Cechy sedymentologiczne i wiek osadów równiny zalewowej Słupi

• Autorzy: Florek W.

Warianty tytułu

EN

Sedimentological features and age of the deposits in the flood plain if the Slupia river

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

The investigations carried out by the author up to the present place the age of the Słupia river flood plain in the sub-Atlantic period - 1850±110 B.P. Gd.-864. The deposits forming the flood plain reach ca 4 m of thickness and they are underlain by older deposits including grey boulder clay defined as older clay from the last glaciation (the Vistulian). The differences in the lithological development of deposits in the river-bed and beyond it in both investigated points, result both from natural causes (accumulating effect of the „Bydlino threshold” in reference to the investigation point in Słupsk) and from anthropogenic factors (accumulating effect of damming-up devices in Słupsk and the draining effect of subterranean erosion below the Krzynia dam - in reference to the investigation point at Dębnica Kaszubska). The quartz grain rounding of the deposits is poor both in the flood plain and on the terrace lying above it. They contain large quantities of α-type grains and a very small amount of γ-type grains which makes the deposits resemble morainic and even waste deposits. The features of the quartz grain surface evaluated under the scanning microscope and the binocular have confirmed the conclusion of the low degree of fluvial grain abrasion. A striking fact is the large number of corrosive pits due to the effect of a strongly chemically active environment. It is possible that it was a pelagic environment (Eems sea). Similar marks of the survival of features of another environment have been observed on the grain surface of some heavy minerals the composition of which has also confirmed the low degree of fluvial abrasion of the deposits. The composition of heavy mineral is the proof of an increased inflow of morainic and fluvioglacial material coming from the denudation and erosion of post-glacial deposits. It may be connected not only with the commonly observed Holocene tendency of low-land rivers to cut into the ground, but also with increased denudation of the drainage area due to intensified settlement in the river valley and on its slopes. All the investigations have shown the low degree of fluvialisation of the deposits. Preciser technics (in the analysis of the surface of quartz grains and of some heavy minerals) have revealed some features of deposits connected with the environments in which the deposits were accumulated, then incorporated into the mass of the Vistulian ice-sheet and carried by it into the area of Pomerania. The action of the Vistulian glacial environment, towards its close, and of the late glacial and Holocene fluvial environment has not been able to efface those features.

Słowa kluczowe

PL

rzeka Slupia; rownina zalewowa; cechy sedymentologiczne; osady; cechy morfologiczne; budowa geologiczna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Prace i Studia Geograficzne
• Rocznik: 1988
• Tom: 09
• Opis fizyczny: s.75-103,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Florek W.

