Termokinetyka rozkładu wybranych substancji organicznych w glebie

• Autorzy: Dziejowski J
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Celem badań było wyznaczenie i scharakteryzowanie termokinetyki rozkładu wybranych substancji organicznych w glebie. Do badań użyto: glukozy i skrobi oraz nawozy organiczne, jak gnojowicę trzody chlewnej i gnojowicę bydlęcą. Badania prowadzono podczas początkowego, 2+l0-dniowego, okresu rozkładu. Czas trwania tego okresu zależał od rodzaju użytych do doświadczeń substancji organicznych. Termokinetykę wyznaczano na postawie pomiarów kalorymetrycznych za pomocą wysoko- objętościowego kalorymetru KRM. Porównawcze pomiary respirometryczne wykonano za pomocą zmodyfikowanego respirometru Greenwooda i Leesa. Na podstawie pomiarów kalorymetrycznych wyznaczono krzywe zmian szybkości wydzielania ciepła (Qh) i całkowitych efektów cieplnych (QT), stałe szybkości (k) oraz energię aktywacji (Ea) badanych procesów. Przy użyciu respirometru określano zmiany szybkości poboru tlenu (Vh) i całkowitej objętości pobranego tlenu (VT) w badanym procesie. W trzech różnych typach gleb zbadano rozkład glukozy. Określono wpływ wybranych nawozów azotowych oraz, dodatkowo, inhibitora nitrifikacji (N-Serve), na przebieg biodegradacji glukozy. Zbadano również wpływ zróżnicowanego, początkowego składu fazy gazowej w naczyniu kalorymetrycznym na przebieg rozkładu glukozy w glebie. Część badań przeprowadzono w celu wykazania przydatności metody kalorymetrycznej do określenia wpływu substancji kseno- biotycznych, fosfogipsu i fluorku sodowego na proces rozkładu glukozy. Badano rozkład skrobi w glebie. Wyznaczono termokinetykę procesu rozkładu gnojowicy w glebie. Termokinetyczna analiza początkowego okresu badanych procesów umożliwiła scharakteryzawanie kinetyki i bioenergetyki rozkładu substancji organicznych w glebie. Uzyskane wyniki badań kalorymetrycznych wykazały dużą zbieżność z porównawczymi wynikami badań respirometrycznych.

EN

The aim of the studies was to determine and characterize the thermokinetics of decomposition of some organic substances in soil. Glucose, starch and organic fertilizers such as pig liquid manure and cattle liquid manure were examined. The experiments were conducted during the initial 2+lO day period of the decomposition. The time of this period was related to the type of organic substances used in the studies. The thermokinetics was determined on the basis of the calorimetric measurements carried out by means of the high volume calorimeter KRM. Comparative respirometric measurements were done with a modified Greenwood's and Lees's respirometer. Calorimetric measurements allowed to determine the plots of changes for heat production rate (Qh) and the total heat production (QT), rate constants (k) and activation energy (Ea) of the examined processes. The changes of the oxygen consumption rate (Vh) and the total oxygen consumption (VT) were determined in the examinated processes using the respirometer. Glucose decomposition was studied in three types of soil. The effect of some nitrogen fertilizers and additionally, of the nitrification inhibitor ( N-Serve) on the course of glucose biodegradation was determined. The effect of the differentiated, initial composition of gas phase in a calorimetric vessel on the course of glucose decomposition in soil was also studied. Some studies were carried out to show the usefulness of the calorimetric method for the evaluation of the effect of xenobiotics, phosphogypsum and sodium fluoride on glucose decomposition in soil. Starch decomposition in soil was also studied. The thermokinetics of liquid manure decomposition in soil was examined. The thermokinetic analysis of the initial period of the studied processes allowed to characterize the kinetics and bioenergetics of organic substances decomposition in soil. The obtained resultes of calorimetric studies showed a big correlation with the comparative results of the respirometric studies.

