Regulacyjna funkcja płodozmianu wobec chwastów w agrofitocenozach zbóż

• Autorzy: Zawislak K
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono wyniki 5-letnich (1983-1987) badań statycznych, przeprowadzonych w doświadczeniu kontynuowanym od 1968 roku w Zakładzie Produkcyjno-Doświadczalnym w Bałcynach k. Ostródy (Stacja Doświadczalna AET w Olsztynie). Dotyczą one dynamiki zmian ilościowych i jakościowych zachwaszczenia agrofitocenoz pszenicy ozimej, żyta ozimego, jęczmienia jarego i owsa uprawianych w 16 - 20 - letnich monokulturach (obiekty kontrolne) i w płodozmianach 5-polowych: burak cukrowy - jęczmień jary - rzepak ozimy - pszenica ozima - bobik oraz ziemniak - owies - len włóknisty - żyto ozime - kukurydza, bez stosowania herbicydów (O) i ze stosowaniem herbicydów (i/)- W wieloletnich monokulturach zbóż, nie chronionych herbicydami, uformowały się bardzo liczne zbiorowiska chwastów, reprezentowane przez 27 do 44 gatunków (więcej w jarych niż w ozimych) o zmiennej biomasie i składzie flory stycznym dominujących gatunków, z daleko posuniętą kompensacją; w ozimych: Apera spica-venti L,, Centaurea cyan us L,. Matricaria perforata L., a w jarych: Chenopodium album L., Polygonum lapatkifolium L,. Bilderdykia convolvulus Dumort. i Thlaspi arvense L. Za pomocą herbicydów zachwaszczenie monokultur zredukowano w 64-68%. Uprawa zbóż w płodozmianie, nawet bez ochrony chemicznej, ograniczyła liczebność zbiorowisk chwastów od 20 do 70%, a ich biomasę od 50 do 79%. Nadto wyeliminowała zjawisko kompensacji i wpłynęła na zmianę frekwencji gatunków na listach florystycznych. W tym systemie uprawy osiągnięto stan czystości łanów na poziomie nie zagrażającym plonom. Włączenie do pielęgnacji zbóż herbicydów podniosło efekt ograniczania chwastów od 69 do 96%.

EN

The results of five-years' (1983-1987) of field experiments carried out since 1968 at the Experiment Station at Bałcyny near Ostróda. They were concerned with the quantitative and qualitative changes in weed infestation of agrophytocenoses of winter wheat, winter rye, spring barley and oat in 16-20- year monocultures (control objects) and in five-course rotations of: sugar beets - spring barley - winter rape - winter wheat -field bean and of: potato - oat - fibre flax - winter rye - maize with no herbicide (0) and with herbicide (H) treatments. In multi-annual cereal monocultures with no herbicide treatment numerous weed communities represented by 27 to 44 species (more in spring than winter crops) of a varying biomass and floristic composition with advanced compensation (were formed); in winter crops; Apera spica-vent L., Centaurea cyanus L., Matricaria perforata L., and in spring crops: Chenopodium album L., Polygonum lapathifolium L., Bilderdykia convolvulus Dumort. and Thlaspi arvense L. The use of herbicides in monocultures reduced weeds stands by 64 to 68%. Growing cereals in crop rotations, even with no chemical protection, reduced the number of weed communities from 20 to 70% and of their biomass from 60 to 79%. Moreover, the presence of cereals eliminated the phenomenon of compensation and effected a change in the order of characteristic species on floristic lists. This system of growing allows for weed control at a rate which does not threaten the crops. Using herbicides increase reducing of weed infestation to 69-96%.