Bibliografia

• Bieluch A., 1982, Tendencje rozwojowe koryt rzek niektórych rzek Przymorza w obrazie zmian minimów rocznych, Praca magist., maszynopis w Zakładzie Geografii WSP w Słupsku, Słupsk, 62 s.
• Bülow K. von, 1930, Erdgeßchichte und Landßchaßtsgeßtaltung im Kreis Stolp in Pommern, Stolp, 200 s.
• Deecke W., 1911, Zur Morphologie und Tektonik Pommern, Zeit. d. Deutschen Geol. Gessel., Bd. 63.
• Cichosz-Kostecka M., 1982, Opis mikroskopowy minerałów ciężkich z frakcji 0,1-0,25 mm z osadów terasy nadzalewowej i równiny zalewowej Słupi, maszynopis w Zakł. Geogr. WSP w Słupsku, 21 s.
• Duda L., Friedrich M., Melon Z., 1979, Analiza wskaźników naturalnego bilansu wodnego rzeki Słupi za lata 1950/51-1974/75. Analysis of the factors of natural water balance of the Słupia river basin in the years 1950/51-1974/75), Zesz. Nauk. Akad. Roln. w Szczecinie, nr 77, Rolnictwo XXII, Szczecin, s. 65-76.
• Dynus-Angiel J., 1980, Przestrzenne zróżnicowanie materiału dennego w korytach rzecznych (na przykładzie rzek północnego skłonu Pomorza Zachodniego), Praca dokt., maszynopis w Bibl. Wydz. Geogr. i Studiów Reg. Uniw. Warsz., Warszawa, 121 s.
• Dynus-Angiel J., 1981, Prędkość graniczna górna w warunkach rzek północnego skłonu Pomorza Zachodniego (Upper limit velocity in the rivers of the northern slope of Western Pomerania), Przegl., Geofiz., R. XXVI, z. 4, Warszawa, s. 267-270.
• Florek W., w druku; Wstępne uwagi o wieku osadów budujących dno doliny dolnego odcinka Słupi, Bad. Fizjogr. nad Polską Zach., s. A, Poznań.
• Folk R. L., Ward W. C., 1957, Brazos River bar: a study in the significance of grain size parametres, Journ. Sed. Petrol., vol. 27.
• Friedman G. M., 1962, On sorting, sorting coefficients and the lognormality of the grain size parameters, Journ. Sed. Petrol., vol. 27.
• Goździk J., Mycielska-Dowgiałło E., 1982, Badanie wpływu niektórych procesów geologicznych na przekształcenie powierzchni ziarn kwarcowych (Investigation of the effect of same geological processes on the modification of the quartz grain surface), Przegl. Geogr., t. 54, z. 3, Warszawa, s. 219-241.
• Gudelis W. K., Jemielianow J. M. (red.), 1982, Geologia Morza Bałtyckiego, Wyd. Geol., Warszawa, 412 s.
• Gudelis V., Konigsson L-K., (ed.), 1979, The Quaternary history of the Baltic, Acta Univ. Upsaliensis, Uppsala, 279 s.
• Keilhack K., 1930, Geologische Karte der Provinz Pommern und der anschliesenden Teile der Grenzmark, 1 :500 000, Berlin.
• Kostrzewski A., 1979, The influence of morphological-climatic conditions upon the granulometric features of granite regolith in mountain areas of Europe, Quaest. Geogr., No 5, Poznań, s. 55-86.
• Kozarski S., 1972, Mikroskopia elektronowa w badaniu morfologicznych cech powierzchni kwarcowych ziarn piasku wybranych środowisk sedymentacyjnych, Prace Kom. Geogr.-Geol. PTPN, t. 13, z. 1, Poznań, s. 179-189.
• Krinsley D., Donahue J., 1968, Environmental interpretation of sand grain Surface textures by elektron microscopy, Geol. Soc. of Amer., Bull. No 79, s. 743-748.
• Krygowska L., 1971, Dynamika środowiska plażowego w świetle obróbki ziarna (na odcinku Międzyzdroje - Darłówko), (Die Dynamik des strandmiliens im bilde der Bearbeitung des Karnes (Entlang der linie Międzyzdroje-Darłówko)), Prace Kom. Geogr.-Geol. PTPN, t. 12, z. 2, Poznań, 104 s.
• Krygowski B., 1964, Graniformametria mechaniczna, teoria zastosowanie (Die Mechanische Graniformametrie - Theorie und Anwendung), Prace Kom. Geogr.-Geol. PTPN, t. 2, z. 4, Poznań, 112 s.
• Latała M., 1981, Ekspertyza palinologiczna osadów organogenicznych z równiny zalewowej Słupi koło Słupska, maszynopis w Zakł. Geogr. WSP w Słupsku, 2 s.
• Mojski J. E., Orłowski A., 1978, Plejstoceńska forma rynnowa okolic Słupska (Pleistocene sub-glacial channel from the vicinities of Słupsk), Kwart. Geol., t. 20, z. 1, Warszawa, s. 171-179.
• Mycielska-Dowgiałło E., 1978, Rozwój rzeźby fluwialnej północnej części Kotliny Sandomierskiej w świetle badań sedymentologicznych (The development of fluvial relief of the northern part of Sandomierz Basin in the light of sedimentological investigations), Rozprawy Uniw. Warsz., nr 120, Warszawa, 167 .s.
• Mycielska-Dowgiałło E., 1980, Wstęp do sedymentologii (dla geografów), (Introduction to sedimentology (for geographers)), Wyższa Szkoła Pedagog., Kielce, 178 s.
• Mycielska-Dowgiałło E., Krzywobłocka-Laurow R., 1976, Cechy morfologiczne powierzchni ziarn kwarcowych piasku w badaniach za pomocą mikroskopii elektronowej, Post. Nauk. Geol., nr 7, Wyd. Geol., Warszawa, s. 47-66.
• Orłowski A., 1981 a, Ukształtowanie powierzchni podczwartorzędowej w dolinie Słupi i obszarach przyległych, Kosz. Studia i Mat., z. 2, Koszalin, s. 191-203.
• Orłowski A., 1981 b, Wykształcenie i stratygrafia doliny Słupi, maszynopis w Zakł. Geogr. WSP w Słupsku, 17 s.
• Orłowski A., 1982, Plejstoceńska historia doliny Słupi, maszynopis w Zakł. Geogr. WSP w Słupsku, Słupsk, 24 s.
• Pilarska B., 1981, Funkcjonowanie i zanik paleomeandru Słupi koło Słupska w świetle analizy wypełniających go osadów, Praca magist., maszynopis w Zakładzie Geografii WSP w Słupsku, Słupsk, 27 s.
• Racinowski R., 1974, Dynamika środowiska sedymentacyjnego strefy brzegowej Pomorza Zachodniego w świetle badań minerałów ciężkich i uziarnienia osadów, Prace Nauk. Polit. Szczecińskiej, Inst. Inż. Wodn., nr 4, Szczecin.
• Rosa B., 1964, O utworach aluwialnych i bogenicznych wyścielających dna dolin rzek nadbałtyckich, ich związek z transgresją południowego Bałtyku i znaczenie dla badań nad neotektoniką obszaru, Zesz. Nauk. UMK, Geogr. III, z. 10, Toruń, s. 85-108.
• Rosa B., Wypych K. (red.), 1982, Peribalticum II. Problemy badawcze obszaru bałtyckiego i czarnomorskiego, Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk, 259 s.
• Sylwestrzak J., 1978, Rozwój sieci dolinnej Pomorza pod koniec plejstocenu (The development of the valley system in Pomorze towards the close of the Pleistocene), Gdańskie Tow. Nauk., Gdańsk, 161 s.
• Wyduba-Drańczuk S., 1981, Osady fluwialne i eoliczne terasy nadzalewowej Słupi koło Słupska, Praca magist., maszynopis w Zakładzie Geogr. WSP w Słupsku, Słupsk, 40 s.