A microvertebrate assemblage from the Early Triassic of Poland

• Autorzy: Borsuk-Bialynicka M , Cook E , Evans S E , Maryanska T

Warianty tytułu

PL

Zespol malych kregowcow z wczesnego triasu Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The Early Triassic microvertebrate assemblage from karst deposits of Czatkowice quarry, Kraków Upland, Poland, has been dated as of latest Olenekian age at youngest. The assemblage contains mainly small reptiles: three to four possible genera of procolophonids, a small predatory archosaur of proterosuchid or pre-proterosuchid grade, a prolacertiform, and one or two genera attributable to Lepidosauromorpha, one of them, very small, being a possible stem-lepidosaurian. Furthermore there are some less numerous amphibians, including the first European salientian (stem-frog) - Czatkobatrachus polonicus Evans & Borsuk-Bialynicka, 1998, as well as fishes. The bones are disarticulated but fairly well preserved. The assemblage provides a glimpse of the Early Triassic diversity of small taxa, otherwise poorly known, and has a considerable potential in highlighting the earliest phylogeny of such groups as lepidosauromorphs and salientians which are virtually unknown from other roughly contemporaneous horizons. The Czatkowice microvertebrate community appears to have lived under the mesic conditions of a freshwater oasis with the otherwise arid circumequatorial belt of Scythm Northern Pangea.

PL

Praca obejmuje wstępne opracowanie zespołu małych kręgowców z wczesnotriasowych utworów krasowych stanowiska Czatkowice k/Krakowa, z leja krasowego Czatkowice 1, na tle porównywalnych zespołów faunistycznych z terenu Pangei. Na podstawie sytuacji geologicznej Paszkowski i Wieczorek (1982) datują utwory Czatkowic 1 na scytyk. Według tych autorów sedymentacja Czatkowic 1 mogła rozpocząć się w późnym permie, lecz musiała zakończyć się z transgresją retu, która zalała ten rejon całkowicie. Opracowany zespół kręgowcow obejmuje jeden rodzaj archozaura, przypuszczalnie poziomu ewolucyjnego proterosuchidowego, dwa rodzaje Lepidosauromorpha, jeden rodzaj Prolacertiformes, kilku przedstwicieli Procolophonia oraz wczesnego przedstawiciela Salientia, bliskiego plazom bezogonowym (Czatkobatrachus polonicus Evans & Borsuk-Bialynicka, 1998), a także niewielką domieszkę szczątków rybich. Zespół ten potwierdza wczesnotriasowy wiek utworów, sugerując późną część tej epoki. Wskazuje na to pewne podobieństwo niektórych przedstawicieli fauny Czatkowic do rodzajów znanych z triasowych utworów wschodniej Europy. Obecne tu prokolofony wykazują podobieństwo do rodzajów Burtensia i Kapes z późnego oleneku, zaś archozaur do Ctenosauriscus ze środkowego pstrego piaskowca oraz do nieco młodszego, środkowotriasowego rodzaju Sarmatosuchus. Także przedstawiciel Prolacertiformes nawiązuje do późnego oleneku przypominając wydłużeniem kręgów szyjnych rodzaj Tanystropheus z górnego pstrego piaskowca Europy zachodniej, a Czatkobatrachus przypomina Triadobatrachus z wczesnego oleneku (Shevyrev 1990) Madagaskaru, jest jednak bardziej nowoczesny niz ten ostatni. Jednak wobec ubóstwa szczątków Lepidosauromorpha i Salientia w utworach dolnego triasu odkrycie przedstawicieli tych grup w faunie czatkowickiej ma przede wszystkim znaczenie filogenetyczne, ponieważ na wczesny trias przypada najprawdopodobniej moment powstania linii ewolucyjnej płazów bezogonowych (Anura), których dotychczasowa dokumentacja kopalna sięga tylko wczesnej jury, a także gadów łuskonośnych (Lepidosauria). Opracowany zespół fauny występował w obrębie równoleżnikowego pasa klimatu suchego, który we wczesnym triasie rozdzielał strefy Pangei o bardziej zróżnicowanym klimacie, położone na północ i na południe od niego. Najbardziej typowe dla tego pasa są utwory pstrego piaskowca Europy zachodniej i formacja Moenkopi Ameryki Pn. (m.in. Shishkin & Ochev 1993). Zespół Czatkowic 1 musiał powstać w warunkach oazy, w sąsiedztwie zbiornika słodkowodnego. Unikalność zespołu polega na selektywnym zachowaniu kręgowców o bardzo małych rozmiarach, nadzwyczaj słabo poznanych skądinąd. Brak dużych temnospondyli i gadów ssakokształtnych utrudnia porównania z faunami równowiekowymi.

