O wymaganiach srodowiskowych rysia eurazjatyckiego Lynx lynx do bezposredniego wykorzystania w aktywnej ochronie gatunku w Polsce

• Autorzy: Schmidt K , Podgorski T. , Kowalczyk R. , Gulczynska A.

Warianty tytułu

EN

About habitat requirements of Eurasian lynx Lynx lynx for direct use in active conservation of the species in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Ryś jest w Polsce gatunkiem chronionym, ale bierna ochrona nie przyniosła dotąd zadowalających efektów. Zasięg występowania rysia zmniejszył się w północnowschodniej Polsce w ciągu ostatnich 20 lat. Ponieważ biologia rysia jest ściśle związana ze środowiskiem leśnym, podjęto próbę scharakteryzowania wybiórczości środowiskowej tego gatunku i określenia, jakie cechy otoczenia odgrywają rolę w ich podstawowych czynnościach biologicznych – polowaniu i odpoczynku. W tym celu przeanalizowano dane dotyczące charakterystyki środowiskowej miejsc odpoczynku i polowania rysi w Puszczy Białowieskiej uzyskane w trakcie badań telemetrycznych. Łącznie zlokalizowano 98 miejsc polowania i 80 miejsc odpoczynku 3 samców i 2 samic rysia oraz porównano je z opisem 81 miejsc losowych. W polowaniu szczególnie istotna okazała się duża liczba struktur ułatwiających podejście ofiary (zwalone pnie, wykroty, zarośla). Ważną rolę w polowaniu rysi odgrywały śródleśne polany z rozwiniętym runem i naturalnym odnowieniem z powodu ich atrakcyjności jako miejsca żerowania ssaków roślinożernych i dobrych warunków podchodzenia ofiar. Wykazano również, że miejsca zabicia ofiar charakteryzują się mniejszym zwarciem drzewostanu i większą widocznością niż miejsca ich późniejszego ukrycia. Miejsca odpoczynku charakteryzowały się gęstszym podszytem, większym zwarciem drzewostanu i niższym stopniem widoczności niż miejsca losowe. Młodniki były wybierane na odpoczynek częściej niż wynikałoby to z ich dostępności. Wyniki tych badań pokazują szczegółowe cechy środowiska, które zapewniają rysiom skuteczność polowania i bezpieczeństwo w trakcie odpoczynku. Na podstawie wymagań biologii rysia zaproponowano sposoby jego aktywnej ochrony poprzez odpowiednią restrukturyzację środowisk leśnych. Konieczność podjęcia takich działań jest szczególnie pilna na obszarach leśnych o uproszczonej strukturze lasu, które znajdują się w zasięgu potencjalnego występowania rysia w Polsce. Przebudowa struktury lasu w celu jej dostosowania do wymagań rysia może przyczynić się do zwiększenia jego liczebności, jak również do rozszerzenia zasięgu występowania gatunku.

EN

The lynx is a protected species in Poland, however, its passive protection have not brought satisfactory effects. The range of lynx has decreased in NE Poland during recent 20 years. As the lynx biology is strictly related to the forest habitat we attempted at describing the habitat selectivity of this species and determining, which traits of the environment are crucial for their basic biological functions – hunting and resting. For that we analyzed data on habitat characteristics in hunting and resting sites of lynx in Białowieża Forest obtained during telemetry research. In total 98 hunting and 80 resting sites of 3 male and 2 female lynx were found and compared with 81 random sites. The presence of high number of structures suitable for stalking (uprooted trees, fallen logs, bush) was particularly important for hunting. Small forest glades were also selected by lynx for their function as foraging sites of herbivores and good stalking opportunities. The actual killing sites had higher visibility than the sites where the prey was hidden. The lynx resting sites had lower visibility and denser undergrowth and tree stands than random sites. Young thickets were chosen by lynx more often than at random. The results show the detailed habitat characteristics that ensure the effectiveness of hunting and the safety when resting for the lynx. We propose some active conservation measures for the lynx in Poland corresponding to their biological requirements through relevant restructuring of the forest habitat. Such attempts are particularly urgent in the forests with simplified structure that occur in the potential range of the lynx in Poland. The restructuring of the forests in accordance with lynx requirements may contribute to increasing their numbers as well as to expand the range of the species.

Słowa kluczowe

PL

ssaki; miejsca odpoczynku; ochrona czynna; miejsca polowania; rys; wymagania srodowiskowe; Lynx lynx

• Wydawca: -
• Czasopismo: Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
• Rocznik: 2007
• Tom: 09
• Numer: 2-3[16] cz.2
• Opis fizyczny: s.446-456,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Schmidt K

• Zaklad Badania Ssakow PAN, Bialowieza

autor

Podgorski T.

autor

Kowalczyk R.

autor

Gulczynska A.

Bibliografia

• Beja P.R. 1996. Temporal and spatial patterns of rest-site use by four female otters Lutra lutra along the south-west coast of Portugal. Journal of Zoology, London 239: 741–753.
• Halliwell E.C., Macdonald D.W. 1996. American mink Mustela vison in the Upper Thames catchment: relationship with selected prey species and den availability. Biological Conservation 76: 51–56.
• Husseman J.S., Murray D.L., Power G., Mack K., Wenger C.R., Quigley H. 2003. Assessing differential prey selection patterns between two sympatric large carnivores. Oikos 101: 591–601.
• Jędrzejewski W., Jędrzejewska B., Okarma H., Schmidt K., Bunevich A.N. i Miłkowski L. 1996. Population dynamics (1869–1994), demography and home ranges of the lynx in Bialowieza Primeval Forest (Poland and Belaruss). Ecography, 19: 122–138.
• Jędrzejewski W., Nowak S., Schmidt K. i Jędrzejewska B. 2002a. Wilk i ryś w Polsce – wyniki inwentaryzacji w 2001 roku. Kosmos 51: 491–499.
• Kruuk H. 1986. Interactions between felidae and their prey species: a review. W: D.S. Miller, D.D. Everes, red. Cats of the world: biology, conservation and management. National Wildlife Federation, Washington, D.C.
• Mech, L.D. 1970. The wolf: the ecology and behavior of an endangered species. Natural History Press, Garden City, New York.
• Okarma H., Jędrzejewski W., Schmidt K., Kowalczyk R. i Jędrzejewska B. 1997. Predation of Eurasian lynx on roe deer and red deer in Białowieża Primeval Forest, Poland. Acta Theriologica, 42: 203–224.
• Okarma H., Jędrzejewski W., Schmidt K., i Śnieżko S. 2002. Program ochrony rysia (Lynx lynx) w Polsce. Raport dla Ministerstwa Środowiska. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Zakład Badania Ssaków PAN, Kraków – Białowieża.
• Rydliński Ł. 2004. Rozmieszczenie i liczebność rysia (Lynx lynx) w Puszczy Augustowskiej. Praca magisterska, SGGW, Warszawa.
• Schmidt K., Kowalczyk R. i Podgórski T. 2006. Czynna ochrona rysia w Polsce. Raport z badań nad ekologią gatunku w Puszczy Białowieskiej. Zakład Badania Ssaków PAN, Białowieża.
• Sunquist M. i Sunquist F. 2002. Wild cats of the world. The University of Chicago Press, Chicago i Londyn.
• Wesołowski T. 2005. Virtual conservation: How the European Union is turning a blind eye to its vanishing primeval forests. Conservation Biology 19: 1349–1358.
• Wolski J. 2003. Martwe drewno w lesie: ocena zapasu i propozycje postępowania. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa 2: 23–45.