Rozwój rachunkowości rolnej na ziemiach polskich od XVI do XIX wieku w świetle badań instruktarzy ekonomicznych

• Autorzy: Turzynski M.

Warianty tytułu

EN

The development of agricultural accounting in the Polish territories from xvi to xix century in the light of economic instructions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem artykułu jest analiza praktyki rachunkowości rolnej w okresie XVI-XIX wieku. Zastosowano metodę historyczną, obejmując nią materiały archiwalne – instruktarze ekonomiczne z okresu XVI- -XIX wieku. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że podstawową funkcją rachunkowości w dawnej Polsce było zapewnianie kontroli nad wykorzystywaniem posiadanych zasobów w produkcji rolnej. Na przestrzeni wieków widoczne było przejście od prostych rozwiązań ewidencyjnych do rozbudowanych rejestrów kasowych i tabelarycznych. Istotnym czynnikiem wpływającym na dostosowywanie rachunkowości do potrzeb właścicieli ziemskich był poziom wykształcenia pracowników i wynikająca z niego powszechność stosowania karbów.

EN

Included in the study economic briefings cover sets of rules and principles that have guided the administration of estates. With the increase of estates took on the issue of the importance of documenting responsibilities. For agricultural accounting have been marked by several centuries of a single accounting solutions. The primary function of accounting in the former Poland was ensuring control over the use of resources in agricultural production. Over the centuries, is visible transition from simple solutions to complex registration of cash registers and tables. An important factor to adjust the accounting for the needs of landowners was the level of education of workers using the simplest solutions registration (notches).

• Wydawca: -
• Czasopismo: Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
• Rocznik: 2016
• Tom: 18
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.271-275,bibliogr.

Twórcy

autor

Turzynski M.

• Katedra Rachunkowości, Uniwersytet Łódzki, ul.Matejki 22/26, 90-237 Łódź

Bibliografia

• Bergerówna Janina. 1933. Z dziejów książki gospodarczej w Polsce XVI w. Studium o Anzelmie Gostomskim. Lwów: Towarzystwo Naukowe i Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
• Gostomski Anzelm. 1951. Gospodarstwo. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo.
• Haur Jakub Kazimierz. 1675. Oekonomika Ziemiańska Generalna Punktami Partikularnemi, Interrogatoryami Gospodarskiemi, Praktyką Miesięczną, Modelluszami abo Tabulami Arithmetycznymi Obiasniona.Kraków: Drukarnia dziedzica Krzysztofa Shedla.
• Herman [Hermann] Jan. 1823. Jana Hermana [Hermanna] Z Neydenburku [Niborku] Ziemianin albo Gospodarz Infladski, W roku M.D.C.LXII do druku podany, a teraz z niemieckiego na polski język rzetłumaczony w 1671 i powtórnym razem w druk podany w Słucku w Drukarni 1673, a z tego przedrukowany, znowu w r. 1823. Mińsk.
• Inglot Stefan. 1931. Sprawy gospodarcze Lwa Sapiehy 1588-1607. [W] Studja z historji społecznej i gospodarczej poświęcone prof. dr. Franciszkowi Bujakowi. Lwów.
• Jabłonowska Anna. 1787. Ustawy Powszechne dla Dóbr Moich Rządców. Podług Exemplarza drukowanego przeszłego roku w Siemiatyczach za rozkazem J.O. Xsiężny Jabłonowskiey, Woiewodziny Bracławskiey. Warszawa. Nakładem i drukiem Michała Grölla Księgarza Nadwornego J.K. Mci.
• Kula Witold. 1963. Problemy i metody historii gospodarczej. Warszawa: PWN.
• Łopaciński Tomasz. 1782. Instruktarz ekonomiczny majętności Saryańskiej w roku 1782 sporządzony. [W] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku, red. S. Pawlik (1915). Kraków:Wydawnictwo Komisji Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie.
• Łukasik Ryszard. 1963. Rachunkowość rolna w dawnej Polsce. Warszawa: PWE, 320.
• Ogiński Andrzej Ignacy. 1786. Instruktarz ekonomiczny dla ludzi będących w służbie gospodarskiej, w Warszawie w drukarni Nadwornej J. K. Mości i Prześ. Kom. Eduk. Narod. roku 1786 (1786). [W] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku. Wydał Stefan Pawlik (1915). Kraków: Akademia Umiejętności, Księgarnia G. Gebethnera i Spółka w Krakowie.
• Radziwiłł Michał Hieronim. 1811. Instruktarz j. Panu Józefowi Dąbrowskiemu dnia 12 februarii 1811 r. w Nieborowie wydany, 12.II. 1811. Archiwum Główne Akt Dawnych. Archiwum Gosp. Nieborowskie, pudło 95. [W] Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII–XIX wieku (1963).Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Rybarski Roman. 1932. „Gospodarstwo Księstwa Oświęcimskiego w XVI wieku”. Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny II (43).
• Tyzenhaus Antoni. 1777. Instruktarz regularnej ekonomiki w 18 artykułach, a każdy w swoich paragrafach, z częściami wyszczególniającemi do każdego obowiązku tyczącego się, z informacyami i przestrogami zawartemi złożony, wydany przed rokiem 1777. [W] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku, red. S. Pawlik (1915). Kraków: Wydawnictwo Komisji Prawniczej Akademii Umiejętności w Krakowie.
• Wojciechowski Edward. 1964. Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce. Warszawa: PWN, 214.
• Zamoyski Andrzej. 1800. Instrukcyja dla rachmistrza. Archiwum Państwowe w Lublinie. Akta Ordynacji
• Zamojskiej nr 3244. [W] Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII–XIX wieku (1963). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Zamoyski Stanisław. 1799. Instrukcyja 1-sza. J.p. Olsztyńskiemu kasyjerowi w dobrach maciejowickich i magnuszowskich. Archiwum Państwowe Lublin. Akta Ordynacji Zamojskiej nr 3244. [W] Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII–XIX wieku (1963). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
• Zawacki Teodor. 1616, 1891. Teodora Zawackiego Memoriale oeconomicum 1616. Kraków: Wydawnictwa Akademii Umiejętności w Krakowie.