Molluscs of the middle and lower Odra: the role of the river in the expansion of alien species in Poland

• Autorzy: Piechocki A. , Szlauer-Lukaszewska A.
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The malacofauna of the middle and lower Odra (Oder River), a large river degraded by human ac- tivities, is still rich and diversified. Fifty five mollusc species were recorded from 31 studied localities: 32 Gastropoda and 23 Bivalvia. The highest number of species (47) inhabited the areas between groynes, whereas the fewest species (20) were found in the river current outside groynes. As many as 14.5% of the re- corded species were alien to the Polish fauna: Lithoglyphus naticoides, Potamopyrgus antipodarum, Physella acuta, Ferrissia fragilis, Menetus dilatatus, Corbicula fluminalis, C. fluminea, and Dreissena polymorpha. The presence of so many alien species shows that the Odra, together with the system of canals (which through the Spree and the Havel connect it to the drainage basin of the Elbe), is a major route along which alien molluscs migrate to Poland.

• Wydawca: -
• Czasopismo: Folia Malacologica
• Rocznik: 2013
• Tom: 21
• Numer: 2
• Opis fizyczny: p.73-86,fig.,ref.

Twórcy

autor

Piechocki A.

• Department of Invertebrate Zoology and Hydrobiology, University of Lodz, Banacha 12/16, 90-237 Lodz, Poland

autor

Szlauer-Lukaszewska A.

• Department of Invertebrate Zoology and Limnology, University of Szczecin, Waska 13, 71-415 Szczecin, Poland

