Aktualny stan populacji wilczomlecza pstrego Euphorbia epithymoides w okolicy Ujejsca i Trzebiesławic na Garbie Tarnogórskim (Wyżyna Śląska)

• Autorzy: Rutkowska M. , Babczynska-Sendek B.

Warianty tytułu

EN

The current status of the Euphorbia epithymoides population near Ujejsce and Trzebieslawice (Garb Tarnogorski, Silesian Upland)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przedstawiono dane dotyczące rozmieszczenia i liczebności populacji wilczomlecza pstrego Euphorbia epithymoides L. w Dąbrowie Górniczej, na obszarze pomiędzy Ujejscem a Trzebiesławicami. W 2009 roku w obrębie czterech wzgórz triasowych odnotowano łącznie występowanie około 5600 pędów tego gatunku, w tym prawie 75% kwitnących. Wilczomlecz pstry rósł na brzegach lasów i zarośli, w runie zbiorowisk leśnych, zwłaszcza tych porastających doły i hałdy – ślady po górnictwie odkrywkowym rud cynku i ołowiu w ubiegłych wiekach. Powierzchnia zajęta przez populację tego gatunku wynosiła łącznie 2 ha

EN

Euphorbia epithymoides is one of the rarest species of the vascular flora of Poland. There are only five known sites (Ujejsce, Tuliszów, Podwarpie, Trzebiesławice, Sikorka), situated in the northeastern part of the Silesian Upland. It is an endangered and legally protected species included on the Red List of Vascular Plants in Poland and the Polish Red Book of Plants. In Poland Euphorbia epithymoides occurs only in areas with surface mining activity (extraction of zinc and lead ores) or in their close proximity. Therefore, it is considered to be a possible anthropophyte. The materials published so far provide information about a decline of the Polish Euphorbia epithymoides population and indicate that the site in Sikorka is the most abundant one. During the field investigations in 2009, the status of the species population was checked in the area between Ujejsce and Trzebiesławice (the districts of Dąbrowa Górnicza). It was shown that Euphorbia epithymoides occurs there abundantly and covers larger areas than previously reported in the literature. Thus, at present the studied population does not appear to be endangered. In total, more than 5600 shoots were found, including ca 75% flowering ones, which cover an area of over 2 hectares. Based on the research conducted in 2009 and data collected previously by other researchers, it seems that the location of Euphorbia epithymoides in Trzebiesławskie Wzgórza is now the most abundant one in Poland. The area where this rare plant species occur together with other valuable and protected vascular species, and the phytocoenoses of Carici-Fagetum convallarietosum, which are similar to natural ones, deserve to be legally protected.

Słowa kluczowe

PL

rosliny chronione; wilczomlecz pstry; Euphorbia epithymoides; populacje roslin; stan obecny; liczebnosc populacji; rozmieszczenie gatunkow; gatunki rzadkie; gatunki zagrozone; wystepowanie; Dabrowa Gornicza; Garb Tarnogorski; Wyzyna Slaska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2012
• Tom: 68
• Numer: 6
• Opis fizyczny: s.417-423,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rutkowska M.

• Instytut Botaniki, Polska Akademia Nauk, ul.Lubicz 46, 31-512 Kraków

autor

Babczynska-Sendek B.

