Konsekwencje przyrodnicze przegradzania rzek

• Autorzy: Mazurkiewicz-Boron G , Starmach J.

Warianty tytułu

EN

Ecological consequences of building water bars

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zabudowa hydrotechniczna degraduje ekosystem rzeki, zaburzając ciągłość geomorfologiczną i biologiczną, niszcząc i przekształcając siedliska wodne oraz strukturę zespołów roślin i zwierząt. Wpływa na procesy fizykochemiczne i biologiczne obniżając nie tylko walory przyrodnicze, ale także użytkowe wód. Przegradzanie rzek powoduje przerwanie ich drożności dla wędrówek ryb i innych organizmów wodnych. Budowa nawet najlepszych przepławek tylko częściowo rekompensuje szkody spowodowane przegrodzeniem rzeki, w przypadku wielu progów jedynie budowa przepławki typu „obejście”, obejmującej całą długość rzeki przegrodzonej progami może złagodzić skutki ekologiczne. W końcowym, 67-kilometrowym odcinku Dunajca zaplanowano wiele progów wodnych, przeznaczonych głównie do celów hydroenergetycznych, mających tworzyć kaskadę stopni wodnych. Jest to nie do zaakceptowania w rzece o dużych walorach przyrodniczych, traktowanej jako bank genowy karpiowatych ryb reofilnych

EN

Hydro-technical constructions may degrade river ecosystems through the disturbance of geomorphologic and biological continuity and by the transformation of water habitats, as well as structure of plant and animal communities. They affect physical, chemical and biological processes, thereby leading to decrease of the natural values and, also, the utility of water. The planned construction of water bars will disrupt the passable migration routes for fish and other water organisms in the lower section of the Dunajec River. The building even the best fish passes will compensate only partially the damage brought by the construction of the bars. In the case of a larger number of water bars the construction of fish passes of the “bypass” type, including the whole length of the dammed river, can only alleviate the negative ecological consequences. From the nature conservation point of view it is unacceptable to build water bars forming a cascade in the final 67-kilometer section of the Dunajec River with the aim of using these constructions for hydro-energetic purposes as well. The Dunajec River is of high natural value and it is regarded as the gene bank of rheophilous Cyprinid fish species. High natural values of the Dunajec River valley necessitate the rational estimates of gains and losses for human economy and natural environment before the plans of the bars’ construction will be incorporated into reality

Słowa kluczowe

PL

budowle hydrotechniczne; fauna; rzeki; oddzialywanie na srodowisko; srodowisko wodne; zabudowa; rzeka Dunajec; flora

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2009
• Tom: 65
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.88-92,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Mazurkiewicz-Boron G

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, al.Mickiewicza 33, 31-120 Krakow

autor

Starmach J.