Bibliografia

• ARLT D. 2005. Süsswassermollusken des Biosphärenreservates Spreewald. Malak. Abh. 23: 41–54.
• BARGUES M. D., ARTIGAS P., JACKIEWICZ M., POINTIER J. P., MAS-COMA S. 2006. Ribosomal DNA ITS-1 sequence analysis of European stagnicoline Lymnaeidae (Gastropoda). Heldia 6: 29–40.
• BERGER L., DZIĘCZKOWSKI A. 1977. Bottom fauna of the heated Konin Lakes. In: WRÓBLEWSKI A. (ed.). VI Mollusca. Monografie Fauny Polski, 7, PWN, Warszawa, pp. 151–179.
• BOETTGER C. R. 1926. Die Weichtierfauna des Gebietes von Frankfurt an der Oder. Helios 29: 13–45.
• BRINKMANN R., OTTO C.-J., WIESE V. 1997. Zur Molluscenfauna der Alten Oder (Brandenburg). Schr. Malakozool. 10: 49–58.
• DOMAGA£A J., ŁABĘCKA A.-M., PILECKA-RAPACZ M., MIGDALSKA B. 2004. Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) – a species new to the Polish malacofauna. Folia Malacol. 12: 145–148.
• DOMAGAŁA J., MIGDALSKA B., ŁABĘCKA A.-M., PILECKARAPACZ M. 2003. Anodonta woodiana (Lea, 1834) na Pomorzu Zachodnim. Zesz. Nauk. Uniw. Szczec., Acta Biol. 10: 199–202.
• DUBICKI A., B£ACHUTA J. 1999. Structure and function of the Odra River’s ecosystem. Annual Report of Subproject 9 (Institute of Meteorology and Water Management, Wrocław). In: MEYER A. K. (ed.). The International Odra Project (IOP), 2. Interim Report, Annual Report 1998, pp. 239–255.
• DYDUCH-FALNIOWSKA A., ZAJĄC K. 2002. Bivalvia małże. In: GŁOWACIŃSKI Z. (ed.). Czerwona lista zwierząt ginacych i zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 23–26.
• FALKNER G., OBRDLIK P., CASTELLA E., SPEIGHT M. C. D.2001. Shelled Gastropoda of Western Europe. Friedrich Held Gesellschaft, München.
• GLÖER P. 2002. Die Süsswassergastropoden Nord- und Mitteleuropas. Die Tierwelt Deutschlands, 73. ConchBooks, Hackenheim.
• GLÖER P., MEIER-BROOK C. 2003. Süsswassermollusken. Deutscher Jugendbund für Naturbeobachtung, Hamburg.
• HASTRICH A. 1994. Makrozoobenthos in der mittleren und unteren Odra im Herbst 1992 und im historischen Vergleich. Limnologica 24: 369–388.
• JACKIEWICZ M. 1998. European species of the family Lymnaeidae (Gastropoda: Pulmonata: Basommatophora). Genus 9: 1–93.
• JAECKEL S. 1955. Die Wassermollusken der Nuthe-Niederung und des Raumes zwischen mittlerer Elbe und Warthe. Abh. u. Ber. f. Naturkunde u. Vorgeschichte 9: 185–215.
• JANICKI D. 2002. Fauna bezkręgowa Parku Krajobrazowego Dolina Dolnej Odry. In: JASNOWSKA J. (ed.). Dolina Dolnej Odry, Monografia Parku Krajobrazowego. Szczecińskie Towarzystwo Naukowe, Szczecin, pp. 263–266.
• JOKINEN E. H. 1992. The freshwater snails (Mollusca: Gastropoda) of New York State. New York State Mus. Bull., 482: VI, 112 pp.
• KOŁODZIEJCZYK A. 2011. Lithoglyphus naticoides (C. Pfeiffer, 1828). In: GŁOWACIŃSKI Z., OKARMA H., PAWŁOWSKI J., SOLARZ W. (eds). Księga gatunków obcych i inwazyjnych w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 70–75.
• KOŁODZIEJCZYK A., ŁABĘCKA A. M. 2011. Corbicula fluminalis (O. F. Müller, 1774). In: GŁOWACIŃSKI Z., OKARMA H., PAWłOWSKI J., SOLARZ W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 146–150.
• ŁABĘCKA A. M., DOMAGAŁA J., PILECKA-RAPACZ M. 2005. First record of Corbicula fluminalis (O. F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) in Poland. Folia Malacol. 13:25–27.
• LEHMANN R. 1873. Die lebenden Schnecken und Muscheln der Umgegend Stettins und in Pommern mit besonderer Berücksichtigung ihres anatomischen Baues. Th. Fischer,Cassel.
• MAĆKIEWICZ J. J. 2013. The first record of the Asian clam Corbicula fluminea (Bivalvia: Veneroida: Corbiculidae) In the upper Vistula (South Poland). Folia Malacol. 21: 87–90. dx.doi: 10.12657/folmal.021.009
• MARSZAŁEK E. 2003. Odrzański szlak wodny. Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Turystyczna, Szczecin.