Słowa kluczowe

PL

gleby; substancje organiczne; glukoza; skrobia; gnojowica; gnojowica bydleca; gnojowica trzody chlewnej; kalorymetria; biodegradacja; termokinetyka

EN

soil; organic substance; glucose; starch; slurry; cattle slurry; pig slurry; calorimetry; biodegradation; thermokinetics

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
• Rocznik: 1995
• Tom: 60,Suppl.A
• Opis fizyczny: s.7-60.rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Dziejowski J

• Akademia Rolniczo-Techniczna, Olsztyn

Bibliografia

• Adu K.J., Oades J.M. 1978. Utilization of organic materials in soil aggregates by bacteria and fungi. Soil Biol. Biochem., 10:117-122.
• Agassi M., Shainberg I., Morin J. 1986. Effect of powdered phosphogypsum on the infiltration rate of sodic soils. Irrig. Sci., 7: 53-61.
• Alef K., Beck T., Zelles L., Kleiner D. 1988. A comparison of methods to estimate microbial biomass amd N-mineralization in agricultural and grassland soils. Soil Biol. Biochem., 20(4): 561-565.
• Alef K., Kleiner D. 1989. Rapid and sensitive determination of microbial activity in soils and soil aggregates by dimethylsulfoxide reduction. Biol. Fertil. Soil, 8(4): 349-355.
• Aliev S.A. 1975. Metody opredelenija bioenergetičeskich balansov organiceskogo wieščestva pocv. Počvovedenie, 4: 27-32.
• Anderson J.P.E., Domsch K.H. 1978. A physiological method for the quantitative measurement of microbial biomass in soils. Soil Biol. Biochem., 10: 215-221.
• Anderson T.H., Domsch K.H., 1985. Maintenance carbon requirement of actively-metabolizing microbial populations under in situ conditions. Soil Biol. Biochem., 17(2): 197-203.
• Anderson T.H., Domsch KH. 1986. Carbon assimilation and microbial activity in soil. Z. Pflanzenernaehr. Bodenk., 149: 457-468.
• Anderson D.W., Saggar S., Bettany J.R. 1981. Particle size fractions and their use in studies of soil organic matter. Soil Sci. Soc. Am. J., 45: 767-772.
• Apfelthaler R 1974. The respiration activity of soil enriched with organic matter, and its regulation in the course of breakdown. Rostlinna Vyroba, 20(XLVII): 843-851.
• Arieli A., Werner D. 1989. Calorimetric determination of the degradation rate of rapidly fermentable organic matter of forages. Anim. Feed Sci.Technol., 26(3/4): 299-304.
• Bartlett R., James B. 1980. Studying dried, stored soil samples - some pitfalls. Soil Sci. Soc. Am. J., 44: 721-724.
• Beezer A.E. (Ed.) 1980. Biological Microcalorimetry. Academic Press, New York.
• Behera B., Wagner G.H. 1974. Microbial growth rate in glucose-amended soil. Soil Sci. Soc. Amer. Proc., 38: 591-594.
• Burns R.G. 1983. Extracellular enzyme-substrate interactions in soil. In: Microbes in their natural environment. Ed. J.H. Slater et al., Cambrige University Press, New York, p. 249-298.
• Burns R.G. 1986. Interaction of enzymes with soil mineral and organic colloids. In: Interactions of Soil Minerals with Natural Organics and Microbes. SSSA Spec. Pub. no. 17, Soil Science Society of America , p. 429-451.
• Calvet E., Prat H. 1956. Microcalorimetrie. Application physico-chimiques et biologiques. Masson , Paris.
• Cameron R.S., Posner A.M. 1979. Mineralisable organic nitrogen in soil fractionated according to particle size. J. Soil Sci., 30: 565-577.
• Cheshire M.V., Mundie C.M., Shepherd H. 1969. Transformation of 14C glucose and starch in soil. Soil Biol. Biochem., 1: 117-130.
• Christensen B.T. 1987. Decomposability of organic matter in particle-size fractions from field soils with straw incorporation. Soil Biol. Biochem., 19: 429-435.
• Cooney C.L., Wang D.I.C., Mateles R.I. 1968. Measurement of heat evolution and correlation with oxygen consumption during microbial growth. Biotechnol. Bioeng., 11(3): 269-281.
