Freshwater lichens on submerged stones and alder roots in the Polish lowland

• Autorzy: Hachulka M.

Warianty tytułu

PL

Słodkowodne porosty na zanurzonych kamieniach i korzeniach olsz na Niżu Polskim

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The article presents the results of the studies of lichens in streams and spring areas of the escarpment zone of Wzniesienia Łódzkie Heights in Central Poland. The boulders, stones and roots of Alnus glutinosa, situated in 3 inundated zones in the streams: submerged zone, fluvial mesic zone and fluvial xeric zone, were examined in the streams. The studies have shown 23 species connected with these streams. Six species of freshwater lichens: Verrucaria aquatilis, V. hydrela, Hydropunctaria rheitrophila, V. margacea, V. praetermissa and V. madida, occupied stones in 3 different zones. Verrucaria aquatilis and Hydropunctaria rheitrophila colonized also secondary substrates – the bark of alder roots incrusted with sand grains and silt.

PL

W rzekach i strumieniach Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich, w Polsce Środkowej, odnotowano 23 gatunki porostów wodnych (Tab. 2), z którymi konkuruje o podłoże 7 gatunków mszaków. Sześć ściśle wodnych gatunków naskalnych znajduje się na czerwonej liście porostów zagrożonych Polski (Cieśliński et al. 2006). Większość porostów wodnych rośnie w odcinkach początkowych rzek i strumieni, co prawdopodobnie wynika z korzystnych warunków fizykochemicznych wód (Tab. 1) i wzrostu zanieczyszczenia w dalszym biegu rzek. Badania porostów wodnych wykazały ich rozmieszczenie w trzech strefach: 1 − całkowicie zatopionej, 2 − często zatapianej i 3 − sporadycznie zatapianej lub spryskiwanej wodą (Fig. 2). W drugiej i trzeciej strefie zanurzenia, w towarzystwie Coenogonium pineti, Arthonia spadicea i Absconditella lignicola (Tab. 2) rośnie Bacidina sulphurella (Fig. 5), rzadki porost w Polsce. W badanych rzekach obligatoryjne epility wodne rosną na głazach i kamieniach, jedynie Hydropunctaria rheitrophila (Figs 3 A, B) i Verrucaria aquatilis zasiedlają także korę korzeni olsz często pokrytych ziarnami piasku i mułem. Kolonizowanie podłoży zastępczych przez epility wodne obserwowano w Alpach (Thüs and Schultz 2009), w północno-wschodniej i wschodniej Europie (Motiejūnaitė 2003, 2009; Pykälä 2006; Motiejūnaitė, Czyżewska 2008), również w Polsce Północno-Wschodniej (Czyżewska et al. 2001).

Słowa kluczowe

EN

aquatic lichen; lichen; submerged stone; stone; Polish lowland; lowland; freshwater habitat; tree root

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Mycologica
• Rocznik: 2011
• Tom: 46
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.233-244,fig.,ref.

Twórcy

autor

Hachulka M.

• Laboratory of Lichenology, Department of Mycology, University of Lodz, Banacha 12/16, 90-237 Lodz, Poland

