Wpływ cech teksturalnych na transport eoliczny w wybranych obszarach wydmowych północnej Sahary

• Autorzy: Dluzewski M.

Warianty tytułu

EN

Influence of textural features on aeolian transport in selected dune fields of the northern Sahara

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The aim of the study was to determine the influence of textural features of sand on aeolian transport in six designated fields in northern Sahara. An analysis of textural features such as: mineral composition, grain shape, mean grain size diameter and sorting were performed during a multi-year research on dune sediments. Information on the movement of small landforms (1.5m) in areas of similar physico-geographical environments was taken under consideration. It was revealed that the fastest movement, of about 90 my⁻¹, is characteristic for barchans on dune field no. 4. (where gypsum sand dominates). Barchans on dune field no. 1 are slower, with 50 my⁻¹ (where limestone dominates), and the slowest are those on dune field 6 (where quartz dominates), with about 30 my⁻¹. The result of the study proves that textural features have a significant influence on aeolian transport.

Słowa kluczowe

PL

Sahara Polnocna; cechy teksturalne; transport eoliczny; wydmy; piasek; ocena

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 2009
• Tom: 41
• Opis fizyczny: s.59-71,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dluzewski M.

• Zakład Geomorfologii, Wydział Geografii Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie, Warszawa

Bibliografia

• Anderson R.S., Haff P.K., 1988. Simulation of eolian saltation. Science, 241, 820-823.
• Bagnold, R. A. 1941. The physics of blown sand and desert dunes. London, Chapman and Hall.
• Barczuk A., Dłużewski M., 2001. Źródło osadów eolicznych w obniżeniu Khargi (południowy Egipt) na podstawie ich cech teksturalnych, [w:] J. Pełka-Gościniak, T. Szczypek (red.), Dynamiczne aspekty geomorfologii eolicznej. WNoZ UŚ, SGP, Sosnowiec, 51-61.
• Barczuk A., Dłużewski M., 2003. Skład mineralno-litologiczny jako podstawa do określenia źródła i wskaźnik stopnia eolizacji osadów wydmowych, [w:] M. Dłużewski (red.), Współczesna ewolucja środowiska przyrodniczego regionu Coude du Dra (południowe Maroko) i jej wpływ na warunki życia ludności autochtonicznej. Wyd. Akad. Dialog, Warszawa, 103 -120.
• Barczuk A., Dłużewski M. 2006. Znaczenie Wielkiego Ergu Wschodniego jako źródło osadów wydmowych obszaru Szott Dżerid, [w:] M. Dłużewski (red.), Formy i procesy rzeźbotwórcze Tunezji. Prace i Studia Geogr. 37, WGiSR UW, Warszawa, 99-124.
• Barczuk A., Dłużewski M, Dubis L. 2008. Natural and anthropogenic factors of the development of Erg Chebbi, [w:] S. Skiba, K. Krzemień (red.), Contemporary evolution of the natural environment of the region between Antiatlas and Sahara (Morocco). Prace Geogr. 118, IGiGP UJ, Kraków, 79-92.
• Borkowska M., Smulikowski K., 1973. Minerały skałotwórcze. Wyd. Geol., Warszawa.
• Butterfield G.R., 1991. Grain transport rates in steady and unsteady turbulent airflows. Acta Mechanica, Supplement 1, 97-122.
• Chepil W.S., 1945: Dynamics of wind erosion: 1. Nature of movement of soil by wind, Soil Science 60, 305-320.
• Dłużewski M., 2000. Evolution of selected dune fields in Southern Tunisia as an example of the Sahara northern borders, [w:] R. Dulias, J. Pełka-Gościniak (red.), Aeolian processes in different landscpe zones. WNoZ UŚ, SGP, Sosnowiec, 179-189.
• Dłużewski M., 2002. Rozprzestrzenianie się pól wydmowych jako efekt pustynnienia północnego obrzeżenia Sahary (na przykładzie okolic Szotu El Jerid – południowa Tunezja), [w:] L. Andrzejewski, P. Molewski (red.,) Geografia XXXII. Acta Univ. Nicolai Copernici 109, Toruń, 57-68.
• Dłużewski M., 2003. Rozprzestrzenianie się pól wydmowych jako skutek pustynnienia, [w:] M. Dłużewski (red.), Współczesna ewolucja środowiska przyrodniczego regionu Coude du Dra (południowe Maroko) i jej wpływ na warunki życia ludności autochtonicznej, Wyd. Akad. Dialog, Warszawa, 77-102.
• Finkel H. J., 1959. The barchans of southern Peru, J. of Geol. 67, 614-647.
• Folk R.L., Ward W. 1957. Brazos River bar: A study in the significance of grain size parameters. J.Sed.Petrol. 29, 3-27.
• Greeley R., Iversen T.D., 1985. Wind as a geological process on Earth, Mars, Venus and Titan. Cambridge University Press, Cambridge
• Krumbein W.C., 1941. Measerment and geological significance of shape and roundness of sedimentary particles. Jour. Sed. Petrol. 11.
• Lancaster N., Greeley R., Rasmussen K.R., 1991. Interaction between unvegetated desert surfaces and the atmospheric boundary layer: a preliminiary assessment. Acta Mechanica, Supplement 2, 89-102.
• Livingstone I., Warren A., 1996. Aeolian geomorphology: an introduction. Longman, London
• Mycielska-Dowgiałło E. 1995. Wybrane cechy teksturalne osadów i ich wartość interpretacyjna, [w:] E. Mycielska-Dowgiałło, J. Rutkowski (red.), Badania osadów czwartorzędowych. WGiSR UW, PIG, PAN, Warszawa, 29-105.
• Oke T.R., 1987. Boundary layer climates. Methuen, New York.
• Ouelehri T., 1992. Etude geodynamique des migrations de sables éoliens dans la région de Laâyoune - Nord du Sahara Marocain. PhD thesis, l'Université Paris 6, nr 92-12, Paris.
• Pye K., Tsoar H., 1990. Aeolian sand and sand dunes. Unwin Hyman, London.
• Sharp, Robert P. 1963. Wind ripples. J. of Geol. 71, 5, 617-36.
• Sharp, R. P., Saunders, R. S. 1978. Eolian activity in westernmost Coachella Valley and at Gamet Hill, [w:] R. Greeley, M. Womer, R. Papson and P. Spudis (red.) Aeolian Features of Southern California: A Comparative Planetary Geology. Washington, NASA, 9-22.
• White B.R., Schultz J.C., 1977. Magnus effect in saltation. J. of Fluid Mechanics 81, 497-512.
• Wiggs G.F.S., 2000. Sediment mobilisation by the wind, [w:] D.S.G Thomas (red.) Arid zone geomorphology, Process, Form and Change in Drylands. Wiley.
• Willetts B.B., Rice M.A., 1985. Inter-saltation collisions, [w:] Proceedingd of International Workshop on the Physics of Blown Sand, Memoirs 8. Department of Theoretical Statistics, Aarhus University, Denmark, 83-100.
• Willetts B.B., 1983. Transport by wind of granular materials of different grain shapes and densities. Sedimentology 30, 669-679.
• Woronko B., 2003. Charakter powierzchni ziaren jako wskaźnik stopnia eolizacji osadów wydmowych, [w:] M. Dłużewski (red.), Współczesna ewolucja środowiska przyrodniczego regionu Coude du Dra (Maroko) i jej wpływ na warunki życia ludności. Wyd. Akad. Dialog, WGiSR UW, Warszawa, 121-134.