• MÜLLER O., HERPICH J., ROSENBERGER S., MÕLLER F., MÜLLER N., NOSKE M., JÄHNERT K. 2007. Klimatisch begrenzte Invasion nach Osten? – Aktuelles Verbreitungsmuster von Corbicula fluminea in der Strom-Oder (Brandenburg). Lauterbornia 59: 133–139.
• MÜLLER R., ANLAUF A., SCHLEUTER M. 2005. Nachweise der Neozoe Menetus dilatatus (Gould, 1841) in der Oberelbe, Mittelelbe, dem Mittellandkanal und dem Nehmitzsee (Sachsen, Sachsen-Anhalt, Brandenburg) (Gastropoda: Planorbidae). Malak. Abh. 23: 77–85.
• PIECHOCKI A. 1989. The Sphaeriidae of Poland (Bivalvia,Eulamellibranchia). Ann. Zool. 42: 249–320.
• PIECHOCKI A. 2004. Lithoglyphus naticoides (C. Pfeiffer, 1828) Namułek pospolity. In: GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (eds). Polska czerwona księgą zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 318–319.
• PIECHOCKI A., SULIKOWSKA-DROZD A. 2008. Mięczaki (Mollusca) w Fauna Polski – charakterystyka i wykaz gatunków. In: BOGDANOWICZ W., CHUDZICKA E., PILIPIUK I., SKIBIŃSKA E. (eds). Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, pp. 365–425.
• RAST G., OBRDLIK P., NIEZNAŃSKI P. 2000. Atlas zalewanych obszarów Odry. Kraft-Druck, Etlingen.
• RICHARDOT M. 1976. Déterminisme de la formation du septym chez Ferrissia wautieri (Mirolli). Donnés écologiques, biologiques et physiologiques. Thése Doct. Etat, Lyon, 76- 6: 1–273.
• SCHMID U. 1999. Das Makrozoobenthos des Unteren Odertals – Faunenzusammensetzung und Besiedlungsdynamik in einer Flussaue. Limnologie aktuell 9: 317–336.
• SCHÖLL F., B£ACHUTA J., SOLDÁN P. 2003. Makrozoobentos Odry 1998–2001. Międzynarodowa Komisja Ochrony Odry przed Zanieczyszczeniem, Wrocław.
• SPYRA A. 2008. The septifer form of Ferrissia wautieri (Mirelli 1960) found for the first time in Poland. Mollusca 26: 95–98.
• STAŃCZYKOWSKA A., KOŁODZIEJCZYK A. 2011. Corbicula fluminea (O. F. Müller, 1774). In: GŁOWACIŃSKI Z.,
• OKARMA H., PAW£OWSKI J., SOLARZ W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 151–156.
• STAŃCZYKOWSKA A., LEWANDOWSKI K. 2011. Dreissena polymorpha (Pallas, 1771). In: GŁOWACIŃSKI Z., OKARMA H.,PAWŁOWSKI J., SOLARZ W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp.133–140.
• STRZELEC M. 2011. Ferrissia clessiniana (Jickeli, 1882). In: GŁOWACIŃSKI Z., OKARMA H., PAWŁOWSKI J., SOLARZ W. (eds). Gatunki obce w faunie Polski. Instytut OchronyPrzyrody PAN, Kraków, pp. 91–92.
• TETENS A., ZEISSLER H. 1964. Über das Vorkommen der seltenen Pisidienarten im Nord- deutsch-Polnischen Raum. Malak. Abh. 1: 89–133.
• URBAŃSKI J. 1938. Materiały do fauny mięczaków województwa poznańskiego. II. Fragm. faun. Mus. zool. pol. 3:439–467.
• WAWRZYNIAK-WYDROWSKA B. 2007. Preliminary studies on the occurrence of the Asiatic clam Corbicula fluminea (O.F. Müller, 1774) (Bivalvia: Corbiculidae) in River Odra (Poland). World Congress of Malacology, Antwerp, Belgium, 15-20 July 2007, Abstracts: 238–239.
• WETHINGTON A. R., LYDEARD C. 2007. A molecular phylogeny of Physidae (Gastropoda: Basommatophora) based on mitochondrial DNA sequences. J. Moll. Stud. 73: 241–257. doi: 10.1093/mollus/eym021
• WILKE H.-J. 2007. Erstnachweis von Corbicula fluminea in der Hohensaaten-Friedrichsthaler-Wasserstraße/Oder (Brandenburg). Lauterbornia 59: 63–65.
• ZAJĄC K. 2004. Unio crassus Philipsson, 1788. Skójka gruboskorupowa. In: GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (eds). Polska czerwona księga zwierzat, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, pp. 353–355.
• ZETTLER M. L. 1997. Morphometrische Untersuchungen an Unio crassus Philipsson 1788 aus dem nordeuropäischen Vereisungsgebiet (Bivalvia: Unionidae). Malak. Abh. 18: 213–232.
• ZETTLER M. L. 2012. A remarkable record of a very rare freshwater snail Borysthenia naticina (Menke, 1845) In North-East Germany compared with three Lithuanian records. Folia Malacol. 20: 105–110. doi: 10.2478/v10125-012-0016-0

Uwagi

PL

Rekord w opracowaniu