• Cooper P., Cornforth I.S. 1978. Volatile fatty acids in stored animal slurry. J. Sci. Food Agric., 29 (10): 19-27.
• Daca H., Lemisz W. 1982. Wpływ fluorku sodu na drobnoustroje czarnej ziemi i gleby brunatnej. Materiały sympozjum naukowego P T Biochem. i Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego pt. "Metabolizm Fluoru", 25-26 maj 1979 Szczecin. PWN Poznań, s. 200-204.
• Dhruva N. Rao, Dhirenda Pal. 1978. Effect of fluoride pollution on the organic matter content in soil. Plant Soil, 49: 653-656 .
• Dimo V.N., Utkayewa V.F. 1984. Teplota smačvanija kak adno iz energičeskich svojstv počv. Počvovedenie, 2: 37-46.
• Drabent Z. 1962. Kalorymetr do badania efektów cieplnych dynamicznej sorpcji składników pokarmowych roślin w glebie. Zesz. Nauk. WSR w Olsztynie, 14 (230): 269-288.
• Drabent Z., Dziejowski J. 1989. Tlenowe przemiany lotnych kwasów tłuszczowych w gnojowicy bydlęcej. Rocz. Nauk Roi. Ser.A, 108(2): 57-66.
• Drabent Z., Mazur T., Raczyński W. 1965. Rozkład mocznika znaczonego 14C w glebie. Rocz. Glebozn., 15 (dod).
• Drong K., Lamprecht I., Motzkus C, Sachaarschmidt B. 1991. Calorimetric investigations of pollution by xenobiotics. Thermochim. Acta, 193: 125-134.
• Dziadowiec H. 1979. Zmiany energetyczne towarzyszące humifikacji ściółek leśnych. Studia Societatis Scientiarum Torunensis, Toruń-Polonia, vol. XI(1), Sectio D. PWN, Warszawa- Poznań-Toruń.
• Dziejowski J. 1989a. Calorimetric and respirometric examinations of agricultural wastewaters decomposition in soil. VII International Conference. Chemistry for Protection of the Environment. Abstracts. September 4-7, Lublin, Poland.
• Dziejowski J. 19896. Kalorymetryczne wyznaczanie stałej szybkości rozkładu glukozy w wybranych glebach w obecności fosfogipsu. Komunikat D-77, Materiały XXV Zjazd PT Biochem., Toruń, 13-15 wrzesień.
• Dziejowski J. 1991. Use of calorimetry for the characterization of microbial decomposition of agricultural wastewater in soil. Conference. Pollutants in environment. ART Olsztyn, 66- 68, Olsztyn-Mierki, wrzesień.
• Dziejowski J. 1992. Calorimeric and respirometric investigations of the effect of phosphogypsum on glucose decomposition in sandy soil. 8th ISBC Conference, Göteborg - Gullmarsstrand, Sweden, May 15-19. Abstract.
• Dziejowski J. 19936. Kalorymetryczne badania przemian materii organicznej w glebie. Studia metodyczne. Acta Acad. Agricult. Tech., Olst. Agricul., 56: 53-60.
• Dziejowski J., 1994. Calorimetric and respirometric characteristics of animal wastewaters decomposition in soil. 9th ISBC Conference, Berlin , May 27-31. Special issue of Thermochimica Acta (in press).
• Dziejowski J., Kowalczyk B. 1994. Calorimetric studies of the effect of sodium fluoride on glucose decomposition in soil. 9th ISBC Conference. Berlin, May 27-31. Abstract.
• Dziejowski J., Kowalczyk B., Kowalczyk R. 1992. Wpływ fosfogipsu na niektóre fizykochemiczne właściwości wybranych utworów glebowych. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 54: 107-116.
• Dziejowski J., Rimmer A., Steenhuis T.S. 1995. Preferential flow of oxygen in soils: Steady state conditions. Soil Sci. Soc. Am. J. In press.
• Elrashidi M.A., Lindsav L.W. 1987. Effect of fluoride on pH, organic matter and solubility of elements in soils. Environ. Pollut. Ser.A Ecol. Biol., 47(2): 123-133.
