz A., Łabaz B., Włodarczyk E., 2010. Wpływ sposobu użytkowania na właściwości fizyczne i fizykochemiczne czarnych ziem okolic Milicza. Rocz. Glebozn., 61, 1: 13-18.
• Borowiec S., 1986a. Podobieństwo próchnicy poziomów akumulacyjnych gleb uprawnych i leśnych na podstawie wybranych cech diagnostycznych. Rocz. Glebozn., 37, 2-3: 91-99.
• Borowiec S., 1986b. Przestrzenne zróżnicowanie zawartości próchnicy w glebach uprawnych północno-zachodniej Polski. Rocz. Glebozn., 37, 2-3: 101-165.
• Borowiec S., Wybieralska A., 1969. Zróżnicowanie składu próchnicy w zależności od typu gleb i ich użytkowania. Rocz. Glebozn., 20, 1: 67-79.
• Ciarkowska K., Niemyska-Łukaszuk J., 1998. Wpływ sposobu użytkowania na zawartość i jakość połączeń próchnicznych rędzin gipsowych Niecki Nidziańskiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 460: 113-120.
• Drozd J., 1973. Związki próchniczne niektórych gleb na tle ich fizykochemicznych właściwości. Rocz. Glebozn., 24, 1: 3-55.
• Drozd J., Kowaliński S., Licznar M., Licznar S., 1987. Mikromorfologiczna interpretacja procesów fizykochemicznych w glebach pobagiennych. Rocz. Glebozn., 38, 3: 121-137.
• Drozd J., Licznar M., 1996. Wpływ stosunków wodnych na urodzajność czarnych ziem. Rocz. Glebozn., 47, 3/4: 9-12.
• Drozd J., Licznar M., Weber J., Licznar S.E., Jamroz E., Dradrach A., Mastalska-Cetera B., Zawerbny T., 1998a. Degradacja gleb w niszczonych ekosystemach Karkonoszy i możliwości jej zapobiegania. Monografia PTSH, Wrocław: 125.
• Drozd J., Licznar M., Licznar S.E., Weber J., 1998b. Związki próchniczne degradowanych gleb górnoreglowych ekosystemów leśnych Karkonoszy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 464: 281-292.
• Drozd J., Jezierski J., Licznar M., Licznar S., 2000. IR spectra and analisys of humic acids iso- latet form municipal composts in different stages of maturity. Humic substances in the Environment. An Inter. Jurnal., 2: 11-15.
• Dziadowiec H., Gonet S., 1999. Przewodnik metodyczny do badań materii organicznej gleb. Prace Komisji Naukowych PTG., 120: 66.
• Giedrojć B., Bogda A., Kaszubkiewicz J., 1990. Ukształtowanie i geneza pokrywy glebowej niektórych stawów rybnych w rejonie Milicza. Zesz. Nauk. AR Wroc., Melior 34, 189: 69-76.
• Giedrojć B., Kaszubkiewicz J., Bogda A., 1992: Określenie właściwości fizycznych i chemicznych gleby dna stawowego w różnych kategoriach stawów. Zesz. Nauk. AR Wroc. Melior. 40, 211: 117-131.
• Gonet S., Dębska B., 1993. Charakterystyka kwasów huminowych powstałych w procesie rozkładu resztek roślinnych. Zesz. Probl. Post. Nauk. Rol., 411: 241-247.
• Gonet S., Dębska B., Zaujec A., Banach-Szott M., Szombathowa N., 2007. Wpływ gatunku drzew i warunków glebowo-klimatycznych na właściwości próchnicy gleb leśnych - Rola materii organicznej w środowisku. PTSH, Wrocław: 61-98.
• IUSS, 2006. Word Reference Base for Soil Resources 2006. 2nd edition, World Soil Resources Report 103, FAO, Rome: 1-122.
• Klimowicz Z., 1980. Czarne ziemie Równiny Tarnobrzeskiej na tle zmian stosunków wodnych tego obszaru. Rocz. Glebozn., 31, 1: 163-207.
• Kondratowicz-Maciejewska K., Gonet S., 1997. Charakterystyka preparatów humusowych powstałych z oxhumolitów. Humic Subst. Envirion, 1: 135-140.
