Sprężyki [Coleoptera: Elateridae, Eucnemidae, Throscidae] rezerwatu leśno-stepowego „Bielinek nad Odrą” - charakterystyka i geneza fauny

• Autorzy: Buchholz L.

Warianty tytułu

EN

The click-beetles [Coleoptera: Elateridae, Eucnemidae, Throscidae] on the forest-steppe nature reserve Bielinek on the Odra river - characteristics and origin of the fauna

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

EN

As a result of the research carried out in 1983-1993 (with consideration for the results of the research conducted before WWII by German entomologists) in the Bielinek forest-steppe reserve 57 species of click beetles were found (Elateridae, Eucnemidae, Throscidae). The zoogeographical and ecological characteristics of click beetles fauna of the area was presented. As a result a high share of species related to Submeridian-Atlantic climate was found in the reserve as well as the species which in terms of range are included in the Ponto-Mediterranean and Mediterranean elements. A hypothesis on the origin of the click beetles fauna of the area was presented. It was stated that the species that are climatic relicts (late Pleistocene and previous periods of Holocene) are very poorly represented in the fauna (2 species related to forest-steppe habitats: Porthmidius austriacus and Melanotus crassicollis). The species that are habitat relicts of natural forests (e.g. Lacon querceus, Limoniscus violaceus, Stenagostus rhombeus, Hypoganus inunctus, Ischnodes sanguinicollis, Brachygonus dubius, Ampedus cardinalis, Elater ferrugineus, Isorhipis melasoides) are much more numerous. Taking the above into consideration it was found that the fauna of click beetles of the Bielinek reserve has a specific, unique character and in this respect the reserve can be counted among the most valuable refugia of unique fauna in Poland, and probably also in Europe.

Słowa kluczowe

PL

faunistyka; Elateridae; Coleoptera; ekologia zwierzat; chrzaszcze; owady; Throscidae; zoogeografia; pochodzenie zwierzat; sprezyki; Eucnemidae; rezerwat Bielinek nad Odra; rezerwaty lesno-stepowe

EN

faunistics; animal ecology; zoogeography; insect; beetle; click beetle; Coleoptera; Elateridae; Eucnemidae; Throscidae; animal origin; fauna; forest-steppe fauna; Bielinek Nature Reserve; Odra River

• Wydawca: -
• Czasopismo: Wiadomości Entomologiczne
• Rocznik: 2008
• Tom: 27
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.195-258,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Buchholz L.