• Farrell J., Rose A.H. 1967. Temperature effects on micro-organisms. In: Thermobiology, Ed. Rose A.H. .Chapter 6, Academic Press, London and New York.
• Fortier J.L., Reboul B., Philip P., Simard M.A., Picker P., Jolicouer C. 1980. Calorimetric studies of biodegradation processes in biological wastewaters treatment. J. Water Pollut. Control Fed., 52 (1): 89-97.
• Fotyma M., Mercik S., Faber A. 1987. Chemiczne podstawy żyzności gleb i nawożenia. PWRL, Warszawa.
• Freytag H. E., Igel H. 1970. Verfolgung der Humifizierung und des Stickstoffeinbaues in die Humimstoffe nach Zusatz von Glucose (1-614C) und (15NH4)2S04 zum Boden. Albrecht Thaer Archiv., 14: 495-506.
• Gajek P., Pająk J.,Wilkos G. 1984. Badania polowe i nawozowe nad wartością nawozową fosfogipsu. Pam. Puł., 191-206.
• Gaponyuk E.I., Morshina T.N., Reut G.M. 1986. Effect of sodium fluoride on the transformation of organomineral soil components. Sov. Soil Sci., 18 (5): 35-40.
• Gaponyuk E.I., Reut G.M. 1983. Effect of sodium fluoride on the organomineral components of a sod-podzolic soil. Sov. Soil Sci., 15(6): 44-51.
• Gilmour C.M., Gilmour J.T. 1985. Assimilation of carbon by the soil biomass. Plant Soil, 86: 101-112.
• Ghildyai B.P., Tripathi R.P. 1986. Soil physics. John Wiley and Sons, New York, p. 435-485.
• Gliński J., Stępniewski W., Łabuda S., 1983. Pobieranie tlenu i wydzielanie dwutlenku węgla w środowisku glebowym. Problemy Agrofizyki 39, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wrocław.
• Gliński J., Stępniewski W., Łabuda S. 1984. Procesy biologiczne i chemiczne w glebie uzależnione od stanu natlenienia. Problemy Agrofizyki 44, Zakł. Narod. im. Ossolińskich, Wroclaw.
• Gostkowska K. 1980. The influence of some nitrification inhibitors on the activity of nitrifying bacteria and the number of heterotrophic microorganisms. Polish J. Soil Sci., 13(2): 135-142.
• Greenwood D.J. 1961. The effect of oxygen concentration on the decomposition of organic materials in soil. Plant Soil, 14(4): 360-376.
• Greenwood D.J., Lees H. 1959. An electrolytic rocking percolator. Plant Soil, 11 (1): 87-92.
• Gustafsson L. 1991. Microbiological calorimetry. Thermochimica Acta, 193:145-171.
• Heilmann B., Beese F. 1992. Miniaturized method to measure carbon dioxide production and biomass of soil microorganisms. Soil Sci. Soc. Am. J., 56: 596-598.
• Hendrickson L.L., Keeney D.R. 1979a. Effect of some physical and chemical factors on the rate of hydrolysis of nitrapyrin (N-Serve). Soil Biol. Biochem., 11: 47-50.
• Hendrickson L.L., Keeney D.R. 1979b. A bioassay to determine the effect of organic matter and pH on the effectiveness of nitrapyrin (N-Serve) as a nitrification inhibitor. Soil Biol. Biochem., 11:51-55.
• Hesselink van Suchtelen F.A. 1931. Energetics and microbiology of the soil. Arch. Pflanzenbau, 7: 519-541.
• Hippe Z., Dębska B., Kerste A. 1979. Ćwiczenia z chemii fizycznej z programami obliczeń na EMC. PWN Warszawa.
• Hund K., Fabig K., Zelles L. 1990. Vergleichende Untersuchung von Methoden zur Bestimmung der mikrobiellen Activitat im Boden. Agribiol. Res., 43(2): 131-138.
• Hund K., Zelles L., Scheunert I., Korte F. 1988. A critical estimation of methods for measuring side-effects of chemicals on microorganisms in soil. Chemosphere, 17(6): 1183-1188.