Słowa kluczowe

PL

fauna kopalna; Lepidosauromorpha; trias; Prolacertiformes; archozaur; Procolophonia; Polska; Salientia; kregowce; prokolofony; Czatkowice k.Krakowa; paleontologia; utwory krasowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1999
• Tom: 44
• Numer: 2
• Opis fizyczny: s.167-188,tab.,fot.,rys.,map.,bibliogr.

Twórcy

autor

Borsuk-Bialynicka M

• Instytut Paleobiologii PAN, ul.Twarda 51-55, 00-818 Warszawa

autor

Cook E

• Department of Earth Sciences, Wills Memorial Building, University of Bristol, Queen's Road, Bristol, BS8 IRT, England

autor

Evans S E

• Department of Anatomy and Developmental Biology,University College London, Gower Street, London, WCiE 6BT, England

autor

Maryanska T

• Muzeum Ziemi PAN, al. Na Skarpie 20/26, PL-00-488 Warsawa, Poland

Bibliografia

• Anderson, J.M. & Anderson, H.M. 1993a. Terrestrial flora and fauna of the Gondwana Triassic: Pt 1 - Occurrences. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 3-12.
• Anderson, J.M. & Anderson, H.M. 1993b. Terrestrial flora and fauna of the Gondwana Triassic: Pt 2 - Co-evolution. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 13-25.
• Anderson, J.M. & Cruickshank, A.R.I. 1978. The biostratigraphy of the Permian and Triassic. Part 5: A review of the classification and distribution of Permo-Triassic tetrapods. - Palaeontologia Africana 21, 15-44. Bartholomai, A. 1979. New lizard-like reptiles from the Early Triassic of Queensland. - Alcheringa 3, 225-234.
• Bartholomai, A. & Howie, A. 1970. Vertebrate fauna from the Lower Trias of Australia. - Nature 225, 1063.
• Benton, M.J. & Allen, J. 1997. Boreopricea from the Lower Triassic of Russia, and the relationships of the prolacertiform reptiles. - Palaeontology 40, 931-953.
• Bowring, S.A., Erwin, D.H., Jin, Y.G., Martin, M.W., Davidek, K., & Wang, W. 1998. U/Pb Zircon geochronology and tempo of the end-Permian mass extinction. - Science 280, 1039-1045.
• Broili, F., & Fischer, E. 1916. Trachelosaurus Fischeri nov. gen. nov. sp. ein neuer Saurier aus dem Buntsandstein von Bernburg. - Jahrbuch der Königlichen Preussischen Geologischen Landesanstalt 37, 359-414.
• Clemmensen, L.B. 1979. Triassic lacustrine red-beds and palaeoclimate: the 'Buntsandstein' of Helgoland and the Malmros Klint member of East Greenland. - Geologische Rundschau 68, 748-774.
• Cooper, M.R. 1982. A mid-Permian to earliest Jurassic tetrapod biostratigraphy and its significance. - Arnoldia 9, 77-103. Zimbabwe.
• Evans, S.E., & Borsuk-Bidynicka, M. 1998. A stem-group frog from the Early Triassic of Poland. -Acta Palaeontologica Polonica 43, 573-580.
• Fuglewicz, R., Ptaszyński, T., & Rdzanek, K. 1990. Lower Triassic footprints from the Świętokrzyskie (Holy Cross) Mountains, Poland. - Acta Palaeontologica Polonica 35, 109-164.
• Gower, D.J., & Sennikov, A.G. 1997. Sarmatosuchus and the early history of the Archosauria. - Journal of Vertebrate Paleontology 17, 60-73.
• Gradsten, F.M., Agterberg, F.P., Ogg, J.G., Hardenbol. J., Van Veen, P., Thieny, J., & Huang, Z. 1995. A Triassic, Jurassic and Cretaceous time scale. In: W.A. Berggren, D.V. Kent, M.P. Aubry, & J. Hardenbol (eds), Geochronology Time Scales and Global Stratigraphic Correlation, SEPM. - Society for Sedimentary Geology) Special Publication 54, 95-126.
• Gradziński, R., Gogol, J., & Ślączka, A. 1979. The Tumlin Sandstone (Holy Cross Mts, Central Poland): Lower Triassic deposits of aeolian dunes and interdune areas. - Acta Geologica Polonica 29, 151-175.
