PL
Celem badań jest doświadczalna weryfikacja dźwigniowo-ciężarkowego separatora kamieni od bulw ziemniaka. Za podstawę rozróżniania bulw od kamieni przyjęto różnice ich charakterystyk wymiarowo-masowych. Urządzenie wykonawcze stanowi zespół sztywnych uchylnych dwigni, podtrzymywanych ciężarkiem. Stanowisko badawcze zbudowano w postaci modelu laboratoryjnego separatora dźwigniowo-ciężarkowego, którego główne zespoły stanowią: przenośnik zasilający, sortownik tarczowy, podajnik bębnowy, zespół dźwigni oddzielających, zespół napędowy bezstopniowy. Sortownik tarczowy umożliwia wstępne podzielenie mieszaniny bulw i kamieni na dwie frakcje wymiarowe. W celu rozwiązania problemów badawczych korzystano z analizy czynnikowej, przy czym za czynniki kontrolowane, podlegające badaniu w czasie eksperymentu, przyjęto: - masę i ramię ciężarka podtrzymującego dźwignie, - odległość zsypu bulw od dźwigni oddzielającej, - stosunek liczby kamieni do liczby bulw w mieszaninie, natomiast za czynniki wynikowe - wskaźniki dokładności oddzielania kamieni i bulw, ogólny wskaźnik dokładności oddzielania i wskaźnik strat bulw. Zgodnie z programem badań, próby badawcze utworzone z trzech różnych próbek bulw i kamieni, poddano oddzielaniu przy trzech pozycjach ustawiania zsypu bulw i trzech wartościach ramienia zawieszania ciężarków podtrzymujących dźwignie oddzielające. Wszystkie układy kontrolowanych czynników badano w trzech powtórzeniach. Materiał badawczy stanowią bulwy ziemniaka, średnio-późnej odmiany Bryza oraz kamienie, zebrane z pól Pomorza Środkowego. Bulwy odmiany Bryza należą do najliczniejszej grupy odmian, które dają bulwy średnie lub dość duże. Tworzenie próbek badawczych o odpowiednim stosunku liczby kamieni do liczby bulw odbywało się w sposób losowy. Masy bulw i kamieni spotykających się przed zbierakiem i ich wzajemne relacje względem siebie wynikały z przyczyn losowych. Ogólny wskaźnik dokładności oddzielania, uzyskany podczas badań, zawarty jest w granicach 69,81-96,11% ogólnej liczby bulw i kamieni (sztuk). Stwierdzono, że wartości najwyższych ogólnych wskaźników,uzyskanych przy wzroście liczby kamieni w mieszaninie w zakresie λ=0,2-1,0, ηₒmaks zmniejszają się z 96,11% do 91,39% ich liczby (sztuk). Wartości te uzyskano przy jednakowej odległości dźwigni oddzielającej od zsypu bulw d = 20 mm oraz jednakowym momencie sił podtrzymujących dźwignie: 0,09 Nm - frakcja drobna oraz 0,123 Nm - frakcja gruba.
EN
The operation of balance-lever separator of stones from the potato tubers was tested on an experimental device consisted of the set of hinged rigid levers with counterbalancing weights. Distinction of the stones from tubers was based on their different dimensional-bulk characteristics; the material was being divided into two fractions. A model of laboratory separator used for the tests was assembled of the following elements: feeding conveyor, sorting disc, drum feeder, set of separating levers and stepless drive unit. Factor analysis was applied to solve the experimental problems including following controlled factors: - weight and arm of lever counterbalance, - distance between tuber chute and separating lever, - quantitative ratio of stones to tubers in the mixture. As the result factors three separation accuracy indices and an index of tuber losses were considered. The test were conducted on three different samples of stone/potato tuber mixtures at three positions of tuber chute and three distances of mounting weight arms to counterbalance the levers. All variants of controlled factors were repeated threefold. Middle-late Bryza cultivar potato tubers and the stones from fields of Middle Pomerania were used in the experiments. Bryza potato cultivar yields the middle and large sized tubers. Material samples for tests were mixed at random in assumed proportions (stones: tubers). Experimentally determined total index of selection precision ηₒ ranged within 69.8-96.1% by quantity. It was found that the three highest total indices ηₒmaks obtained at 3 levels of stone contents in the mixture (λ=0.2, 0.6, 1.0) amounted 93.7% (s=1.92%) by quantity. These amounts were determined at the some distance between tuber chute and separating lever (d=20 mm) and equal moments of forces supporting the levers 0.09 Nm (fine fraction) and 0.123 Nm (coarse fraction).