Zrodla utrzymania niechlopskich rodzin wiejskich

• Autorzy: Sikorska A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Wśród mieszkańców wsi coraz większą część stanowią rodziny nieposiadające gospodarstw rolnych czyli gruntów przekraczających 1 ha użytków rolnych. Według badań statystycznych udział takich rodzin wśród ogółu obejmuje 54%. Tematem opracowania jest charakterystyka tej zbiorowości według głównych źródeł utrzymania. W tym celu wykorzystano dane ankiety przeprowadzonej w 1996 roku w 73 wsiach położonych w różnych regionach kraju. Ogółem objęła ona 8401 rodzin wiejskich z czego 4279 nie posiadało gospodarstw rolnych. Z zebranych materiałów dotyczących wiejskich rodzin niechłopskich wynikało, że według kryterium dominującego przychodu (50% i więcej ogólnej sumy) podział tej grupy był następujący: - 40,3% stanowiły rodziny pracownicze, w których główne przychody pochodziły z pracy najemnej, - 45,3% to rodziny emeryckie, w których większość przychodów stanowiły świadczenia emerytalno-rentowe, - 5,7% było rodzin utrzymujących się z działalności gospodarczej na własny rachunek, - 2,7% było rodzin bezrobotnych utrzymujących się głównie z zasiłków, - 0,6% stanowiły rodziny czerpiące główny przychód ze sprzedaży produktów rolniczych uprawianych na działce, - 5,4% nie posiadało jednego dominującego przychodu. Podział rodzin niechłopskich według wyróżnionych kategorii społeczno - ekonomicznych odzwierciedlał wieloletnie mechanizmy decydujące o składzie tej grupy oraz nowe trendy związane z przemianami w gospodarce. Najsilniej zaznaczył się wpływ utrudnień na rynku pracy. Ograniczenie możliwości zarobkowych spowodowało, że rodziny pracownicze przestały dominować w badanej grupie, a ich miejsce zajęły rodziny emeryckie. Ogólnie w 1996 roku zarobkowe bądź niezarobkowe źródła przychodów dzieliły zbiorowość niechłopską na dwie prawie równe części. Zaprezentowana kategoryzacja rodzin niechłopskich łączyła się ze zróżnicowaniem poziomu przychodów oraz rozwarstwieniem ekonomicznym w ramach wyróżnionych grup rodzin. Generalnie podział badanej zbiorowości według statusu społeczno-ekonomicznego świadczył o powiększaniu się różnorodności w źródłach utrzymania wiejskiej populacji i w tym sensie dokumentował narastanie procesu wielofunkcyjnego rozwoju wsi.

RU

Среди жителей деревень все большую часть составляют семьи, не имеющие хозяйств, т.е. земель свыше 1 га сельскохозяйственных угодий. По статистическим данным уд.вес таких семей составляет 54%. Темой разработки является их характеристика с точки зрения источников содержания. С этой целью были использованы анкетные данные за 1966 год 73-х деревень, расположенных в разных регионах страны. Всего охвачено опросом 8401 сельских семей, из которых 4279 не имело хозяйств. Из собранных материалов, касающихся некрестьянских сельских семей, вытекало, что если взять во внимание доминирующие приходы (50% и более всего прихода), то эту группу можна поделить следующим образом: - 40,3% составляли работающие семьи, в которых основным источником содержания был наемный труд, - 45,3% - это семьи пенсионеров, в которых основными приходами являются пенсии, - 5,7% семей удерживалось за собственный счет с хозяйственной деятельности, - 2,7% - это безработные, удерживающихся, преимущественно, с пособий, - 0,6% группы удерживается, в основном, с приходов, получаемых от продажи сельскохозяйственных продуктов, возделываемых на приусадебных участках, - 5,4% не имело единого доминирующего прихода. Такое общественно-экономическое представление категорий некрестьянских семей отражает многолетние механизмы, решающие о составе данной группы и новые направления, связанные с хозяйственными преобразованиями. Наиболее сильно проявилось влияние изменений на рынке труда. Ограничение возможностей заработков привело к тому, что работающие семьи перестали преобладать в исследуемой группе, а их место заняли семьи пенсионеров. В общем, в 1996г., трудовые и иные источники приходов поделили некрестьянское население почти на две равные части. Представленное деление некрестьянских семей на категории было связано с дифференцированием уровня приходов и экономическим расслоением в рамках выделенных семейных групп. В основном деление исследуемых коллективов в соответствии с общественно-экономическим статусом свидетельствовало об увеличении разнообразности источников содержания сельской популяции и в этом смысле подтверждало нарастание процесса многофункционного развития деревни.

EN

Families without farms /agricultural land over 1 ha/ still form larger part of the village inhabitants. According to statistical studies the share of these families amounts to 54 per cent. The paper is focused on characteristics of that group taking into consideration their main source of income. It is based on the results of the 1996 questionnaire which covered 8401 families in 73 villages, of which 4279 families did not poses farms. Considering dominating income as a criterion 50% or more of the total income/ this group could be divided as follows: - 40.3% - employees families in which main income comes from hired labour, - 45.3% - families of the pensioners, - 5.7% - families conducting their own economic activities, - 2.7% - unemployed families making their living out of unemployment benefit, - 0.6% - families in which income was generated from selling agricultural products produced on plots, - 5.4% - families which do not show any dominating source of income. Difficulties on labour market have demonstrated their influence on income situation of families in question most strongly while discussed division of non-peasant families into different socio-economic groups. Limited job opportunities caused that employees families do not dominate any more in that group. They have been replaced by pensioners. Both earning and non-earning sources of income of the non-peasant rural population form almost equal two parts here. Generally speaking division of the population according to socio-economic status reveals increasing diversity of income sources of rural inhabitants being the result of multifunctional development of a village.

Słowa kluczowe

PL

przychody; wies; ludnosc niechlopska; ludnosc wiejska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
• Rocznik: 1997
• Tom: 418
• Opis fizyczny: s.1-30,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sikorska A.

Bibliografia

• 1. Ludność związana z rolnictwem indywidualnym w latach 1970-1988 (analiza opracowana przez I.Frenkla). GUS, Warszawa 1992.
• 2. A. Szemberg: Przemiany w strukturze obszarowej gospodarstw chłopskich w pierwszych latach transformacji. Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy z.416, IERiGŻ, Warszawa 1997.
• 3. A. Sikorska: Ludność niechłopska w strukturze społeczno-ekonomicznej wsi. Postępy Nauk Rolniczych nr 5/96.
• 4. Charakterystyka wsi badanych w 1996 roku (wyniki ankiety IERiGŻ). Praca zbiorowa pod redakcją naukową L. Ostrowskiego. IERiGŻ, Warszawa 1997.
• 5. Alina M. Zegar: Następstwo pokoleń w gospodarstwach chłopskich w latach 1992-1996. IERiGŻ, Warszawa 1997.
• 6. A. Sikorska: Sytuacja socjalno-bytowa rodzin wiejskich. Rozdział XIII w pracy zbiorowej pt. ,Analiza sytuacji produkcyjno-ekonomicznej rolnictwa i gospodarski żywnościowej w 1989 г.". IERiGŻ, Warszawa 1990.
• 7. Budżety gospodarstw domowych. Dział VIII Rocznik Statystyczny GUS. Warszawa 1996.
• 8. L. Ostrowski: Działki i produkcja rolnicza wiejskich rodzin bezrolnych (Wyniki ankiety IERiGŻ z 1992 roku). Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy z. 354, IERiGŻ Warszawa 1994.