Słowa kluczowe

PL

zboza jare; zboza ozime; sklad gatunkowy; uprawa roslin; chwasty; zachwaszczenie; ograniczanie zachwaszczenia; plodozmian; plonowanie; monokultury; biomasa

EN

spring cereal; winter cereal; species composition; plant cultivation; weed; weed infestation; weed infestation control; crop rotation; yielding; monoculture; biomass

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
• Rocznik: 1997
• Tom: 64
• Opis fizyczny: s.81-99,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zawislak K

• Akademia Rolniczo-Techniczna, Olsztyn

Bibliografia

• Adamiak E., Adamiak J,, Pawluczuk J. 1988, Zachwaszczenie pszenicy ozimej w specjalistycznych płodozmianach zbożowych i w monokulturze. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac, Agronomica, 26(2-4): 327-334
• Adamiak E., Zawiślak K. 1988. Produkcyjność agrocenoz wieloletnich monokultur zbożowych. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Agronomica, 36(2-4): 281-286
• Adamiak E., Zawiślak K. 1990. Różnicowanie się zbiorowisk chwastów w łanach zbóż uprawianych w płodozmianie i w wieloletniej monokulturze, Cz.I. Żyto ozime. Cz.II. Pszenica ozima. W: Badania monokultur zbożowych, CPBP 04.10., 16: 9-42
• Adamiak E,, Zawiślak K. 1991. Fitocenozy chwastów jęczmienia jarego uprawianego w płodozmianie i w wieloletniej monokulturze. W: Synteza i perspektywa nauki o płodozmianach, ART Olsztyn - VŠZ Brno, Cz.II: 197-205
• Adamiak E., Zawiślak K. 1991. Fitocenozy chwastów owsa uprawianego w płodozmianie i w wieloletniej monokulturze. W: Synteza i perspektywa nauki o płodozmianach, ART Olsztyn - VŠZ Brno, Cz.II: 207-214
• Adamiak J, Adamiak E. 1991, Zachwaszczenie pszenicy ozimej w płodozmianie z różnym udziałem zbóż. W: Synteza i perspektywa nauki o płodozmianach, ART Olsztyn - VŠZ Brno, Cz.II:175-183
• Adamiak E. 1992, Weed infestation of cereals grown in specialized cereal rotation and monoculture. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 115-128
• Blecharczyk A 1986. Wpływ zróżnicowanego nawożenia na plony roślin, zachwaszczenie i chemiczne właściwości gleby w monokulturze i zmianowaniu. Rocz, Akad. Rol. w Poznaniu, Rozprawy naukowe 145
• Duer I. 1988. Zachwaszczenie zbóż w zmianowaniach z różnym ich udziałem. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 331: 373-384
• Dvořák J., Krejčíř J. 1986. Početní zaplevelení pšenice ozimé při rozdílném střídání plodin bez aplikace herbicidů. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Agron., 34(3): 163-176
• Dvořák J. 1988. Vliv základní agrotechniky na zaplevelení ječmene jarniho. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Agron., 36(2-4); 171-176
• Dvořák. J. 1992. The importance of crop rotations in regulations of weed communities. Acta Acad. Agricult. Tech, Olst., Agricult., 55: 129-135
• Gawrońska-Kulesza A,, Roszax W., Lenart S. 1988. Wpływ monokultury pszenicy ozimej i jęczmienia jarego na zachwaszczenie łanu i gleby, Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 331: 385-391
• Heyland KU. 1991. Integrierte Pflanzenproduction - System und Organisation. Verlag Eugen Ulmer, Stuttgart, ss. 296
• Hintsche E. 1988. Zur Unkrautbekämpfung in getreideintensiven Fruchtfolge. Tag Ber. Akad. Landwirtsch. -Wiss. DDR Berlin. 261: 353-358
