Kategorie spoleczno-ekonomiczne rodzin wiejskich

• Autorzy: Sikorska A.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem opracowania była prezentacja podziału wiejskich rodzin według głównego źródła utrzymania. Takie kryterium pozwalało nie tylko określić stopień zaawansowania w procesie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, ale także udokumentować teraźniejsze miejsce rolnictwa w kształtowaniu wiejskiej społeczności. W pracy wykorzystano dane empiryczne pochodzące z ankiety IERiGŻ przeprowadzonej w 1996 roku w 73 wsiach rozmieszczonych na terenie całego kraju. Ogółem badaniami objęto 4122 rodzin posiadających gospodarstwa rolne i 4279 rodzin bezrolnych i działkowiczów. Zgodnie z głównym celem opracowania podjęto próbę połączenia tych dwu grup i ich kategoryzacji wyłącznie według kryterium pochodzenia największego przychodu pieniężnego. W konsekwencji wyróżniono trzy zasadnicze grupy rodzin wiejskich: rolnicze - stanowiące 28,9% ogółu, zarobkowe - 36,1% i emeryckie - obejmujące 29,5%. W odniesieniu do pozostałych 5,5% objętych badaniem rodzin nie udało się ustalić głównego źródła utrzymania. Taki podział wymagał wielu uproszczeń, ale najlepiej charakteryzował przejawy przeobrażeń funkcjonalno - strukturalnych obszarów wiejskich. Wśród podejmowanych zagadnień, oprócz charakterystyki wyodrębnionych grup rodzin, przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie w obrazie wiejskiej społeczności. Na podstawie przeprowadzonej analizy uznano, że cechy struktury społecznej wiejskich rodzin świadczą o ogólnej degresji rolnictwa w określaniu ich położenia ekonomicznego. Jednocześnie odnotowano istotny wpływ tego procesu na wydzielenie się relatywnie nielicznej grupy rodzin rolniczych użytkujących wysokodochodowe gospodarstwa o stosunkowo dużym areale użytków rolnych. Wpływ wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich na polaryzację cech gospodarstw rolnych według statusu rodzin dokumentowały także przestrzenne różnice w nasileniu tego zjawiska. Terytorialne rozbieżności w cechach wyodrębnionych grup wiejskich rodzin świadczyły, że pomimo powszechnej liczebnej dominacji rodzin zarobkowych, ciągle jeszcze ich udział był zbyt mały w stosunku do rzeczywistej skali potrzeb, zarówno pod względem poprawy bytu mieszkańców wsi jak i wprowadzania nowoczesnych struktur w rolnictwie.

RU

Целью разработки было представление групп сельских семей в зависимости от главных источников существования. Такие критерия способствовали не только определению степени участия в процессе многофункционного развития сельских местностей, но также документированию настоящего места сельского хозяйства в формировании сельского общества. В разработке использованы эмпирические данные из анкет 73-х деревень, охваченных исследованиями Института экономики сельского хозяйства и продовольствия в 1996г. на территории всей страны. Всего охвачено исследованиями 4122 семей без хозяйств и с садово- огородными участками. В соответствии с основной целью разработки была сделана попытка объединения этих двух групп и их категоризация исключительно с точки зрения критериев происхождения наибольшего денежного прихода. В результате были выделены три основные группы сельских семей: сельскохозяйственные семьи, составляющие 28,9%, семьи, живущие с заработков - 36,1%, пенсионеры - 29,5%. Что же касается остальных 5,5% семей, охваченных исследованиями, то не удалось определить у них главного источника сордержания. Такое деление влекло за собой много упрощений, но зато характеризовало проявления функционально-структурных преобразований сельских местностей. Среди затронутых вопросов, кроме характеристики выделенных групп семей, представлено пространственное дифференцирование сельской среды. На основе проведенного анализа признано, что черты общественной структуры сельских семей свидетельствуют об общей дегрессии сельского хозяйства в определении их экономического положения. Одновременно отмечено существенное влияние этого процесса на выделение относительно небольшой группы сельскохозяйстваенных семей, имеющих высокоприбыльные хозяйства со сравнительно большой площадью сельскохозяйственных угодий. Влияние многофункционного развития сельских районов на поляризацию характерных черт хозяйств (согласно статуса семей) подтверждали также пространственные разницы в усилении этого явления. Территориальные разницы в характере сельских семейных групп свидетельствуют о том, что несмотря на повсеместную численную доминацию работающих семей, их уд.вес, по отношению к действительному масштабу потребностей, был все еще недостаточен, как с точки зрения улучшения бытового положения жителей деревни, так и введения в сельское хозяйство современных структур.

EN

The elaboration presents division of rural families according to the main source of their income. Such a criterion made it possible not only to determine advancement in multifunctional development process taking place in the rural areas, but also to identify current role of agriculture in shaping the rural society. The work has been based on the results of questionnaire conducted by the Institute of Agricultural and Food Economics in 73 villages located all over the country in 1996. The study covered 4122 farming families and as many as 4279 rural families including those without land or using only small plots. According to the aim of the elaboration an attempt has been made to join these two groups and to categories them in relation solely to the source of the biggest cash revenue. In effect of this three main categories of rural families have been distinguished: agricultural families which formed 28.9 percent of the total families investigated, families earning wages - 36.1 percent, families of the pensioners - 29.5 percent. It has not been possible to determine the main source of income for 5.5 percent of the families studied. This way of diversification needed many simplifications. However, it illustrate well some functional and structural changes taking place in rural areas. Spatial diversification of the picture of the rural society has been also presented in the paper. Having based on the analysis made, it was stated that social structure of the rural families confirmed the tendency of general decline in importance of farming as a determinant of economic conditions for these families. Simultaneously this process influenced very much the development of relatively small group of agricultural families using large farms earning high income. The influence of the multifunctional development of rural areas on polarisation of characteristics of families according to their income status has been also confirmed by spatial differentiation in intensity of this phenomenon. These differentiations showed that despite domination of families earning wages, their share in total number of the rural families was still too small in relation to the actual needs taking into consideration both the improvement of family wealth and implementation of modem structures in agriculture.

Słowa kluczowe

PL

przychody; rodziny wiejskie; kategorie rodzin; kategorie spoleczno-ekonomiczne

• Wydawca: -
• Czasopismo: Komunikaty, Raporty, Ekspertyzy. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej
• Rocznik: 1998
• Numer: 425
• Opis fizyczny: s.1-31,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sikorska A.