• Jenkinson D.S., Powlson D.S. 1976. The effects of biocidal treatments on metabolism in soil-V. A method for measuring soil biomass. Soil Biol. Biochem., 8: 209-213.
• Karczyński F., Ciećko Z., Kowalczyk B. 1986. Działanie fosfogipsu na roślinę i glebę w warunkach doświadczenia nawozowego. Materiały Dorocznego Zjazdu Naukowego PTCh i SIPCh. Opole, s.222.
• Kawabata T., Yamano H., Takahashi K. 1983. An attempt to characterize calorimetrically the inhibitory effect of foreign substances on microbial degradation of glucose in soil. Agric. Biol. Chem., 47(6): 1281-1288.
• Kimura T., Takahashi K. 1982. Abstracts of Papers, Annual Meeting of Agricultural Chemical Society of Japan, Tokyo, Apr., p.224.
• Kimura T., Takahashi K. 1985. Calorimetric studies of soil microbes: Quantitative relations between heat evolution during microbial degradation of glucose and changes in microbial activity in soil. J. Gen. Microbiol., 131: 3083-3089.
• Kiss S., Dragan-Bularda M., Radulescu D. 1978. Soil polysaccharidases: activity and agricultural importance. In: Soil Enzymes, Ed. R.G. Burns, Academic Press, London, 117-147.
• Koc J. 1986. Badania nad mineralizacją w glebie i działaniem nawozowym gnojowicy trzody chlewnej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult. 42: 3-62.
• Konno T. 1976. NETSU, 3(4), 148-151.
• Konno T. 1980. Temperature effect on the microbial activity of soil. SPCPG, 55(4), 7-16.
• Konno T. 1985. Estimation of soil microbial activity by microcalorimetry. Netsu Sokutei no Shimpo, 3: 55-65.
• Kremlenkova N.P., Gaponyuk E.I. 1984. Change in humus composition and enzyme activity of soils produced by sodium fluoride. Sov. Soil Sci., 16(6): 26-30.
• Kucharski J. 1985. Badania nad przydatnością inhibitorów nitryfikacji w nawożeniu roślin azotem. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 41: 3-59.
• Kutera J. 1994. Gospodarka gnojowicą. AWR, Wroclaw
• Lamprecht I. 1980. Growth and metabolism in yeasts. In: Biological microcalorimetry. Ed. A.E. Beezer, Academic Press, London, pp.43-112.
• Lityński T., Jurkowska H., Gorlach E. 1976. Analiza chemiczno-rolnicza. PWN, Warszawa.
• Ljungholm K, Norén B., Odham G. 1980. Microcalorimetric and gas chromatographic studies of microbial activity in water leached, acid leached, acid leached and restored soils. OIKOS, 34: 98-102.
• Ljungholm K, Norén B., Sköld R., Wadsö I. 1979a. Use of microcalorimetry for the characterization of microbial activity in soil. OIKOS, 33: 15-23.
• Ljungholm K., Norén B., Wadsö I. 1979b. Microcalorimetric observations of microbial activity in normal and acidified soils. OIKOS, 33: 24-30.
• Lovrien R., Jorgenson G., Ma M.K., Sund W.E. 1980. Microcalorimetry of microorganism metabolism of monosaccharides and simple aromatic compounds. Biotechnol. Bioeng., 22: 1249-1269.
• Marszewska-Ziemięcka J., 1974. Mikrobiologia gleby i nawozów organicznych. PWRiL, Warszawa.
• Martin J.P. 1971. Decomposition and binding action of polysaccharides in soil. Soil Biol. Biochem., 3: 33-41.
• Mays D.A., Mortvedt J.J. 1986. Crop response to soil application of phosphogypsum. J.Environ.Qual., 15(1): 78-81.
• Azot w glebach uprawnych. Red. T. Mazur 1991. PWN, Warszawa.
• Mazur T., Fiołna T. 1975. Wpływ nawożenia gnojowicą na zawartość mineralnych form azotu i związków próchnicznych w glebie. Rocz. Glebozn., 30(1): 137-147.