• Hron F., Kohout V., 1982, Problematica regulace zapleveleni u agrofytocenozach. W: Sborník s věd. konf., Agronomicka faculty VŠZ v Pradze 30.08-02.09.1982: 231-243
• Hruszka M. 1987. Związki fenolowe jako jeden z czynników zmęczenia gleby. Cz. I, II, III. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 44: 257-288
• Janczak D. 1980. Zachwaszczenie pszenicy ozimej i jarej uprawianych w monokulturze i w zmianowaniach. Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 29: 149-158
• Janczak-Tabaszewska D. 1983. Proces zachwaszczenia zbóż jarych uprawianych w krótkotrwałych monokulturach i w zmianowaniach. Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 38: 95-107
• Janczak D., Zawiślak K. 1984. Efektywność chwastobójcza i pianotwórcza herbicydów doglebowych w uprawie pszenicy ozimej i żyta ozimego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 305: 269-272
• Kapeluszny J. 1994, Kształtowanie się struktury plonu i łanu jęczmienia jarego i pszenicy ozimej w zależności od stopnia zachwaszczenia. W: Przyczyny i źródła zachwaszczenia pól uprawnych. XVII Krajowa Konferencja 28-29.06.1994, Olsztyn - Bęsia: 95-100
• Korniak T. 1992. Ekspansywne gatunki chwastów segetalnych w północno-wschodniej części Polski. Zesz .Nauk. AR w Krakowie, 261: 27-36
• Korniak T., Hołdyński C, 1994. Charakterystyka flory segetalnej północno-wschodniej części Polski. W: Przyczyny i źródła zachwaszczenia pól uprawnych. Mat. z XVII krajowej konferencji 28-29.06.1994, ART Olsztyn - ODR Bęsia: 7-12
• Krejčíř J. 1982. Osevní postup ve vztahu k úrodnosti půdy. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Ągron., 30(3): 103-110
• Krejčíř J. 1986. Systémové pojetí experimentální prací v regulaci bioeriergetických procesů u zemědělské soustavě. Nakl. VŠZ v Brne, ss.244
• Krześlak S., Sadowski T,, Grejner B. 1991. Zbiorowiska chwastów żyta ozimego uprawianego w płodozmianie i monokulturze na glebie żytniej słabej. W: Synteza i perspektywa nauki o plodozmianach, ART Olsztyn - VŠZ Brno, Cz.II: 227-234
• Krzymuski J., Niewiadomski W. 1974, Wpływ zmianowania i herbicydów na zachwaszczenie zbóż ozimych miotłą zbożową (Apera spica-venti L). Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 9: 145-153
• Krzymuski J. 1984. Ocena działania czynników plonowania zbóż. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 305: 33-64
• Krzymuski J. 1997. Płodozmian w różnych systemach produkcji roślinnej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 64:113-123
• Kuś J,. Nawrocki S., Jelinowski S., Płoszyńska W. 1990. Studia nad możliwością udziału zbóż w strukturze zasiewów. Cz. I i Cz. II. Pam. Pul., 97: 7-38
• Kvěch O. 1985, (red.) Osevní postupy. Praha, ss. 224
• Markow M. 1978. Agrofitocenologia nauka o zbiorowiskach roślinnych pól uprawnych, (adaptacja Z. Wójcik) PWRiL, Warszawa
• Nawrocki S. 1997. Siedliskowe uwarunkowania płodozmianów. Acta Acad. Agricult, Tech. Olst., Agricult,, 64:43-53
• Niewiadomski W. 1980 Główne problemy teoretyczne specjalistycznych zmianowań. Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 29: 5-14
• Niewiadomski W. 1981. Zboża podstawą wyżywienia narodu. Post. Nauk. Rol., 2: 55-62
• Niewiadomski W. 1993. Rolnictwo jutra. W: Biotyczne środowisko uprawne a zagrożenia chorobowe roślin. Mat, z Symp. Olsztyn, 7-9.09.1993, 9-23
• Niewiadomski W. 1995, Nauka o płodozmianach - stan i perspektywy. Post. Nauk Rol., 3: 127-138