Bibliografia

• Bielczyk U. 2003. The lichens and allied fungi of the Polish Carpathians – an annotated checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 342 pp.
• Brand M., Coppins B., van den Boom P. P. G., Sérusiaux E. 2009. Further data on the lichen genus Bacidia s.l. in the Canary Island and Western Europe, with descriptions of two new species. Bibliotheca Lichenologica 99: 81–92.
• Bujakiewicz-Grabowska E., Magnuszewski A. 2002. Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej. Warszawa, 195 pp.
• Cieśliński S., Czyżewska K., Fabiszewski J. 2006. Red list of the lichens in Poland. (In:) Z. Mirek, K. �Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (eds). Red list of plants and fungi in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 71–89.
• Coppins B. J., Aptroot A. 2009. Bacidia De Not. (1846). (In:) C. W. Smith, A. Aptroot, B. J. Coppins, A. Flechter, O. L. Gilbert, P. W. James and P. A. Wolseley (eds). The lichens of Great Britain and Ireland. The British Lichen Society: 189–207.
• Coste C. 2010. New ecology and new classification for phytosociology of hydrophilic lichens in acid watercourses in France. Acte du colloquedes 3émesrecontres Naturalistes de Midi-Pyrénées: 157-168.
• Czarnota P. 2000. Porosty Gorczańskiego Parku Narodowego. Część I. Wykaz i rozmieszczenie gatunków. Parki nar. Rez. Przyr. 19 (1): 3–73.
• Czarnota P. 2010. Critical list of lichens and lichenicolous fungi of the Gorce Mts. Ochrona Beskidów Zachodnich 3: 55–78.
• Czyżewska K., Cieśliński S., Motiejūnaitė J., Kolanko K. 2002. The Budzisk nature reserve as a biocentre of lichen diversity in the Knyszyńska Large Forest (NE Poland). Acta Mycol. 37 (1/2): 77–92.
• Czyżewska K., Motiejūnaitė J., Cieśliński S. 2001. Species of lichenized and allied fungi new to Białowieża Large Forest (NE Poland). Acta Mycol. 36 (1): 13–19.
• Diederich P., Ertz D., Stapper N., Sérusiaux E., Van den Broeck D., van den Boom P., Ries C. 2011. The lichens and lichenicolous fungi of Belgium, Luxembourg and northern France. URL: http://www.lichenology.info [date of exploration 21 Sept. 2011].
• Fałtynowicz W. 2003. The lichens, lichenicolous and allied fungi of Poland – an annotated checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 435 pp.
• Fałtynowicz W., Kukwa M. 2006. Lista porostów i grzybów naporostowych Pomorza Gdańskiego. Acta Bot. Cassubica. Monographiae 2: 1–98.
• Fałtynowicz W., Marcinkiewicz E., Rutkowski P. 2000. Porosty rezerwatu „Dolina Zagórskiej Strugi” koło Rumii na Pojezierzu Kaszubskim. Acta Botanica Cassubica 1: 119–126.
• Flakus A. 2007. Lichenized and lichenicolous fungi from mylonitized areas of the subnival belt in the Tatra Mounains (Western Carpathians). Ann. Bot, Fennici 44: 427–449.
• Gilbert O. L. 1996. The lichen vegetation of chalk and limestone streams in Britain. Lichenologist 28 (2): 145–159.
• Gilbert O. L. 2001. Freshwater habitats. (In:) A. Fletcher (ed.). Lichen habitat management, p. 08-1– 08‑3.
• Gilbert O. L. Giavarini V. J. 1997. The lichen vegetation of acid watercourses in England. Lichenologist 29 (4): 347–367.
• Gueidan C., Savič S., Thüs H., Roux C., Keller C., Tibell L., Prieto M., Heiðmarsson S., Breuss O., Orange A., Fröberg L., Wynns A. A., Navarro-Rosinés P., Krzewicka B., Pykälä J., Grube M., Lutzoni F. 2009. Generic classification of the Verrucariaceae (Ascomycota) based on molecular and morphological evidence: recent progress and remaining challanges. Taxon 58 (1): 184–208.