• Psary-Katy 1, 26-010 Bodzentyn

Bibliografia

• BETHE E. 1868: Entomologisches vom Ostseestrande. Ent. Ztg., Stettin, 27: 202-204.
• BOROWSKI J., BYK A., BYK S. 2004: Interesujące chrząszcze (Coleoptera) odłowione w okolicach Młynar (Pojezierze Mazurskie). Wiad. entomol., 23 (2): 116-117.
• BRZOSKA F. 1937: Ökologische Untersuchungen im v. Keudellschen Naturschutzgebiet Bellinchen a. d. Oder und Umgebung unter besonderer Berücksichtigung der osmotischen Werte. Beitr. Naturdenkm., 16 (3): 127-175.
• BUCHHOLZ L. 1993: Fauna wybranych grup owadów (Insecta) Puszczy Bukowej koło Szczecina. 3. Chrząszcze z nadrodziny sprężyków (Coleoptera, Elateroidea). [W]: Owady (Insecta) wybranych grup systematycznych Puszczy Bukowej koło Szczecina. Wiad. entomol., 12 (2): 93-106.
• BUCHHOLZ L. 1995: A redescription of the larva of Porthmidius austriacus (SCHRANK, 1781), with notes on the taxonomy and biology of the species (Coleoptera: Elateridae). Genus, 6, 3-4: 289-302.
• BUCHHOLZ L. 2004: Limoniscus violaceus (Ph. W. MÜLLER, 1821), Pilnicznik fiołkowy, Violet Click Beetle, Ordo: Coleoptera / Chrząszcze, Familia Elateridae / Spreżykowate. [W:] GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.): Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Kraków - Poznań: 125-126.
• BUCHHOLZ L., BUNALSKI M., NOWACKI J. 1993: Fauna wybranych grup owadów (Insecta) Puszczy Bukowej koło Szczecina. 6. Ocena stanu ekosystemów i perspektyw ich kształtowania się, na podstawie obserwacji entomologicznych, oraz wnioski dotyczące ochrony biocenoz. [W:] Owady (Insecta) wybranych grup systematycznych Puszczy Bukowej koło Szczecina. Wiad. entomol., 12 (2): 125-136.
• BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M. 1990: schnodes sanguinicollis (PANZER, 1793), nowy dla fauny Polski przedstawiciel sprężykowatych (Coleoptera, Elateridae). Wiad. entomol., 9 (3-4): 61-65.
• BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M. 1995: Możliwości wykorzystania chrząszczy z nadrodziny sprężykow (Coleoptera: Elateroidea) jako bioindykatorów odkształcen antropogenicznych w środowisku leśnym. Sylwan, 139, 6: 37-42.
• BUCHHOLZ, OSSOWSKA 1998: Nowe dane o występowaniu czterech mało znanych gatunków z rodziny sprężykowatych (Coleoptera: Elateridae), w niektórych rejonach Europy środkowej. Wiad. entomol., 17 (1): 21-36.
• BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M. 2004a: Porthmidius austriacus (SCHRANK, 1781), Ryżak austriacki, Ordo: Coleoptera / Chrząszcze, Familia Elateridae / Sprężykowate. [W:] GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.): Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Kraków - Poznań: 116-117.
• BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M. 2004b: Elater ferrugineus LINNAEUS, 1758, Tęgosz rdzawy, Ordo: Coleoptera / Chrząszcze, Familia Elateridae / Sprężykowate. [W:] GŁOWACIŃSKI Z., NOWACKI J. (red.): Polska czerwona księga zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Akademia Rolnicza im. A. Cieszkowskiego, Kraków - Poznań: 119-120.
• BUCHHOLZ L., OSSOWSKA M. 2004c: Współczesne dane o występowaniu w Polsce Elater ferrugineus Linnaeus, 1758 (Coleoptera: Elateridae). Wiad. entomol., 23 (3): 169-171.
• BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J. 1985: Chrząszcze Coleoptera: Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea. Kat. Fauny Pol., Warszawa, XXIII, 10: 1-401.
• BURAKOWSKI B., MROCZKOWSKI M., STEFAŃSKA J. 2000: Chrząszcze Coleoptera: Uzupełnienia tomów 2.21. Kat. Fauny Pol., Warszawa, XXIII, 22: 1-252.
• CELIŃSKI F., FILIPEK M. 1957: Rezerwat leśno-stepowy w Bielinku nad Odrą. Ochr. Przyr., 24: 221-271.
• CELIŃSKI F., FILIPEK M. 1958: Flora i zespoły roślinne leśno-stepowego rezerwatu w Bielinku nad Odrą. Bad. fizjogr. Pol. zach., 4: 1-198.
• CROWSON R. A. 1967: The natural classification of the Families of Coleoptera. E. W. Classey Ltd. Hampton, Midlesex, England. 214 ss.
• DOLIN V. G. 1982: Žuky, žuky-kovalyky: ahrypniny, nehastriiny, dyminy, atoiny, estodyny. Fauna Ukrainy, 19, 3. Naukova Dumka, Kyiv. 285 ss.
• DOLIN V. G. 1988: Žuki, žuki-ščelkuny: kardioforiny i elateriny. Fauna Ukrainy, 19, 4. Naukova Dumka, Kiev. 202 ss.
• ENGEL H. 1938: Beiträge zur Flora und Fauna der Binnendüne bei Bellinchen (Oder). Märk. Tierw., 3 (4): 229-294.
• GREINER J. 1939: [... Coleopteren-Sammelausbeute von Stolpe (Oder) ...]. Mitt. Dtsch. Ent. Ges., 9 (4/5): 40.
• GRIEP E. 1939a: Untersuchungen im Naturschutzgebiet Bellinchen a. d. Oder. Ent. Z., Frankfurt/M., 51: 331-333.
• GRIEP E. 1939b: Bemerkenswerte Käferfunde in Bellinchen (Oder) im Mai 1938. Mitt. Dtsch. Ent. Ges., 9: 41-43.
• GURJEVA E. 1979: Žestkokrylye, Žuki ščelkuny (Elateridae), podsemejstvo Elaterinae. Fauna SSSR, Leningrad, 12 (4): 1-452.