• Pawłowski F., Derylo S. 1981. Wpływ zróżnicowanego udziału zbóż w płodozmianie na zachwaszczenie roślin uprawnych. Rocz. Nauk Rol., A - 104(4): 95-105
• Pawłowski F., Wesołowski M. 1982. Liczebność i niektóre cechy biologiczne miotły zbożowej (Apera spica-venti L.(B.P.) w monokulturze pszenicy ozimej. Annales UMCS, E 37( l):l-8
• Pudełko J., Blecharczyk A 1988, Wpływ stanowiska i nawożenia na zachwaszczenie żyta ozimego i gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 331:401-410
• Rola H. 1982. Zjawisko konkurencji wśród roślin i jej skutki na przykładzie wybranych chwastów występujących w pszenicy ozimej. Wyd. IUNG Puławy, R 139:3-64
• Stupnicka-Rodzynkiewicz E. 1994. Zachwaszczenie jęczmienia jarego w zależności od stanowiska w płodozmianie. W: Przyczyny i źródła zachwaszczenia pól uprawnych. Mat. z XVII Krajowej konferencji 28-29.06.1994, ART Olsztyn - ODR Bęsia: 78-85
• Świętochowski B., 1964, Znaczenie badań fitosocjologicznych nad zbiorowiskami segetalnymi dla produkcji rolnej. Acta Agrobot., 16, supplement: 5-16
• Świętochowski B. 1967. Wpływ zabiegów agrotechniczno-chemicznych na zmienność zbiorowisk chwastów (segetalnych). Pam. Puł,, 28: 3-17
• Tischler W. 1971. Agroekologia, PWRiL, Warszawa
• Vrkoč F. 1992. Nektere současné problemy soustav hospodařeni. W: Sbornik vědecké konference VŠZ v Praze, 5-22
• Wojciechowska-Kot H., Mikołajska J., Kurowski T. 1989. Zdrowotność zbóż w wieloletniej monokulturze i zmianotvaniu. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 49: 193-202
• Zawiślak K. 1970. Wpływ uproszczenia zmianowania na zanieczyszczenie gleby nasionami chwastów, w tym miotłą zbożową (Apera spica-venti L). W: Mat, z. Konf. Nauk. RWPG, Puławy - Wrocław, Wyd., IUNG: 163-177
• Zawiślak K., Janczak D. 1979. Stopień specjalizacji zmianowań i intensywności agrotechniki a zachwaszczenie zbóż ozimych. Cz. I. Żyto ozime, Cz. II. Pszenica ozima. Zesz. Nauk, ART Olszt., Rol., 27: 23-48
• Zawiślak K. 1980 Stopień specjalizacji zmianowań a aktualne i potencjalne zachwaszczenie stanowisk, Zesz. Nauk. ART Olszt., Rol., 29: 283-293
• Zawiślak K., Gkejner M. 1984, Zbiorowiska chwastów w monokulturowej uprawie zbóż oraz efektywność chemicznego ich zwalczania. Cz, I, Zboża ozime. Rocz. Nauk Rol,. A -106(1): 149-168
• Zawiślak K., Tyburski J., Rychcik B, 1988. Tolerancja zbóż na wieloletni siew po sobie. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Agron., 36(2-4): 191-199
• Zawiślak K., Grejner M. 1988. Zbiorowiska chwastów w monokulturowej uprawie zbóż oraz efektywność chemicznego ich zwalczania. Cz. II, Zboża jare. Rocz. Nauk Rol., A - 107(3): 135-146
• Zawiślak K., Adamiak E., Adamiak J., Pudełko J., Grzebisz W., Blecharczyk A. 1990. Produkcja biomasy roślinnej w monokulturach zbóż. W: Badania monokultur zbożowych, CPBP 04.10., 16: 135-171
• Zawiślak K., Adamiak E. 1994. Znaczenie płodozmianu i herbicydów w ograniczaniu zachwaszczenia pszenicy ozimej. W: Przyczyny i źródła zachwaszczenia pól uprawnych. Mat. z XVII krajowej konferencji 28-29.06.1994, ART Olsztyn - ODR Bęsia: 59-68
• Zawiślak K., Adamiak E. 1994. Znaczenie płodozmianu i herbicydów w ograniczaniu zachwaszczenia jęczmienia jarego. W: Przyczyny i źródła zachwaszczenia pól uprawnych. Mat. z XVII krajowej konferencji 28-29.06.1994, ART Olsztyn - ODR Bęsia: 69-78