• Hachułka M. 2007. Porosty naskalne w środowisku przyrodniczym Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. (In:) E. Kępczyńska, J. Kępczyński (eds). Botanika w Polsce – sukcesy, problemy, perspektywy. Streszczenia referatów i plakatów 54. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego. �Szczecin: 132.
• Hauck M., Wirth V. 2010. New combinations in Bacidina. Herzogia 23 (1): 15–17.
• Hawksworth D. L. 2000. Freshwater and marine lichen-forming fungi. (In:) K. D. Hyde, W. H. Ho, S. B. Pointing (eds). Aquatic Mycology across the Millenium. Fungal Diversity 5: 1–7.
• Keller Ch. 2005. Artificial substrate colonized by fresh water lichens. Lichenologist 37 (4): 357–362.
• Kiszka J. 1967. Porosty Beskidu Śląskiego. Roczniki Nauk Dydaktycznych, WSP w Krakowie 28: 5–91.
• Kiszka J. 1985. Porosty Pogórza Spiskiego. Studia Ośrodka Dokumentacji Fizjogr. PAN 7: 349–377.
• Kiszka J. 1995. Porosty brzegów i koryt potoków w zlewni Czarnej Wisełki i Białej Wisełki. (In:) S. Wróbel (ed.). Zakwaszenie Czarnej Wisełki i eutrofizacja zbiornika zaporowego. Instytut Biologii, Wyższa Szkoła Pedagogiczna: 81–85.
• Kiszka J. 1996. Nowe i rzadkie gatunki porostów (Lichenes) w Bieszczadzkim Parku Narodowym. 1. Roczniki Bieszczadzkie 5: 43–48.
• Kiszka J. 1997. Porosty (Lichenes) dna i otoczenia zbiorników retencyjnych w dolinie Dunajca w Pieninach. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 4: 253–323.
• Kiszka J. 1998. The Lichens of stream banks and beds in the Czarna Wisełka and Biała Wisełka catchments. Studia Naturae 44: 113–123.
• Kiszka J. 2000. Nowe dla Pienin gatunki porostów. 2. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 7: 277–279.
• Kiszka J., Kościelniak R. 2001. Nowe i rzadkie gatunki porostów (Lichenes) w Bieszczadzkim Parku Narodowym i jego otulinie. 3. Roczniki Bieszczadzkie 9 (2000): 27–32.
• Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, 440 pp.
• Kościelniak R. 2004. Porosty (Lichenes) Bieszczadów Niskich. Fragm. Flor. Geobot. Polonica, Supplementum 5: 1–164.
• Kościelniak R., Kiszka J. 2003. The lichens and allied fungi of the Polish Eastern Carpathians. (In:) U. Bielczyk (ed.). The lichens and allied fungi of the Polish Carpathians – an annotated checklist. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków: 233–294.
• Kozik R. 1977. Porosty (Lichenes) Pogórza Rożnowsko-Ciężkowickiego. Fragm. Flor. Geobot. 23 (2): 215-252.
• Krzewicka B. 2006. Wodne gatunki porostów z rodzaju Verrucaria w potoku Chochołowskim w Tatrach. (In:) Z. Mirek, B. Godzik (eds). Tatrzański Park Narodowy na tle innych górskich terenów chronionych. Nauki biologiczne 2, Zakopane: 51–56.
• Krzewicka B. 2009. Some new records of Verrucaria from Beskid Niski Mts. Acta Mycol. 44 (2): 265–273.
• Krzewicka B., Galas J. 2006. Ecological notes on Verrucaria aquatilis and V. hydrela in the Polish Tatry Mauntains. (In:) A Lackovičovà, A. Guttovà, E. Lisickà, P. Lizoň (eds). Central European lichens – diversity and threat, p.193-204, Mycotaxon Ltd., Ithaca.
• Krzewicka B., Hachułka M. 2008. New and interesting records of freshwater Verrucaria from Central Poland. Acta Mycol. 43 (1): 91–98.
• Kubiak D., Wrzosek M., Zaniewski P. 2010. Materiały do bioty porostów i grzybów naporostowych rezerwatu „Las Bielański” w Warszawie. Parki nar. i Rez. Przyr. 29 (3): 3–15.
• Kukwa M. 2000. Porosty i grzyby naporostowe zachodniej części Pojezierza Iławskiego (Polska północna). Fragm. Flor. Geobot. Polonica 7: 281–297.
• Lipnicki L. 2002. Porosty rezerwatu „Dolina Rzeki Brdy” w Tucholskim Parku Krajobrazowym. (In:) M. Ławrynowicz, B. Rózga (eds). Tucholski Park Krajobrazowy 1985-2000 – stan poznania. Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 368-384.
