Kształtowanie się cech jakościowych ziarna i mąki pszenicy ozimej w zależności od dawki i terminu nawożenia azotem

• Autorzy: Stankowski S. , Rutkowska A.

Warianty tytułu

EN

Winter wheat grain and flour quality traits as affected by the nitrogen fertilization dose and date

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Materiał do badań stanowiły próby ziarna odmiany pszenicy ozimej Korweta z doświadczeń polowych przeprowadzonych w latach 2000/2001-2002/2003. Badanymi czynnikami było: 5 poziomów nawożenia azotem – od 0 do 160 kg N·ha-1, stosowanego w fazach rozwoju wegetatywnego (0; 40 = 40 – 0 – 0 – 0; 80 = 40 – 40 – 0 – 0; 120 = 40 – 40 – 40 – 0; 160 = 40 – 40 – 40 – 40; pierwszą dawkę wysiewano w czasie ruszenia wegetacji, a następne po 14, 28 i 42 dniach) i 4 warianty późnego nawożenia (0; 40 = 40 – 0; 40 = 0 – 40; 80 = 40 – 40), stosowanego odpowiednio w fazie kłoszenia i końca kwitnienia. Nawożenie azotem – zarówno wczesne, jak i późne – miało niewielki wpływ na cechy fizyczne ziarna i liczbę opadania. Znacznie większe zróżnicowanie stwierdzono pod wpływem warunków pogodowych. Wczesne nawożenie azotem wpływało dodatnio na cechy jakościowe ziarna i mąki. Zawartość białka ogółem, glutenu i wskaźnika sedymentacji wzrastała po zastosowaniu dawki azotu od 80 do 160 kg·ha-1, a poprawę cech farinograficznych (rezystencji, rozmiękczenia i wartości walorymetrycznej ciasta) stwierdzono po zastosowaniu 120 i 160 kg N·ha-1. Późne nawożenie azotem w dużym stopniu poprawiało jakość ziarna pszenicy, nawet jeśli we wczesnych fazach rozwoju roślin stosowano niskie nawożenie tym składnikiem. Wpływ wczesnego nawożenia na cechy jakościowe ziarna pszenicy był podobny niezależnie od przebiegu pogody w okresie wegetacji. Dodatnia reakcja pszenicy na późne nawożenie azotem była silniejsza w latach, w których przebieg pogody był niesprzyjający do uzyskania ziarna o wysokiej jakości. Wysoki plon białka uzyskano, gdy nawożenie azotem wynosiło minimum 160 kg·ha-1, z czego połowę stosowano we wczesnej dawce.

EN

The experimental material was made up of ‘Korweta’ winter wheat grain samples from 2000/2001-2002/2003 field experiments, while the experimental factors were: 5 nitrogen fertilization doses from 0 to 160 kg N·ha-1 applied during vegetative development stages (0; 40 = 40 – 0 – 0 – 0; 80 = 40 – 40 – 0 – 0; 120 = 40 – 40 – 40 – 0; 160 = 40 – 40 – 40 – 40, the first dose was sown at the beginning of vegetation, the next one – after 14, 28 and 42 days) and 4 variants of late fertilization applied at earing and at the end of flowering (0; 40 = 40 – 0; 40 = 0 – 40; 80 = 40 – 40). Nitrogen fertilization, both early and late, had an inconsiderable effect on the physical properties of grain and falling number. Much bigger differentiation of results was caused by weather conditions. A favorable effect of early fertilization on quality traits of grain and flour was observed. The total protein content, gluten content and Zeleny test values increased after the application of 80 to 160 kg·ha-1 of nitrogen, yet the improvement of farinograph traits (dough resistance and softening and valorimeter value) was recorded for the nitrogen dose of 120 and 160 kg·ha-1. Late nitrogen application much improved the wheat grain quality; even if at early development stages low nitrogen fertilization was used. The effect of early nitrogen fertilization on wheat grain quality traits was similar irrespective of the weather conditions during the vegetation period. A positive reaction of wheat to late nitrogen fertilization was stronger in the years in which weather conditions were unfavorable for obtaining high quality grain. A high protein yield was recorded when nitrogen fertilization was minimum 160 kg·ha-1, half of which was applied at the early dose.

Słowa kluczowe

PL

terminy nawozenia; dawki nawozowe; ziarno; jakosc; pszenica; nawozenie azotem

EN

fertilization term; fertilizer dose; grain; nitrogen fertilization; quality; wheat

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura
• Rocznik: 2006
• Tom: 05
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.53-61,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Stankowski S.