• Gradziński, R. & Uchman, A. 1994. Trace fossils from interdune deposits - an example from the Lower Triassic aeolian Tumlin Sandstone, Central Poland. - Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 108, 121-138.
• Howie, A.A. 1972. On a Queensland labyrinthodont. In: K.A. Joysey & T.S. Kemp (eds), Studies in Vertebrate Evolution, 51-64. Oliver & Boyd, Edinburgh.
• Huene, F. von, 1940. Eine Reptilfauna aus der altesten Trias Nord-Russlands. - Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Palaontologie B 84, 1-23.
• Hunt, A.P. & Lucas, S.G. 1991. The Palerhinus biochron and the correlation of the non-marine Upper Triassic of Pangea. - Palaeontology 34, 487-501.
• Ivakhnenko, M.F. (Ivahnenko, M.F.) 1975. Early Triassic procolophonid genera of the Cis-Ural region [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1, 86-91.
• Ivakhnenko, M.F. (Ivahnenko, M.F.) 1978. Urodelans from the Triassic and Jurassic of Soviet Central Asia [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 3, 48-49.
• Ivakhnenko, M.F. (Ivahnenko, M.F.) 1979. Permian and Triassic Procolophonia of the Russian Platform [in Russian]. - Trudy Paleontologičskogo Instituta Akademii Nauk SSSR 164, 1-80.
• Ivakhnenko, M.F., Golubev, V.K. Gubin, Yu.M. Kalandadze, N.N. Novikov, I.V. Sennikov, A.G., & Rautian A.S. (Ivahnenko, M.F., Golubev, V.K., Gubin, Û.M., Kalandadze, N.N., Novikov, I.V., Sennikov, A.G., & Rautian, A.S.) 1997. Permian and Triassic Tetrapods of Eastern Europe. 216 pp. Geos, Moskva.
• Kamphusen, D. 1989. Der Schadel von Eocyclotosaurus woschmidti Ortlam (Amphibia, Stegocephalia) aus dem Oberen Buntsandstein (Trias) des Schwarzwaldes (SW-Deutschland). - Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde B 149, 1-65.
• Kamphusen, D. & Keller, T. 1986. Ein Stegocephalen-Schadelrest aus dem Mittleren Buntsandstein des Spessarts. - Geologische Jahrbuch, Hessen 114, 61-67.
• Krebs, B. 1969. Ctenosauriscus koeneni (v. Huene), die Pseudosuchia und die Buntsandstein-Reptilien. - Ecologae Geologica Helvetica 62, 697-714.
• Lee, M.S.Y. 1993. The origin of the turtle body plan; bridging a famous morphological gap. -Science 261, 1716-1720.
• Li, J.L. 1983. Tooth replacement phenomena in a new genus of procolophonid from the Early Triassic of China. - Palaeontology 26, 567-583.
• Li, J.L. & Cheng, Z.W. 1995. A new late Permian vertebrate fauna from Dashankou, Gansu with comments on Permian and Triassic vertebrate assemblage zones of China. In: A.-L. Sun & Y.-Q. Wang (eds), Sixth Symposium on Mesozoic Terrestrial Ecosystems and Biota, Short Papers, 33-37, China Ocean Press, Beijing.
• Lozovzky, V.R. 1993a. Early Triassic Pangea. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum Natural History and Science Bulletin 3, 289-291.
• Lozovzky, V.R. 1993b. The most complete and fossiliferous Lower Triassic section of the Moscow Syneclise: the best candidate for a non-marine global time scale. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 293-295.
• Lucas, S.G. 1993. Vertebrate Biochronology of the Triassic of China. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 301-306.
• Mader, D. 1984. Palaeoecological evolution of the continental red beds of the Buntsandstein (Lower Triassic) in the Mid-European Basin. In: W.-E. Reif & F. Westphal (eds), Third Symposioum on the Mesozoic Terrestrial Ecosystems, Short Papers, 129-134. Attempto Verlag, Tübingen.
• Milner, A.R. 1990. The radiation of temnospondyl amphibians. In: P.D. Taylor & G.P. Larwood (eds), Major Evolutionary Radiations. - Systematics Association Special Volume 42, 321-349, Clarendon Press, Oxford.
