EN
The rate of losses resulting from fish (rainbow trout of a total length of 12-23 cm, the same size as sea trout smolts) passing through turbines was estimated. The fish were provided with 3x4 cm Styrofoam floats tied to their backs under the dorsal fin. The tagged fish were immersed in covered buckets into the inlet of the turbine canal before switching on the turbines. The bucket lids were removed by a special line, and the fish were drawn into the turbine canal with the water flow. After passing through the canal, the fish, which had a limited area to move in at a greater depth and were easily identified due to the styrofoam floats, were recaptured manually with nets from boats. Fish losses at the hydroelectric power plants situated on Pomeranian rivers ranged from 0.0 to 60% and depended on the differences between water levels upstream and downstream from the hydroelectric power plants and on the turbine's rotation speed per minute.
PL
Celem pracy było określenie strat jakie ponoszą ryby przechodzące przez turbiny elektrowni wodnych na rzekach pomorskich. Badania prowadzono w latach 1989-1997 na rzekach pomorskich: Słupia, Łupawa, Wieprza, Grabowa, Rega, Drawa (rys. 1). Pstrągi tęczowe o długościach od 12 do 23 cm znakowano styropianowymi pływakami o wymiarach 3 x 4 cm przymocowanymi nylonową nicią pod przednią częścią płetwy grzbietowej. Pstrągi w liczbie od 34 do 100 ryb (najczęściej 100) wypuszczano do kanału turbinowego. Odławiano poniżej piętrzenia ryby znakowane nieuszkodzone i uszkodzone oraz zbierano oderwane pływaki. Do obliczenia procentów strat wprowadzono poprawki, gdyż znakowanie ryb zwiększało straty i dla otrzymania wyników odzwierciedlających faktyczne straty wprowadzono współczynniki (mnożniki) 0,77 lub 0,65. Elektrownie posiadały turbiny Francisa poziome lub pionowe, przepływ wody przez turbiny wynosił od 2 do 15 m³/sek, różnice wysokości między górną i dolną wodą od 1,8 do 38 m, a liczba obrotów turbiny wahała się od 43 do 375/min (tab. 1). Procent strat wahał się od 0,0 do 60,8 i zależał od różnicy poziomów między „górną" i „dolną" wodą (tab. 1). Procent ten był wyższy przy wyższych piętrzeniach i przy większych obrotach turbiny. Straty te były również uzależnione od sposobu dostarczania wody do turbiny. Wyższe występowały, gdy wodę na turbiny dostarczano rurociągami, a niższe gdy bezpośrednio ze zbiornika.