• Akademia Rolnicza, Szczecin

autor

Rutkowska A.

Bibliografia

• Achremowicz B., Dziamba Sz., Styk B., 1988. Wpływ nawożenia mineralnego na jakość ziarna trzech odmian pszenicy ozimej. Biul. IHAR 166, 7-15.
• Archemowicz B., Zając J., 1993. Wpływ podwyższonego nawożenia azotem na wartość technologiczną niektórych odmian pszenicy jarej i ozimej. Rocz. Nauk. Rol. A 110(1-2), 149-157.
• Cacak-Pietrzak G., Ceglińska A., Haber T., 1999. Wartość technologiczna wybranych odmian pszenicy ozimej w zależności od zróżnicowanego nawożenia azotowego. Pam. Puł. 118, 45-56.
• Guarda G., Padovano S., Delogu G., 2004. Grain field, nitrogen-use efficiency and baking quality of old and modern Italia bread-wheat cultivars grown at different nitrogen levels. Eur. J. Agron. 21, 181-192.
• Jakubczyk T., Haber T., 1983. Analiza zbóż i przetworów zbożowych. Wyd. SGGW Warszawa.
• Krzywy E., Krupa J., Wołoszyk Cz., 1986. Wpływ nawożenia azotem na plony ziarna i wartość technologiczną dwu odmian pszenicy ozimej. Mat. Konf. Wpływ nawożenia na jakość plonów, Olsztyn, 103-109.
• Mazurek J., Sułek A., 1999. Wpływ różnych dawek i technik nawożenia azotem na plon i cechy jakościowe ziarna pszenicy jarej. Pam. Puł. 118, 271-274.
• Ottoman M.J., Doerge T.A., Martin E.C., 2000. Durum grain quality as affected by nitrogen fertilization near anthesis and irrigation during grain fill. Agron. J. 92, 1035-1041.
• Piech M., Stankowski S., 1988. Wpływ dawek i terminów nawożenia azotem oraz ilości wysiewu na plonowanie i jakość ziarna odmian pszenicy ozimej. Cz. II. Jakość ziarna. Biul. IHAR 166, 17-26.
• Podolska G., 1997. Prawidłowa uprawa pszenicy ozimej warunkiem uzyskania wysokiej jakości ziarna. Mat. Szk. 51, Wyd. IUNG Puławy, 9-10.
• Podolska G., Stankowski S., 2001. Plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od gęstości siewu i dawki nawoŜenia azotem. Biul. IHAR 218/219, 127-136.
• Podolska G., Sułek A., 2002. Główne elementy produkcji decydujące o wysokiej jakości ziarna pszenicy. Pam. Puł. 130, 597-605.
• Podolska G., Stypuła G., Stankowski S., 2004. Plonowanie i wartość technologiczna ziarna pszenicy ozimej w zależności od intensywności ochrony zasiewów. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, Sect. E, Agricultura 59(1), 269-276.
• Ruske R.E., Gooding M.J., Jones S.A., 2003. The effects of picoxystrobin, azoksystrobin and nitrogen on disease control, flag leaf senescence, yield and grain quality of winter wheat. Crop Prot. 22, 975-987.
• Rutkowska A., 2004. Studia nad nawożeniem pszenicy ozimej. Nawozy i Nawoż. 4, 1-93.
• Smith G.P., Gooding M.J.,1999. Models of wheat grain quality considering climate, cultivar and nitrogen effects. Agric. For. Meteorol. 94, 159-170.
• Stankowski S., Mortensen L., 1997. Wpływ zwiększonego stężenia CO2 i nawożenia azotem na jakość ziarna pszenicy. Biul. IHAR 204, 191-196.
• Stankowski S., Podolska G., Pacewicz K., 2004. Wpływ nawożenia azotem na plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska, Sect. E, Agricultura 59(3), 1363-1369.
• Szyrmer J., Grabski., 1976. Zmiany jakościowe ziarna jęczmienia i pszenicy w zależności od odmiany, nawożenia i gęstości siewu. Hod. Rośl. Aklim. Nasienn. 20(3), 265-274.
• Wróbel E., Szempliński W., 1999. Plonowanie i wartość technologiczna ziarna pszenicy ozimej nawożonej zróżnicowanymi dawkami azotu. Pam. Puł. 118, 463-469.