Okresy termiczne w środkowowschodniej Polsce (1971-2005)

• Autorzy: Radzka E.

Warianty tytułu

EN

Thermal periods in the central-eastern Poland (1971-2005)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano klasyfikacji okresów termicznych na podstawie dat przejścia przez umowne progi termiczne. Wyznaczono daty początku i końca oraz czas trwania okresów termicznych: gospodarczego, wegetacyjnego i aktywnego wzrostu roślin. Analizę oparto na danych dotyczących średnich dobowych wartości temperatury powietrza pochodzących z dziewięciu stacji IMGW w środkowowschodniej Polsce w latach 1971-2005. Stwierdzono, że na badanym obszarze występuje zróżnicowanie przestrzenne czasu trwania, a także dat początku i końca poszczególnych okresów termicznych. Okres gospodarczy w środkowowschodniej Polsce rozpoczynał się średnio 13 marca i trwał do 12 listopada. Najkrócej sezon ten utrzymywał się we wschodniej części analizowanego rejonu, a najdłużej w części zachodniej i południowej. Termiczny okres wegetacyjny charakteryzował się tendencją do wcześniejszego rozpoczynania się i późniejszego zakończenia. Przeciętna długość okresu wegetacyjnego w środkowowschodniej Polsce wynosiła od 210 do 222 dni. W północnej części badanego obszaru okres ten trwał najkrócej, a najdłużej w części zachodniej i południowej. Analiza współczynników kierunkowych trendu liniowego czasu trwania aktywnego wzrostu roślin dowiodła, że daty jego początku w badanych latach nie wykazywały istotnej zmienności. Natomiast istotnie we wszystkich stacjach zmieniały się daty jego końca. Najkrócej sezon ten trwał w północno-wschodniej części badanego rejonu, a najdłużej w części zachodniej i południowej.

EN

This paper presents the classification of thermal periods based on the dates of passing through the conventional thermal thresholds. The dates of the beginning and the ending were determined along with the number of days of the following thermal periods: agricultural, vegetation and active plant growth period. The analysis was based on data concerning mean daily air temperature values coming from nine IMGW stations located in the region of central-eastern Poland, covering the period of 1971-2005. It was noticed that in the examined area there occurs spatial differentiation of the number of days as well as of the beginning and ending dates of particular thermal periods. Agricultural period in central-eastern Poland began on average on March 13th and lasted till November 12th. This season was the shortest in the eastern part of the area examined, while it was the longest in the western and southern part. Thermal vegetation period was characterised by a tendency to begin earlier and end later. The average duration of vegetation period in central-eastern Poland lasted form 210 to 222 days. In northern part of the area examined this period was the shortest, while it was the longest in the western and southern part. The analysis of directional coefficients of the linear trend in duration of the active plant growth period revealed that dates of its beginning during the examined years did not show any significant variation. Whereas, its ending dates varied significantly at all the stations. This season was the shortest in the north-eastern part of the area examined, while it was the longest in the western and southern part.

Słowa kluczowe

PL

Polska Srodkowo-Wschodnia; temperatura powietrza; czas termiczny; okres wegetacji; wzrost roslin; warunki meteorologiczne; lata 1971-2005

EN

Central-Eastern Poland; air temperature; thermal period; vegetation period; plant growth; meteorological condition; 1971-2005 period

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Agrophysica
• Rocznik: 2013
• Tom: 20
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.679-691,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Radzka E.

• Pracownia Agrometeorologii i Podstaw Melioracji, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, ul.B.Prusa 14, 08-110 Siedlce

