PL
Celem badań bylo określenie wpływu L-tryptofanu (Tr) oraz kwasu 3-indolilooctowego (IAA), zastosowanych razem z Azotobacter sp. na liczebność drobnoustrojów i aktywność enzymów glebowych oraz na plonowanie i skład chemiczny marchwi. Badania przeprowadzono w hali wegetacyjnej w wazonach Kick-Brauckmanna, w których umieszczono po 10 kg gleby brunatnej właściwej, wytworzonej z piasku gliniastego lekkiego o pH 7.15. Na tle stałego nawożenia mineralnego zastosowano L-tryptofan w ilości: 0; 0.6; 6.0 i 60 mg • kg-1 gleby i kwas 3-indolilooctowy w dawkach: 0; 0.2 i 2.0 mg • kg-1 gleby. Dodatkowo wprowadzono obiekt z dolistnym stosowaniem wodnego roztworu IAA w stężeniu 20 mg • dm-3. Doświadczenie prowadzono w dwóch seriach. W pierwszej serii zarówno Tr, jak i IAA stosowano bez dodawania do gleby komórek Azotobacter sp. W drugiej serii związki te stosowano razem z wyizolowanymi z gleby i następnie namnożonymi komórkami Azotobacter sp. Rośliną doświadczalną była marchew (Daucus carota L). W wyniku badań stwierdzono, że L-tryptofan w dawkach 0.6-60 mg • kg-1 gleby naruszał równowagę biologiczną, gdyż wpływał negatywnie na liczebność bakterii organotroficznych, oligotroficznych, zbiałczających azot i amonifikatorów oraz promieniowców, natomiast stymulował namnażanie Azotobacter sp., bakterii proteolitycznych i grzybów. Niekorzystne zmiany w pewnym stopniu były łagodzone wskutek zastosowanej szczepionki Azotobacter sp. Oddziaływanie IAA było determinowane jego dawką oraz zastosowaną szczepionką i nie zawsze zgodne z działaniem L-tryptofanu. IAA oraz L-tryptofan działały inhibitująco na aktywność dehydrogenaz glebowych i fosfatazy kwaśnej oraz stymulująco na aktywność fosfatazy alkalicznej. Azotobacter sp. wpłynął istotnie na plonotwórcze działanie L-tryptofanu w dawce 0.6 mg · kg-1. Tr oraz IAA nie wywarły żadnego wpływu na zawartość fosforu i magnezu w naci i korzeniach marchwi, natomiast oddziaływanie na koncentrację azotu i wapnia nie było jednoznaczne. L-tryptofan przyczynił się do poprawy zaopatrzenia marchwi w potas oraz do zwiększenia jego wykorzystania z nawozów.
EN
The research was aimed at determinig the effect of L-tryptophan (Tr) and indole-3- acetic acid (IAA), applied together with Azotobacter sp. (nitrobacter), on the number of microorganisms and activity of soil enzymes, as well as on carrot yielding and chemical composition. The experiments were conducted in a vegetation house, in Kick-Brauckmann pots, each filled with 10 kg of brown soil made from light loamy sand with pH 7.15. L-tryptophan and indole-3-acetic acid were applied in the doses of: 0; 0.6; 6.0; 60 mg · kg-1 of soil and 0; 0.2; 2.0 mg · kg-1 of soil, respectively, together with constant mineral fertilization. In addition, an object with foliar application of water solution of IAA in the concentration of 20 mg · dm-3 was introduced. The experiment was carried out in two series. In the first one, both Tr and IAA were applied without adding Azotobacter sp. cells to soil. In the other one, the compounds were applied together with Azotobacter sp. cells subjected to isolation from soil and proliferation. Carrot (Daucus carota L) was used as an experimental plant. It was found that L-tryptophan in the doses of 0.6-60 mg · kg-1 of soil disturbed the biological balance, because it negatively influenced the number of organotrophic, oligotrophia and nitrogen fixing bacteria, as well as ammonifiers and Actinomyces, and stimulated the proliferation of Azotobacter sp., proteolytic bacteria and fungi. The unfavourable changes were attenuated by Azotobacter sp vaccine. The effect of IAA was determined by its dose and the applied vaccine; it was not always in compliance with the effect of L-tryptophan. IAA and L-tryptophan inhibited the activity of soil dehydrogenases and acid phosphatase, and stimulated the activity of alkaline phosphatase. Azotobacter sp significantly affected the yielding activity of L-tryptophan in the dose of 0.6 mg · kg-1. Tr and IAA had no influence on phosphorus and magnessium contents in leaves and roots of carrot, while their effect on nitrogen and calcium concentrations was not clear-cut. L-tryptophan contributed to supplying carrot with potassium and increased its utilization from fertilizers.