• GURJEVA E. 1989: Žestkokrylye, Žuki ščelkuny (Elateridae), podsemejstvo Athoinae, triba Ctenicerini. Fauna SSSR, Leningrad, 12 (3): 1-295.
• GUTOWSKI J. M., BUCHHOLZ L. 2000: Owady leśne - zagrożenia i propozycje ochrony. [W:] Ochrona owadów w Polsce u progu integracji z Unią Europejską. Wiad. entomol., 18, Supl.2: 43-72.
• HORION A. 1953: Faunistik der mitteleuropäischen Käfer, Bd III: Malacodermata, Sternoxia (Elateridae bis Throscidae). Ent. Arb. Mus. Frey, München. 340 ss.
• HUECK K. 1927: Die Pflanzenwelt. [W:] Das v. Keudell.sche Naturschutzgebiet Bellinchen a. d. Oder. Verlag von Neumann, Neudamm: 23-62.
• KONDRACKI J. 1998: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 441 ss.
• KOSTROWICKI A. S. 1991: Świat zwierzęcy. [W:] STARKEL L. (red.): Geografia Polski, Środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 495-514.
• KUNTZE R. 1931: Studya porównawcze nad fauną kserotermiczną na Podolu, w Brandenburgii, Austryi i Szwajcaryi. Archiw. Tow. Nauk. Lwów, dział III, 5 (6): 265-344.
• LAIBNER S. 2000: Elateridae of the Czech and Slovak Republics, České a Slovenské republiky. „Kauborek”, Zlín. 292 ss.
• LAWRENCE J. F., NEWTON A. F. 1995: Families and subfamilies of Coleoptera (with selected genera, notes references and data on family-group names). [W:] PAKALUK J., .LIPINSKI S. A. (red.): Biology, Phylogeny , and Classification of Coleoptera, vol. 2. Muzeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa: 779-1006.
• LEWIK P. 1996: Klimat. [W:] JELONEK A (red.): Encyklopedia geograficzna świata. 5. Europa. Opress, Kraków; PPWK, Warszawa: 37-41.
• LIPP H. 1938: Porthmidius austriacus (SCHRANK), ein für die Mark neuer Schnellkäfer und seine Verbreitung (Col. Elater.). Märk. Tierw., 3 (3): 221-228.
• LÖBL I., SMETANA A. (red.) 2007: Catalogue of Palaearctic Coleoptera; Volume 4; Elateroidea, Derodontoidea, Bostrichoidea, Lymexyloidea, Cleroidea, Cucujoidea. Apollo Books, Stenstrup. 935 ss.
• MATUSZKIEWICZ J. M. 2001: Zespoły leśne Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. 358 ss.
• MATUSZKIEWICZ W. 1982: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN, Warszawa. 298 ss.
• MAZUR M. 2001: Ryjkowce kserotermiczne Polski (Coleoptera: Nemonychidae, Attelabidae, Apionidae, Curculionidae). Monogr. Fauny Pol., Kraków, 22: 1-378.
• PAWŁOWSKI J. 1991: Paleogeografia holocenu; Przemiany fauny od pleniglacjału do czasów współczesnych. [W:] STARKEL L. (red.): Geografia Polski, środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 159-177.
• PAWŁOWSKI J., KUBISZ D., MAZUR M. 2002: Coleoptera Chrząszcze. [W:] GŁOWACIŃSKI Z. (red.): Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków: 88-110.
• PERLIŃSKI S. 2001: Możliwość wykorzystania sprężykowatych (Col. Elateridae) jako bioidykatorów przekształcen w ekosystemach. Sylwan, 145 (5): 45-50.
• PLATIA G. 1994: Coleoptera Elateridae. Fauna d'Italia. Edizioni Calderini, Bologna. 429 ss.
• RALSKA-JASIEWICZOWA M. 1991: Paleogeografia holocenu; Ewolucja szaty roślinnej. [W:] STARKEL L. (red.): Geografia Polski, środowisko przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa: 106-127.
• SOLGER F. 1927: Der Boden der Bellinchen Hänge. [W:] Das v. Keudell.sche Naturschutzgebiet Bellinchen a. d. Oder. Verlag von Neumann, Neudamm: 1-22.
• SOLGER F., HUECK K., HEDICKE H., KLOSE H. 1927: Das v. Keudell.sche Naturschutzgebiet Bellinchen a. d. Oder. Verlag von Neumann, Neudamm. XI + 88 ss.
• STACHOWIAK P. 1994: Ryjkowce Anthribidae, Attelabidae, Apionidae, Curculionidae – Coleoptera zbiorowisk roślinnych leśno-stepowego rezerwatu w Bielinku nad Odrą. Parki nar. Rez. Przyr., 13 (1): 25-46.
• SZULCZEWSKI J. W. 1922: Chrząszcze Wielkopolski. Prace Kom. Mat.-Przyr. PTPN, B, Poznań, 1 (3-4): 183-243.
• TARNAWSKI D. 2000: Elateridae Sprężykowate (Insecta: Coleoptera), część I (część ogólna oraz podrodziny: Agrypninae, Negastriinae, Diminae i Athoinae). Fauna Polski, Warszawa, 21: 1-413.
• TARNAWSKI D., BUCHHOLZ L. 2008a: Chrząszcze - Coleoptera, Sprężykowate – Elateridae, Wstęp oraz podrodziny: Agrypninae, Negastriinae i Diminae. Klucze oznacz. Owad. Pol., Toruń, XIX, 34a: 1-125.
• TARNAWSKI D., BUCHHOLZ L. 2008b: Chrząszcze - Coleoptera, Sprężykowate – Elateridae, podrodzina - Athoinae. Klucze oznacz. Owad. Pol., Toruń, XIX, 34b: 1-164.
• ZAJĄC A., CIACIURA M., ZAJĄC M. 1992 [mscr.]: Waloryzacja przyrodnicza rezerwatu przyrody „Bielinek”. 92 ss. [maszynopis].
• ZAJĄC A., CIACIURA M., ZAJĄC M., LEDA M. 1993 [mscr.]: Rezerwat przyrody „Bielinek” - synteza stanu oraz potrzeby ochrony. Szczecin, Kraków. 61 ss. [maszynopis].
• ZUMPT F. 1931: Die Koleopterenfauna des Steppenheidebiotops von Bellinchen und Oderberg (Fauna marchica). Beitr. Naturdenkm., 14 (5): 361-449.