Badania genetyczne gluszca - weryfikacja danych ekologicznych i kierunkow ochrony

• Autorzy: Rutkowski R , Zawadzka D. , Jagolkowska P. , Zawadzki J.

Warianty tytułu

EN

Genetic study of the capercaillie - verified ecological data and direction of protection

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W awifaunie Polski głuszec Tetrao urogallus należy do gatunków najsilniej zagrożonych wyginięciem. Krajowa populacja, żyjąca w 4 izolowanych ostojach, oceniana jest na 480-600 lub 350-450 osobników. Na szybki proces wymierania gatunku wpływa szereg wzajemnie powiązanych czynników. Do najważniejszych należą przekształcenia i fragmentacja środowisk leśnych oraz antropopresja. Bezpośrednią przyczyną śmiertelności są kolizje oraz drapieżnictwo, głównie lisa. Kojarzenie ograniczonej liczby osobników oraz intensyfikacja zjawiska dryfu genetycznego prowadzi do ograniczenia zmienności genetycznej izolowanych populacji, co potwierdziły wstępne badania głuszców z terenu Polski. Kontynuowane obecnie prace powinny umożliwić przeprowadzenie dokładnej charakterystyki genetycznej dwóch populacji nizinnych: augustowskiej i lubelskiej. Realizowany projekt powinien pozwolić na genetyczną weryfikację liczebności głuszca oraz stosunku płci. Planowane jest oszacowanie poziomu zmienności genetycznej obydwu populacji, oraz identyfikacja procesów kształtujących tę zmienność. Wyniki badań powinny stanowić podstawę podejmowanych działań ochronnych, w tym restytucji, w ramach krajowej strategii ochrony głuszca.

EN

Capercaillie Tetrao urogallus belongs to the most threatend speciec among avifauna of Poland. Polish population, divided for 4 isolated populations, is estimated for 480-600 or 350-450 individuals. Numerous connected reasons influenced fast decleaning of capercaillie. As the most important, there are often suggested: forest changes and fragmentation and also human disturbance. Direct reasons of mortality are collisions and predation, mainly by red fox Vulpes vulpes. Mating of the limited number of individuals and genetic flow leads to genetic diversity limitation inside isolated, small population, which was documented in initial capercaillie study from Poland. The study presently continued should allow performing precise genetic characteristics of two lowland populations: from Augustów Forest and from Lubelski region. Project in progress should help in genetic verification of the two populations of capercaillie and their sex ratio. Estimation of the genetic diversity level in the both studied populations and identification of the processes influenced on genetic biodiversity are planned. Results of the study should constitute a base for active protection (reintroduction including), according to capercaillie protection program in Poland.

Słowa kluczowe

PL

Polska; fauna; ptaki; gatunki zagrozone; gluszec; Tetrao urogallus; wymieranie populacji; badania genetyczne; ochrona zwierzat; ochrona czynna

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2009
• Tom: 11
• Numer: 2[21]
• Opis fizyczny: s.75-83,fot.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Rutkowski R

• Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa

autor

Zawadzka D.

autor

Jagolkowska P.

autor

Zawadzki J.

