Zagrozenia roznorodnosci w zespole Caucalido-Scandicetum

• Autorzy: Dostatny D E

Warianty tytułu

EN

Threats to diversity of the Caucalido-Scandicetum association

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Niniejsze opracowanie dotyczy występowania oraz ustępowania gatunków chwastów należących do zespołu Caucalido-Scandicetum na polach upraw zbożowych. Gatunki chwastów tego zespołu występują na rędzinach, które stanowią 1% gleb naszego kraju. Praca jest przeglądem wykonanym w oparciu o literaturę oraz kilkuletnie badania własne wykonane w latach 1997-1999 oraz 2004-2005. Wyniki zostały porównane z literaturą z lat 50., 70., 80. oraz pomiędzy 1999-2002. Wszystkie zdjęcia zostały wykonane metodą Braun-Blanquet’a. Erozja genetyczna gatunków towarzyszących roślinom uprawnym zwiększa się w bardzo szybkim tempie, aż 50% gatunków należących do zespołu Caucalido-Scandicetum wyginęło. Rolnictwo ekologiczne, które zaczyna być wdrażane w Niecce Nidziańskiej w ostatnich latach może przyczyniać się do rozwoju rzadkich gatunków chwastów oraz nawet tych, które uważa się za zaginione, jeśli ich nasiona przetrwały w banku nasion gleb. Zaprzestanie w stosowaniu herbicydów może być przyczyną pojawienia się w ostatniej dekadzie niektórych gatunków zespołu Caucalido- Scandicetum, uważanych za wyginięte. Daje to nadzieję, że oprócz ochrony ex situ, rzadkie gatunki chwastów będą również zachowane in situ, jako rośliny towarzyszące uprawom.

EN

Paper dealt with the occurrence and recession of weeds species of one segetal community (Caucalido-Scandicetum) of cereal field weeds in Niecka Nidziańska, in the southern Poland. These weed species occur on rendzina soils, which cover 1% area of our country. The research was carried out within 1997-1999, and repeated in 2004-2005. Obtained results were compared with the review of previous literature of 50’s, 70’s, 80’s and from 1999-2002. All phytosociological records were collected using the Braun-Blanquet method. Genetic erosion of the species accompanying crop plants increases in very quick pace, because as much as 50% weed species constituting Caucalido- Scandicetum are extinct. The ecological farming, beginning to be introduced in Niecka Nidziańska within recent years, may affect the development of rare weed species. Even the ones considered as extinct species could germinate if their seeds survived in the soil seed bank. Stopping of herbicide use may be a reason of appearing some weed species belonging to this community in last decade. There still leaves the hope that apart from the ex situ protection, rare weed species will also prevail the in situ protection as the plants accompanying crops.

Słowa kluczowe

PL

herbicydy; gatunki zagrozone; chwasty; roznorodnosc gatunkowa; stalosc fitosocjologiczna; zespoly roslinne; zespol Caucalido-Scandicetum

EN

herbicide; endangered species; weed; species diversity; phytosociological stability; plant association; Caucalido-Scandicetum association

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 517
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.267-276,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dostatny D E

• Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roslin w Radzikowie, 05-870 Blonie

Bibliografia

• Anioł-Kwiatkowska J., Kącki Z. 2003. Chwasty - rośliny lecznicze w agrofitocenozach Wału Trzebnickiego. Pam. Puł. 134: 7-13.
• Braun-Blanquet 1964. Pflanzensoziologie Grundzüge der Vegetationskunde. Wien, New York. Springer Verl.: 185 ss.
• Dostatny D. 2000. Różnorodność chwastów polnych Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego, jej uwarunkowania i ochrona. Rozprawa doktorska - Inst. Bot. UJ. Maszynopis w bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
• Dostatny D. 2006. Zespół Caucalido-Scandicetum w uprawach zbożowych Niecki Nidziańskiej. Maszynopis w bibliotece IHAR w Radzikowie.
• Dyguś K.H. 2002. Ubożenie różnorodności chwastów segetalnych w uprawach rolniczych Szanieckiego Parku Krajobrazowego. Funkcjonowanie Parków Krajobrazowych: 103-109.
• Głazek T., Kowalik B.E. 1983. Zbiorowiska chwastów polnych gminy Raków w województwie kieleckim. Stud. Kiel., KTN 2/38: 7-28.
• Herbich J. 1986. Projekt ochrony chwastów polnych. Acta UŁ, Folia Sozol. 3: 199-203.
• Hochół T. 1990. Zbiorowiska chwastów segetalnych w dolinie rzek Łososiny w Beskidzie Wyspowym. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Roln. 29: 65-76.
• Hochół T. 2003. Chwasty czy rośliny towarzyszące uprawom? Pamiętnik Puławski 134: 89-96.
• Holzner W., Immonen R. 1982. Europe: an overview, w: Biology and ecology of weeds. W. Holzner, M. Numata (red.). London - Boston: 203-256.
• IUCN 1985. Światowa Strategia Ochrony Przyrody. Programy rolno-środowiskowe w Europie Środkowo-Wschodniej. Warszawa: 21-27. Internet pdf.
• IUCN 2000. Walory przyrodnicze użytków rolnych i sposoby ich ochrony.
• Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. PWN: 263-270.
• Kornaś J. 1950. Zespoły roślinne Jury Krakowskiej. Cz. I. Zespoły pól uprawnych. Acta Soc. Bot. Pol. 22/2: 261-438.
• Kornaś J. 1987. Chwasty polne rozprzestrzeniane z materiałem siewnym. Specjalizacja ekologiczna i procesy wymierania. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Sesja Naukowa 19: 23-26.
• Krebs C.J. 1997. Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia i liczebność. PWN, Warszawa: 471-496, 663-641.
• Marshall E.J.P., Brown V.K., Boatman N.D., Lutman P.J.W., Squire G.R., Ward L.K. 2003. The role of weeds in supporting biological diversity within crop fields. Weed Res. 43: 77-89.
• Matuszkiewicz W. 2005. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN: 99-100, 174-178.
• Medwecka-Kornaś A. 1959. Roślinność rezerwatu stepowego „Skorocice” koło Buska. Ochr. Przyr. 26: 172-260.
• Ministerstwo Środowiska 2003. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań: 7-11.
• Nowosielska D., Podyma W. 2000. Ginące gatunki i odmiany roślin uprawnych w Europie. Biul. Ogrod. Bot. 9: 107-112.
• Perring F.H., Farrell L. 1983. British red data book: 1 vascular plants. 2nd edition, Royal Society for Nature Conservation, Lincoln.
• Szafer Wł., Zarzycki K. (red.) 1972. Szata roślinna Polski. PWN, Warszawa, t. 1: 252-269, 282-283, 452-457, t. 2: 124-136.
• Trzcińska-Tacik H. 2000. Zbiorowiska chwastów w uprawach zbóż w okolicach Skalbmierza [Płaskowyż Proszowicki]. Pam. Puł.: 122: 59-75.
• Warcholińska A.U. 1994. List of threatened segetal plant species in Poland. Antropization and environment of rural settlements. Flora and vegetation. Procc. of Int. Conf., Sátoraljaújhely: 206-219.