Bibliografia

• Adam B., Bosse R., Dumont U., Gebler R.J., Geitner V., Hass H., Krüger F., Rapp R., Sanzin W, Schaa W, Szhwevers U., Ssteinberg L. 1994. Fischaufsteigsanlagen. DVWK. Mergbl. z. Wasserwirtsch.
• Bartel R., Bieniarz K., Epler P. 2002. Fish passing through the turbines of Pomeranien river hydroelectric plants. Arch. Pol. Fish. 10, 2: 275-280.
• Berkamp G., McCartney M., Dugan P, McNeely J., Acreman M. 2000. Dams, Ecosystem Functions and Environmental Restoration Thematic Review II. 1 - World Commission on Dams, Cape Town.
• Bless R. 1985. Zur Regeneration von Bächen der Agrarlanschaft. Eine ichtiologische Falstudie. Schr.-reihe Landschaftspfl. u. Naturschutz. 26. Collier M., Webb R.H., Schmidt J.C. 1996. Dames and rivers. A primer on the downstream effects of dams. US Geol. Suirv. Circ. 1126, 94.
• Dillon 1988. The influence of minor disturbance on biochemical variation in a population of freshwater snail. Biol. Cons. 43, 137-134.
• Dyrektywa w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (92/43/ EWG).
• Dyrektywa w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych (2001/77/WE).
• Gebler R.J. 1991. Naturgemässe Bauweisen von Sochlenbauwerken und Fischaufstiegen zur Vernetzung der Fliessgewässer. Inst. f. Wasserbau u. Kulturtechnik. Universität Fridericiana, Karlsruhe.
• Gibson R.J. 2002. The myth of hydroelectricity as “green” energy. Can. Soc. Environ. Biol. 1-12.
• Jackson D.C., Marmulla G. 2004. The influence of dams on river fisheries. [http:www.fao.org./004/ y2785E/Y2785c02.htm].
• Jelonek M., Klich M. 2006. Ichtiofauna Zbiornika Czchowskiego i rzeki Dunajec poniżej zbiornika. W: Żurek R. (red.). Ichtiofauna i status ekologiczny wód Wisły, Raby, Dunajca i Wisłoki. IOP PAN, Kraków: 96-104.
• Jens G., Born O., Hohlstein R., Kämmereit M., Klupp R., Labatzki P., Mau G., Seifert K., Wondrak P. 1997. Fischwanderhilfen. Notwendigkeit, Gestaltung, Rechtsgrundlagen. Schriftenreihe, Verband Deutcher Fischereiverwaltungsbeamter und Fischereiwissenschaftler e.V, 11.
• Jungwirth M., Pelikan Z. 1989. Zur Problematik von Fischaufstiegshilfen. Österr. Wasserwirtschaft 41: 80-89.
• Juszczyk W 1951. Przepływ ryb przez turbiny Zapory Rożnowskiej. Rocz. Nauk Roln. 57: 307-335.
• König D. 1969. Biologisch-Landschaftliche Aspekte bei wasserwirtschaftlichen Massnahmen an Fliesgewässern. Deutch. Gewässkundl. Mitteil. Sondernheft: 75-81.
• Konwencja Berneńska (1979) o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz siedlisk przyrodniczych.
• Konwencja Bońska (1979) o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt.
• Konwencja z Rio de Janeiro (1992) o różnorodności biologicznej.
• Konwencja Ramsarska (1971) o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego.
• Marmulla G. (red.). 2001. Dams, fish and fisheries. Opportunities, challenges and conflict resolution. FAO Fisheries Technical Paper No 419. Rome FAO.
• Moog O. 1993. Quantification of daily peak hydropower effects on aquatic fauna and management to minimize environmental impacts. Reg. Rive, Res. Management 8: 5-14.
• Odinets-Collart O., Tovares A.S., Enriconi A. 2001. Responses of podostemaceae aquatic biocenosis to environmental in central amazonian waterfalls. Verh. Internat. Verein. Limnol. 27: 4063-4068.
• Penczak T. 1988. Ichtiofauna dolnego biegu Rawki. Rocz. Nauk. PZW, 1: 61-72.
• Penczak T., Marszał L., Kruk A., Koszaliński H., Zaczyński A. 1996. Monitoring ichtiofauny dorzecza Pilicy. Część II. Pilica. Rocz. Nauk. PZW 9: 91-104.
• Ramowa Dyrektywa Wodna (2000/60/WE).
• Ryan P.A. 1981. Environmental effects of sediment on New Zeland streams: a review. NZ J. Mar. Freshwat. Res. 25: 207-222.
• Santucci VJ.Jr., Gephard S.R., Pescitelli S.M. 2005. Effects of multiple low-head dams on fish, Macroinvertebrates, habitat, and water quality in the Fox River, Illinois. North Am. J. Fish. Management 25: 975-992.
• Starmach J. 1998. Ichthyofauna of the River Dunajec in the region of the Czorsztyn-Niedzica and Sromowce Wyżne dam reservoirs (southern Poland) Acta Hydrobiol. 40: 199-205.
• Slavson F. 2004. Physical habitat recovering a former dam. Doct. Thesis the Pensylvania State Univ. The Graduate School.
• Vannote R.L., Minshall G.W, Cummins K.W., Sedell J.R., Cushing C.E. 1980. The river continuum concept. Can. J. Fish. Aq. Sci. 37: 130-137.
• Ward J.V., Stanford J.A. (eds). 1979. The ecology of regulated streams. Plenum Press, New York.
• Ward J.V., Stanford J.A. 1995. The serial discontinuity concept: extending model to floodplain rivers segment. Regul. Riv. 10: 159-168.
• Ward J.V., Stanford J.A. 1995a. Ecological connectivity in alluvial rivers ecosystems and its disruption by flov regulation. Regul. Riv. 11(1): 105-119.
• Wilson E.O. 1999. The diversity of life. Harvard University Press.
• Wiśniewolski A., Augustyn L., Bartel R., Depowski R., Dębowski P., Klich M., Kolman R., Witkowski A. 2004. Restytucja ryb wędrownych a drożność polskich rzek. IRŚ, Warszawa: 1-42.
• Witkowski A. 1996. Zmiany w ichtiofaunie polskich rzek: gatunki rodzime i introdukowane. Zool. Pol., 41 Suppl.: 29-40.
• Zalewski M. 1986. Regulacja zespołów ryb w rzekach przez kontinuum czynników abiotycznych i biotycznych. Acta Univ. Lodz.