• Mazur T., Maćkowiak C. 1978. Nawożenie gnojowicą. PWRiL, Warszawa.
• Mazur T., Wróbel Z., Sądej W. 1988. Wartość nawozowa gnojowicy trzody chlewnej w świetle 13-letniego doświadczenia polowego. Rocz. Glebozn., 39(1): 99-112.
• Monod J. 1949. The growth of bacterial cultures. Ann. Rev. Microbiol., 3: 371-394.
• Morsina T.N., Fanaskova T.P. 1985. Izmienienie svojstv počv pod vlijaniem ftora. Počvovedenie, 2:21-26.
• Mortensen U., Norén B., Wadsö I. 1973. Microcalorimetry in the study of the activity of microorganisms. Bull. Ecol. Res. Comm. (Stockholm), 17: 189-197.
• Murayama S. 1988. Microbial synthesis of saccarides in soils incubated with 13C-labelled glucose. Soil Biol. Biochem., 20(2): 193-199.
• Murray F. 1986. Fluoride transport in terrestrial ecosystems around industrial areas. In: Fluoride Research 1985, Studies in Environmental Science, vol. 27, pp 91-97 , H. Tsunoda and M. -H. Yu (Editors), Elsevier Science Publishers B.V., Amsterdam.
• Myśkow W. 1975. Wpływ nawozów azotowych na mikrobiologiczne przemiany substancji organicznych w glebie. Pam. Puł., 65: 7-32.
• Nowak G., Nowak J. 1990., Turnover of 14C-labelled oat residues and small molecular organic compounds in two soils under diferent levels of mineral nutrition. Plant Soil, 122: 67-77.
• Oades J.M., Wagner G.H. 1971. Biosynthesis of sugars in soils incubated with 14C glucose and 14C dextran. Proc. Soil Sci. Soc. Am., 35(6): 914-917.
• Parr J.F., Smith S., Wills G.H. 1970. Soil anaerobiosis: 1. Effect of selected environments and energy sources on respiratory activity of soil microorganisms. Soil Sci., 110(1): 37-43.
• Peek D.C., Volk V.V. 1986. Composition and speciation of sodium fluoride extracted soil solutions. Commun. Soil Sci. Plant Anal., 17(7): 741-759.
• Piasecki J. 1966. Studia nad metabolizmem azotu w obornikach w warunkach glebowych. Rozprawy , Nr 2, Wyższa Szkoła Rolnicza w Szczecinie.
• Reh U. 1991. Calorimetry in ecology. Thermochimica Acta, 193: 107-124.
• Roberts R.B., Abelson P., Cowie D., Bolton E., Britten R. 1963. Studies of biosynthesis in Escherichia coli. Carnegie Pub. No. 607, Washington D.C. .
• Russel S., Święcicki Cz. 1978. Wpływ fluorku na biologiczną aktywność czarnej ziemi i gleby pseudobielicowej. Rocz. Nauk Rol., A 103(3): 47-58.
• Ryszkowski L. 1991. The dissipation of energy through soil invertebrates in wheat field and meadow. Modern ecology: basics and applied aspects. Ed. Esser G., Overdieck D., p. 443-455, ESP, Amsterdam, Netherlands.
• Ryszkowski L., Zieliński J. 1974. Direct measurements of calorific value of soil organic matter. Bull. Acad. Polon. Sci.,ser. Biologia, 22(11): 769-773.
• Saha S.K., Shanker J., De S.K. 1981. Effect of salts of fluoride on the decomposition of organic matter (wheat straw) in soil. J. Envir. Biol., 2(2): 87-89.
• Shainberg I., Summer M.E., Miller W.P., Farina M.P.W., Pavan M.A., Fey M.V. 1989, Use of gypsum on soils: A review. In: Advances in Soil Science,vol.9, Ed. B.A. Stewart, Springer- -Verlag.
• Skopp J., Jawson M.D., Doran J.W. 1990. Steady-state aerobic microbial activity as a function of soil water content. Soil Sci. Soc. Am. J., 54: 1619-1625.