Bibliografia

• Babczyńska-Sendek B. 2005. Problemy fitogeograficzne i syntaksonomiczne kserotermów Wyżyny Śląskiej. Wyd. Uniw. Śl., Katowice.
• Babczyńska-Sendek B., Barć A., Wika S. 2008. Warpie - obiekty zasługujące na zintegrowaną ochronę. W: Kopeć D., Ratajczyk N. (red.). Prawo ochrony przyrody. Stan obecny, problemy, perspektywy. Tow. Przyr. Ziemi Łódzkiej, Łódź: 289-297. Babczyńska-Sendek B., Kompała A., Maćkowiak G. 1997. Nowe stanowisko Euphorbia epithymoides (Euphorbiaceae) na Wyżynie Śląskiej. Fragm. Flor. Geobot. Ser. Polonica. 4: 371-374.
• Baryła J., Nowak T 1993. Euphorbia epithymoides L. Wilczomlecz pstry. W: Zarzycki K., Kaźmierczakowa R. (red.). Polska czerwona księga roślin. Inst. Bot. PAN, Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 121-122.
• Baryła J., Nowak T 2001. Euphorbia epithymoides L. Wilczomlecz pstry. W: Kaźmierczakowa R., Zarzycki K. (red.). Polska czerwona księga roślin. Inst. Bot. PAN, Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 237-239.
• Blaski M., Herczek A., Kimsa T., Wojciechowski W. 1993. Walory przyrodnicze projektowanego użytku ekologicznego „Buczyny” k. Dąbrowy Górniczej. Kształtowanie środ. geogr. i ochr. przyr. obsz. uprzemysł. i zurban. 10: 4-14.
• Celiński F., Czylok A., Kubajak A. 1994. Przewodnik przyrodniczy po Dąbrowie Górniczej. Wyd. Kubajak, Krzeszowice.
• Celiński F., Rostański K., Sendek A., Wika S., Cabała S. 1976. Nowe stanowiska rzadkich roślin naczyniowych na Górnym Śląsku i terenach przyległych. 3. Zesz. Przyr. OTPN 16: 15-31.
• Jędrzejko K. 1994. W sprawie ochrony stanowisk wilczomlecza pstrego Euphorbia epithymoides na Wyżynie Śląskiej. Chrońmy Przyr. Ojcz. 50 (2): 79-84.
• Łapczyński K.1888. Roślinność kilku miejscowości krajowych. 4. Pam. Fizjograf. 8: 1-58.
• Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczenia zbiorowisk roślinnych Polski. Vademecum Geobotanicum. PWN, Warszawa.
• Nowak T. 1999. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych na terenie wschodniej części Garbu Tarnogórskiego (Wyżyna Śląska). Materiały Opracowania. 2. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice.
• Nowak T., Babczyńska-Sendek B., Zaufal T 2003. Materiały do atlasu rozmieszczenia oraz stanu zasobów roślin chronionych i zagrożonych rejonu górnośląskiego - PRESS. Część 8. Euphorbia epithymoides L. (Euphorbiaceae) w województwie śląskim i na terenach sąsiednich. Acta Biol. Sil. 54: 39-49.
• Nowak T., Waluda J. 2000. New locality of Dictamnus albus (Rutaceae) in Poland. Fragm. Flor. Geobot. Ann. 45, Pars 1-2: 524-526.
• Rostański K., Jędrzejko K. 1976. O występowaniu Euphorbia epithymoides L. (E. polychroma Kerner) w okolicach Będzina w województwie katowickim. Fragm. Flor. Geobot. 22 (3): 295-299.
• Rozmus D. (red.) 2004. Archeologiczne i historyczne ślady górnictwa i hutnictwa na terenie Dąbrowy Górniczej i okolic. Wyd. „Księgarnia Akademicka”, Kraków.
• Rozporządzenie 2004. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 roku w sprawie dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz. 1765 z dnia 28 lipca 2004 r.
• Rozporządzenie 2012. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 roku w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Dz. U. Nr 0, poz. 81 z dnia 12 stycznia 2012 r.
• Rybak A. (red.) 2002. Państwowe górnictwo galmanu na terenie Dąbrowy Górniczej w XIX wieku: ze szczególnym uwzględnieniem strzemieszyckiego ośrodka górnictwa galmanu. Muzeum Miejskie „Sztygarka”, Dąbrowa Górnicza.
• Szeląg Z. 1994. Kto odkrył Euphorbia epithymoides dla flory polskiej? Wiad. Bot. 38 (1/2): 160-161.
• Uechritz R. von 1880. Resultate der Durchforschung der schlesischen Phanerogamenflora im Jahre 1879. Jahresber. Schles. Ges. vaterl. Cult. 57: 323-349.
• Wika S., Szczypek T 1991. Projektowany pomnik przyrody „Sasanka-Stary Olkusz”: potrzeba ochrony ekosystemu zdegradowanego przez człowieka. Kształtowanie środ. geogr. i ochr. przyr. obsz. uprzemysł. i zurban. 1: 40-46.
• Zając A., Zając M. (red.) 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Prac. chorol. komp. Inst. Bot. UJ, Kraków.
• Zarzycki K., Szeląg Z. 2006. Red list of the vascular plants in Poland. W: Mirek Z., Zarzycki K., Wojewoda W, Szeląg Z. (red.). Red List of the Plants and Fungi in Poland. W Szafer Institute of Botany, PAS, Kraków: 9-20.
• Zaufal T., Babczyńska-Sendek B. 2004. Fitoekologiczne badania populacji Euphorbia epithymoides L. w Dąbrowie Górniczej-Sikorce. Arch. Ochr. Śr. 30 (1): 143-147.