Bibliografia

• Cichocki W., Głowacz M., Pawlikowski P., Zięba F. 2008. Rozmieszczenie i liczebność cietrzewia i głuszca w województwie małopolskim – stan na 2003 rok. W: Ochrona Kuraków Leśnych. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 56-70.
• Duriez O., Sachet J. M., Menonni E., Pidancier N., Miqulet C., Taberlet P. 2007. Phyleography of the capercaillie in Eurasia: what is the conservation status in the Pyrenees and Cantabrian Mounts? Conservation Genetic 8: 513-526.
• Dziedzic R., Rzońca Z., Steliga L. 2008. Hodowla i restytucja głuszców w Lasach Państwowych. W: Ochrona Kuraków Leśnych. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 101-112.
• Frankham R., Ballou J. D., Briscoe D.A. 2002. Introduction to Conservation Genetics. Cambridge University Press, Cambridge
• Freeland J. R. 2008. Ekologia molekularna. PWN, Warszawa.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL, Warszawa.
• Gugerli F., Gewenaël J., Bollmann K. 2008. Molekulare Marker erzählen dem Geschichtenbuch: Auerhuhn-Populationsgenetik in den Schweizer Alpen. Ornithologiche Beobachter 105,1: 77-84.
• Keller M. (red.) 2000: Wpływ gospodarki leśnej na populacje głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix. Maszynopis, DGLP, Warszawa.
• Liukkonen-Antilla T., Rätti O., Kvist L., Helle P., Orell M. 2004. Lack of genetic structuring and subspecies differentiation in the capercaillie (Tetrao urogallus) in Finland. Annales Zoologici Fennici 41: 619-633.
• Pakkala T., Pellikka J., Linden H. 2003. Capercaillie Tetrao urogallus – a good candidate for an umbrella species in taiga forest. Wildlife Biology 9: 309-316.
• Piotrowska M. 2008. Historia badań nad liczebnością głuszca na Lubelszczyźnie. W: Ochrona Kuraków Leśnych. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 11-24.
• Piotrowska M., Kamola M. 2008. Aktywna ochrona głuszca w nadleśnictwach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Lublinie. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 131-139.
• Rolstad J., Wegge P., Gjerde I. 1997. Capercaillie Tetrao urogallus leks in fragmented forests: a 17-year study of the Varaldskogen population, southeastern Norway. Wildlife Biology 3: 293-302.
• Rutkowski R. 2005. Sekwencje mikrosatelitarne i ich wykorzystanie w badaniach zoologicznych. W: Pilot M., Rutkowski R. (red.) zastosowanie metod molekularnych w badaniach ekologicznych, Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa: 65-77.
• Rutkowski R. 2008. Badania genetyczne polskiej populacji głuszca – cele, problem, perspektywy. W: Ochrona Kuraków Leśnych. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 184-193.
• Rutkowski R., Niewęgłowski H., Dziedzic R., Kmieć M., Goździewski J. 2005. Genetic variability of Polish population of the Capercaillie Tetrao urogallus. Acta Ornithologica 40: 27-34.
• Rutkowski R., Keller M., Jagołkowska P. 2007. Populacje i podgatunki – genetyka molekularna w badaniach europejskich głuszcowatych Tetraonidae. Notatki Ornitologiczne 48, 4: 259-272.
• Rzońca Z. 2007. Hodowla głuszców w Nadleśnictwie Wisła. Nadleśnictwo Wisła, Wisła.
• Segelbacher G., Paxton R. J., Steinbruck G., Trontelj P., Storch I. 2000. Characterization of microsatellites in capercaillie Tetrao urogallus (AVES). Molecular Ecology, 9: 1934-1935.
• Segelbacher G., Storch I. 2002. Capercaillie in theAlps: genetic evidence of metapopulation structure and population decline. Molecular Ecology 11: 1669-1677.
• Segelbacher G., Höglund J., Storch I. 2003a. From connectivity to isolation: genetic consequences of population fragmentation in capercaillie across Europe. Molecular Ecology 12: 1773-1780.
• Segelbacher G., Storch I., Tomiuk J. 2003b. Genetic evidence of capercaillie Tetrao urogallus dispersal sources and sinks in the Alps. Wildlife Biology 9: 267-273.
• Segelbacher G., Piertney S. 2007. Phylogeography of the European capercaillie (Tetrao urogallus) and its implications for conservation. Journal of Ornithology 148, Suppl. 2: 269-274.
• Segelbacher G., Wegge P., Sivkov A. V., Höglund J. 2007. Kin groups in closely spaced capercaillie leks. Journal of Ornithology 148: 79-84.
• Storch I. 2001: Capercaillie. BWP Update 3: 1-24.
• Storch I. 2007. Grouse: Status Survey and Conservation Action Plan 2006-2010. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK and World Pheasant Association, Fordingbridge, UK.
• Storch I., Segelbacher G. 2005. Two grouse clutches in the same nest: evidence for nest site adoption in capercaillie (Tetrao urogallus). Journal of Ornithology 146: 85-88.
• Suter W., Graf R., Hess R. 2002. Capercaillie Tetrao urogallus and avian biodiversity: testing umbrella species concept. Conservation Biology 16: 778-788.
• Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski, rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa.
• Zawadzka D. 2009. Głuszec w badaniach. Brać Łowiecka 3: 26-29.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2001. Krajowy program ochrony populacji głuszca. Maszynopis. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2003. Głuszec. Monografie przyrodnicze. Klub Przyrodników, Świebodzin.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2008a. Requiem dla głuszca? Łowiec Polski 2: 10-15.
• Zawadzka D., Zawadzki J. 2008b. Dynamika populacji głuszca w Puszczy Augustowskiej w latach 1911–2005. W: Ochrona Kuraków Leśnych. Monografia Pokonferencyjna. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa: 25-34.