• Sorensen L.H. 1981. Carbon-nitroben relationships during the humification of cellulose in soils containing different amounts of clay. Soil Biol. Biochem., 13: 313-321.
• Sparling G.P. 1981a. Microcalorimetry and other methods to assess biomass and activity in soil. Soil Biol. Biochem., 13: 93-98.
• Sparling G.P. 19816. Heat output of the soil biomass. Soil Biol. Biochem., 13: 373-376.
• Sparling G.P. 1983. Estimation of microbial biomass and activity in soil using microcalorimetry. J. Soil Sci., 34: 381-390.
• Sparling G.P., Cheshire M.V. 1979. Effects of soil drying and storage on subsequent mictobial growth. Soil Biol. Biochem., 11: 317-319.
• Stotzky G., Goos R.D. 1965. Effect of high C02 and low 02 tensions on the soil microbiota. Canad. J. Microbiol., 11: 853-858.
• Szpadt R. 1989. Environmental pollution in the vicinity of a waste-gypsum landfill. Abstracts. VII International Conference- Chemistry for Protection of the Environment. September 4-7 Lublin, Poland.
• Taiganides E.P. 1977. Animal Wastes. ASP, London.
• Touchton J.T., Hoeft R.G., Welch L.F., Argyilan W.L. 1979. Loss of nitrapyrin from soils as affected by pH and temperature. Agron. J., 71, 865-869.
• Starch: Chemistry and Technology. Ed. R.L. Whistler, E.F. Paschall. 1965. Academic Press, New York and London.
• Whitehead D.C., Buchan H., Hartley R.D. 1975. Components of soil organic matter under grass and arable cropping. Soil Biol. Biochem., 71: 65-71.
• Wilke B.M. 1987. Fluoride-induced changes in chemical properties and microbial activity of mull, moder and mor soils. Biol. Fertil. Soil., 5(l):49-55.
• Wójcik W. 1982. Direct calorimetry in soil activity studies. Ekol. pol., 30(1/2): 3-27.
• van Veen J.A., Ladd J.N., Frissel M.J. 1984. Modelling C and N turnover through the microbial biomass in soil. Plant Soil, 76: 297-304.
• van Veen J.A., Ladd J.N., Amato M. 1985. Turnover of carbon and nitrogen through the microbial biomass in a sandy loam and a clay soil incubated with [14C(u)]glucose and [15N] (NH4)2S04 under different moisture regimes. Soil Biol. Biochem., 17: 747-756.
• Yamano H., Takahashi K. 1983. Temperature effect on the activity of soil microbes measured from heat evolution during the degradation of several carbon sources. Agric. Biol. Chem., 47(7): 1493-1499.
• Zelles L., Scheunert I., Kreutzer K. 1987. Effect of artifical irrigation, acid precipitation and liming on the microbial activity in soil of a spruce forest. Biol. Fertil. Soils, 4: 137-143.
• Zelles L., Stepper K., Zsolnay A. 1990. The effect of lime on microbial activity in spruce (Pinea abies L.) forests. Biol. Fertil. Soil, 9(1): 78-82.
• Zielenkiewicz A., Utzig E. 1968. The dynamic model of a differential nonisothermal-nonadiabatic calorimeter. Bull. Acad. Polon. Sei., Ser. Sei Chim., 14(8): 583-587.
• Zielenkiewicz W. 1966. General dynamic equation for nonisothermal-nonadiabatic calorimeters. Bull. Acad. Polon. Sci., Ser. Sci. Chim., 14(8): 583-587.
• Zielenkiewicz W. 1984. Calorimetry for thermokinetic determinations. J. Thermal Anal., 29: 179-192
• Zielenkiewicz W., Chau V. 1962. Pomiary ciepła hydratacji cementu metodą butli izolujących. Cement, 5:127-133.
• Zielenkiewicz W., Kurek T. 1966. Różnicowy układ kalorymetryczny do oznaczeń długotrwałych efektów cieplnych. Przem. Chem., 45(5): 247-249.
• Zielenkiewicz W., Margas E. 1990. Podstawy teoretyczne kalorymetrii dynamicznej. Ossolineum, Wrocław.