Bibliografia

• Bartoszek K., Węgrzyn A., Kaszewski B M., Siłuch M., 2012. Porównanie wybranych metod wyznaczania dat początku i końca okresu wegetacyjnego na przykładzie Lubelszczyzny. Przegląd Geofizyczny,1, 123-134.
• Boryczka J., Stopa-Boryczka M., 2007. Okresowe wahania temperatury powietrza w Europie w IX-XXI wieku i ich przyczyny. Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych. IGiGP UJ, Kraków, 163-173.
• Górski T., 2002. Współczesne zmiany agroklimatu Polski. Pamiętnik Puławski, 130, 242-250.
• Górski T., 2006. Zmiany warunków agroklimatycznych i długość okresu wegetacyjnego w ostatnim stuleciu. W: Długotrwałe przemiany krajobrazu Polski w wyniku zmian klimatu i użytkowania ziemi.Poznań. Pr. zbior. Red. M. Gutry-Korycka, A. Kędziora, L. Starkel, L. Ryszkowski. Poznań. IGBP Komitet Narodowy, 65-77.
• Gumiński R., 1948, Próba wydzielenia dzielnic rolniczo-klimatycznych w Polsce. Prz. Met. i Hydr., 1,1,7-20.
• Huculak W., Makowiec M., 1977, Wyznaczanie meteorologicznego okresu wegetacyjnego na podstawie jednorocznych materiałów obserwacyjnych. Zesz. Nauk. SGGW, 25, 65-72.
• Kossowska-Cezak U., 2005. Zmiany termicznych por roku w Warszawie w okresie 1933-2004. Prz. Geof., 50, 3-4, 265-277.
• Koźmiński Cz., 2009. Variability of agricultural periods in the Polish zone of the Baltic Sea Coast. W: Environmental aspects of climate change. Pr. zbior. Red. Z. Szwejkowski. Olsztyn. UWM, 109-122.
• Koźmiński Cz., Michalska B. (red.) 2001. Atlas klimatycznego ryzyka uprawy roślin w Polsce. Szczecin. Wydaw. AR i USz. ISBN 83-87327-24-7, 81.
• Kożuchowski K., Żmudzka E., 2002. Cyrkulacja atmosferyczna i jej wpływ na zmienność temperatury powietrza w Polsce. Przegląd Geograficzny, 74(4), 591-604.
• Olechnowicz-Bobrowska B., Wojkowski J., 2006. Okresy termiczne w południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej (1992–2000), [w:] J. Trepińska, Z. Olecki (red.), Klimatyczne aspektyśrodowiska geograficznego, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków, 51-61.
• Olszewski J.L., Jastrząb B., 1996. Termiczne pory roku w środkowej części Gór Świętokrzyskich, Roczniki Świętokrzyskie, seria B – Nauki Przyrodnicze, PAN – Oddział Kraków, Kieleckie TowarzystwoNaukowe, 23, 91-108.
• Skowera B., Kopeć B., 2008. Okresy termiczne w Polsce południowo-wschodniej (1971-2000), Acta Agrophysica, 12 (2), 517-526.
• Szyga-Pluta K., 2011. Termiczne pory roku w Poznaniu w latach 2001–2008 Przegląd Geograficzny, 83(1), 109-119.
• Węgrzyn A., 2007. Klasyfikacja okresów wegetacyjnych pod względem termicznym na Lubelszczyźnie w latach 1951-1990. Acta Agrophysica, 9(2), 505-516.
• Węgrzyn A., 2008. Typowe i anomalne długości okresu wegetacyjnego na Lubelszczyźnie. Acta Agrophysica, 12(2), 561-573.
• Woś A., 2006. Termiczne pory roku w Poznaniu w drugiej połowie XX wieku. W: Klimatyczne aspekty środowiska geograficznego. Pr. zbior. Red. J. Trepińska, Z. Olecki. Kraków IGiGP UJ, 117-126.
• Żarski J., Kuśmierek-Tomaszewska R., Dudek S., 2012. Tendencje zmian termicznych okresów rolniczych w rejonie Bydgoszczy. Infrastruktura i Ekologia terenów Wiejskich.3/I/2012, 7-17.
• Żmudzka E., 2004 a. Tło klimatyczne produkcji rolniczej w Polsce w drugiej połowie XX wieku Acta Agrophysica, 3(2), 399-408
• Żmudzka E., 2004 b. Tendencje zmian a zróżnicowanie przestrzenne elementów klimatu w Polsce w drugiej połowie XX wieku. W: Badania geograficzne w poznaniu środowiska. Pr. Zbior. Red. Z. Michalczyk.Lublin. Wydaw. UMCS, 452-458.
• Żmudzka E., 2012. Wieloletnie zmiany zasobów termicznych w okresie wegetacyjnym i aktywnego wzrostu roślin w Polsce. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie. 12, 2(38), 377-389.
• Żmudzka E., Dobrowolska M., 2001. Termiczny okres wegetacyjny w Polsce-zróżnicowanie przestrzenne i zmienność czasowa. Przegląd Naukowy Inżynierii i kształtowania Środowiska SGGW, 21, 75-80.