• Konecka-Betley K., Czępińska-Kamińska D., Janowska E., 1996. Czarne ziemie w staroaluwial- nym krajobrazie Puszczy Kampinoskiej. Rocz. Glebozn., 47, 3: 145-158.
• Konecka-Betley K., Czępińska-Kamińska D., Jankowska E., 1999. Przemiany pokrywy glebowej w Kampinoskim Parku Narodowym. Rocz. Glebozn., 50, 4: 5-29.
• Kononowa M., 1968. Substancje organiczne gleb. Państwowe Wyd. Rol. i Leśne, Warszawa: 390s.
• Łabaz B., Bogacz A., Cybula M., 2008. Właściwości substancji humusowych czarnych ziem w Parku Krajobrazowym „Dolina Baryczy". Rocz. Glebozn., 59, 3/4: 175-184.
• Łabaz B., Licznar S., Licznar M., 2003. Fractional composition of humus in black earths in Wroclaw district. Humic Substances in Ecosystems, 5: 51-55.
• Łabaz B., Bogacz A., Żymełka R., 2010a. Substancje humusowe i właściwości czarnych ziem występujących w Obniżeniu Milicko-Głogowskim. Woda - Środowisko-Obszary Wiejskie, 10, 4 (32): 113-128.
• Łabaz B., Bogacz A., Marczak M., 2010b. Próchnica gleb leśnych występujących na terenie parku krajobrazowego „Dolina Baryczy". Zesz. Nauk. UP Wroc. Rol., 97, 578: 59-73.
• Łabaz B., Bogacz A., Glina B., 2011. Zawartość przyswajalnych form potasu i fosforu oraz wybranych metali ciężkich w czarnych ziemiach leśnych i glebach glejowych parku krajobrazowego „Dolina Baryczy". Rocz. Glebozn., 62, 1: 104-110.
• Marcinek J., Komisarek J., 2004. Antropogeniczne przekształcenia gleb Pojezierza Poznańskiego na skutek intensywnego użytkowania rolniczego. Wydawnictwo Akademii Rolniczej w Poznaniu. Poznań: 118.
• Mazurek R., Niemyska-Łukaszuk J., 2003. Zawartość i skład frakcyjny próchnicy różnie użytkowanych czarnych ziem Płaskowyżu Proszowickiego i Wyżyny Miechowieckiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 493: 659-666.
• Musierowicz A., Skorupska T. 1966. Frakcje związków humusowych czarnoziemu, czarnych ziem i rędzin. Rocz. Nauk Roln. 91-A-1: 1-50.
• Operat glebowo-siedliskowy, 1995. Operat glebowo siedliskowy Nadleśnictwa Żmigród na stan 1 stycznia 1995 roku. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych.
• Polskie Towarzystwo Gleboznawcze, 2009. Klasyfikacja uziarnienia gleb i utworów mineralnych - PTG 2008. Rocz. Glebozn., 60, 2: 5-16.
• Ranoszek E., 1999. Historia i problemy ochrony przyrody na stawach milickich. Przegląd Przyrodniczy, 10, 34: 173-182.
• Ranoszek E., Ranoszek W., 2004: Park Krajobrazowy Dolina Baryczy. Przewodnik przyrodniczy, Wyd. Gottwald: 192.
• Schnitzer M., Kahn S.U., 1978. Humic substances in the environment. New York, 327.
• Turski R., 1971. Substancja organiczna gleb terenów erodowanych. Rocz. Glebozn., 22, 1: 19-57.
• Turski R., 1986a. Związki próchniczne gleb Polski. Rocz. Glebozn., 37, 2-3: 75-89.
• Turski R., 1986b. Kwasy huminowe gleb czarnoziemnych. Rocz. Glebozn. 37, 2-3: 107-126.
• Turski R. 1988. Charakterystyka związków próchnicznych w glebach Polski. Rocz. Nauk Rol., Seria- Monografie, 212: 69.
• Wilk K., Nowak W., 1977. Skład frakcyjny związków próchnicznych niektórych typów gleb up-rawnych. Rocz. Glebozn., 23, 2: 33-47.

Uwagi

PL