• Moniewski P. 2004. Źródła okolic Łodzi. Acta Geogr. Lodz. 87: 1–140.
• Motiejūnaitė J. 2003. Aquatic lichens in Lithuania. Lichens on submerged alder roots. Herzogia 16: 113–121.
• Motiejūnaitė J. 2009. Lichens and allied fungi of two Regional Parks in Vilnius area (Lithuania). Acta Mycol. 44 (2): 185–199.
• Motiejūnaitė J., Czyżewska K. 2008. Additions to the biota of lichens and lichenicolous fungi of Poland, with a note on Lecania prasinoides in Eastern and Central Europe. Polish Bot. J. 53 (2): 155–162.
• Nowak J. 1965. Porosty Beskidu Małego. Fragm. Flor. Geobot. 11 (3): 209–242.
• Nowak J. 1967. Porosty Wyżyny Wieluńskiej. Acta Mycol. 3: 209–242.
• Nowak J. 1998. Porosty Beskidów Wyspowego i Żywieckiego, Pasma Jałowca i Masywu Babiej Góry. Monogr. Bot. 83: 1–131.
• Nowak J. Tobolewski Z. 1975. Porosty Polskie. PWN, Kraków, 1177 pp.
• Nyholm E. 1979. Illustrated moss flora of Fennoscandia. II. Musci. Fasc. 5. 2nd edition. Swedish Natural Science Research Council, Sweden: 405–647.
• Pykälä J. 2006. Additions to the lichen flora of Finland. Graphis Scripta 18: 41–48.
• Smith A. J. E. 2004. The Moss Flora of Britain and Ireland. 2nd ed. Cambridge University Press, United Kingdom, 1012 pp.
• Smith C. W., Aptroot A., Coppins B. J, Flechter A., Gilbert O. L., James P. W., Wolseley P. A. 2009. The lichens of Great Britain and Ireland. The British Lichen Society, 1046 pp.
• Szafran B. 1961. Mchy (Musci). Flora Polska. Rośliny zarodnikowe Polski i ziem ościennych. 2. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 405 pp.
• Szczepańska K. 2008. Antropogeniczne przemiany bioty porostów Masywu Śnieżnika i Gór Bialskich. Acta Bot. Silesiaca, Monographiae 4: 1–291.
• Szymczyk R. 2007. Rzadkie i interesujące gatunki porostów i grzybów naporostowych na Wysoczyźnie Elbląskiej (Północna Polska). Fragm. Flor. Geobot. Polonica 14 (1): 167–173.
• Szymczyk R., Zalewska A. 2008. Lichenbiota of the Grabianka river valley in the Elbląg Upland (Wysoczyzna Elbląska). Pol. J. Natur. Sci. 23 (2): 398–414.
• Śliwa L. 2010. Contribution to the lichen biota of the Pogórze Wiśnickie foothills (Carpathians). Acta Mycol. 45 (2): 219–230.
• Thüs H., Schultz M. 2009. Fungi. 1. 1st Part: Lichens. (In:) B. Büdel, G. Gärtner, L. Krienitz, H.-R. Preisig, M. Schagerl (eds). Freshwater Flora of Central Europe. Spectrum Akademischer Verlag, Heidelberg, 223 pp.
• Walisch M. 2007. Zasilanie źródłowe małych zlewni regionu łódzkiego na tle przepuszczalności utworów powierzchniowych. (In:) P. Jokiel, P. Moniewski, M. Ziułkiewicz. Żródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Wydz. Nauk Geogr. UŁ, Łódź: 153–162.
• Ziułkiewicz M. 1999. Chemizm wód źródlanych Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich. (In:) E. Biesiadki, S. Czachorowski (eds). Żródła Polski − stan badań, monitoring i ochrona. Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Olsztyn: 249–252.
• Ziułkiewicz M., Żelazna-Wieczorek J. 2007a. Różnorodność okrzemek w wodach źródlanych o różnym stopniu przekształcenia hydrochemicznego. (In:) Z. Michalczyk (ed.). Badania hydrograficzne w poznawaniu środowiska. Obieg wody w środowisku naturalnym i przekształconym. Wyd. Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin: 592–599.
• Ziułkiewicz M., Żelazna-Wieczorek J. 2007b. Okrzemki bentosowe żródła Dobieszków na tle warunków siedliskowych. (In:) P. Jokiel, P. Moniewski, M. Ziułkiewicz (eds). Źródła Polski. Wybrane problemy krenologiczne. Wydz. Nauk Geogr. UŁ, Łódź: 265–279.
• Żelazna-Wieczorek J., Ziułkiewicz M. 2008. Hildenbrandia rivularis (Rhodophyta) in Central Poland. Acta Soc. Bot. Pol. 77 (1): 41–47.