• Morales, M. 1987. Terrestrial fauna and flora from the Triassic Moenkopi Formation of the southwestern United States. - Journal of the Arizona-Nevada Academy of Sciences 22, 1-19.
• Morales, M. & Kamphausen, D. 1984. Odenwaldia heidelbergensis, a new benthosuchid stegocephalian from the Middle Buntsandstein of the Odenwald, Germany. - Neues Jahrbuch für Geologie und Palaontologie, Monatshefe 1984, 673-683.
• Novikov, I.G. 1993. Tetrapod assemblages of the Timan-North Urals region. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 371-373.
• Ochev, V.G. 1993. Early Triassic Tetrapod Biogeography. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum Natural History and Science Bulletin 3, 375-377.
• Ochev, V.G. & Shishkin, M.A. (Očev, V.G. & Šiškin, M.A.) 1989. On the principles of global correlation of the continental Triassic on the tetrapods. - Acta Palaeontologica Polonica 34, 149-173.
• Paszkowski, M. & Wieczorek, J. 1982. Fossil karst with Mesozoic bone breccia in Czatkowice (Cracow Upland, Poland). - Kras i Speleologia 3, 32-39.
• Rage, J.-C. & Roček, Z. 1989. Redescription of Triadobatrachus massinoti (Piveteau, 1936), an anuran amphibian from the early Triassic. - Palaeontographica A 206, 1-16.
• Sennikov, A.G. 1995. Early Thecodonts of Eastern Europe [in Russian]. 141 pp. Nauka, Moskva.
• Shevyrev, A.A. (Ševyrev, A.A.) 1990. Ammonoidei and the Triassic chronostratigraphy [in Russian]. - Trudy Paleontologičeskogo Instituta Akademii Nauk SSSR 241, 1-179.
• Shishkin, M.A (ed.) 1995. Biostratigraphy of the Triassic of the Southern Cis-Urals [in Russian]. 205 pp. Nauka, Moskva.
• Shishkin, M.A. & Ochev, V.G. (Šiškin, M.A. & Očev, V.G.) 1993. The Permo-Triassic transition and the early Triassic history of the Euramerican tetrapod fauna. In: S.G. Lucas & M. Morales (eds), The Non-Marine Triassic. -New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 3, 435-437.
• Shishkin, M.A., Rubidge, B.S., & Hancox, P.J. 1995. Vertebrate biozonation of the Upper Beaufort series of South Africa - a new look on correlation of the Triassic biotic events in Eurarnerica and southern Gondwana. In: A.L. Sun & Y.Q. Wang (eds), Sixth Symposium on Mesozoic Terrestrial Ecosystems and Biota, Short Papers, 39-41. China Ocean Press, Beijing.
• Tatarinov, L.P. 1960. A discovery of Pseudosuchia in the Late Permian of the USSR [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1, 74-80.
• Tatarinov, L.P. 1979. Triassic prolacertilians of the USSR [in Russian]. - Paleontologičeskij žurnal 1978, 4, 505-514.
• Thulborn, R.A. 1979. A proterosuchian thecodont from the Rewan Formation of Queensland. -Memoirs of the Queensland Museum 19, 14-27.
• Thulborn, R.A. 1983. A mammal-like reptile from Australia. -Nature 303, 330-331.
• Thulborn, R.A. 1984. Early Triassic reptiles of Australia. In: W.E. Reif & F. Westphal (eds), Third Symposium on Mesozoic Terrestrial Ecosystems, 243-248. Short Papers, Attempto Verlag, Tübingen.
• Wagner, H. 1935. Das individuelle Wachstum von Trematosaurus brauini und der Nachweis von
• Mastodonsaurus im bemburger Buntsandstein. 70 pp. Eduard Klinz Buchdruck-Werkstatten, Halle.
• Wepfer, E. 1923. Der Buntsandstein des badischen Schwarzwalds und seine Labyrinthodonten. - Monographien zur Geologie und Palaontologie, Berlin 1, 2, 1-101.
• Young, C.C. 1973. Prolacertoides jimusarensis [in Chinese]. - Vertebrata PalAsiatica 2, 46-48.
• Ziegler, P.A. 1990. Geological Atlas of Western and Central Europe. Shell Internationale Petroleum Maatschappij B.N.