Effects of forest management on three-toed Woodpecker Picoides tridactylus distribution in the Bialowieza Forest [NE Poland]: conservation implications

• Autorzy: Wesolowski T , Czeszczewik D , Rowinski P

Warianty tytułu

PL

Wplyw gospodarki lesnej na rozmieszczenie dzieciola trojpalczastego w Puszczy Bialowieskiej: konsekwencje dla ochrony gatunku

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Distribution of Three-toed Woodpeckers and that of dead wood were mapped in two fragments of the Białowieża National Park (BNP) differing in their management history — primeval (old-growth stands of natural origin, no human intervention) and logged (as the former but subject to 80 years of commercial forestry). Data were collected during the breeding seasons 1999-2001. In the end of April 2000, the whole BNP was systematically searched; playbacks of drumming were used to enhance detection of birds. Presence/absence of Three-toed Woodpeckers and of dead wood (standing and downed Norway spruces and snags of other trees) were recorded within each forest sub-compartments (ca. 28 ha). Data from censuses done in smaller plots in 1975-1999 showed that in the primeval forest the woodpeckers bred twice more frequently in swampy and coniferous forests than in the oak-hornbeam habitat. These preferred habitat types covered larger areas in the logged fragment than in the primeval part (66% vs. 41%). Yet despite this, Three-toed Woodpeckers were recorded there over twice less frequently (14% of 176 sub-compartments) than in the primeval (36% of 164 sub-compartments) part. These differences followed sharp contrasts in the dead wood availability; all but one sub-compartments in the primeval fragment contained some form of dead wood, whereas dead spruces were missing in almost 30% of sub-compartments in the logged part. This was the effect of continuous "sanitary" logging, purposeful removal of dying and dead spruces from the Forest. To restore Three-toed Woodpecker habitats it is necessary to ban removal of dead spruces in the managed part of BNP. However, the BNP area is too small, to assure the long-term survival of the Białowieża Forest population. To achieve this, it is necessary to resign from removal of dying and dead spruces in the whole Polish part of the Białowieża Forest (600 km²). This would create breeding habitat for a maximum 260-320 pairs.

PL

W latach 1999-2001 badano rozmieszczenie dzięcioła trójpalczastego i występowanie martwych świerków w Białowieskim Parku Narodowym. Obserwacje prowadzono w okresie przedlęgowym i lęgowym, w kwietniu 2000 wykonano specjalną kontrolę na całym terenie BPN z użyciem stymulacji magnetofonowej. Gatunek ten spotykany był ponad dwukrotnie częściej na ściśle chronionym obszarze (36% ze 164 ćwierć oddziałów) niż w zagospodarowanej części BPN (14% ze 176, Fig. 1). W borach i lasach podmokłych dzięcioły trójpalczaste gniazdowały wyraźnie częściej niż w grądach (Tab. 1). Uwzględniając różne udziały poszczególnych typów lasów w obu częściach BPN (Tab. 2) obliczono, że w części zagospodarowanej powinno być około 3 razy więcej dzięciołów niż obserwowano. Przyczyną takich różnic jest silna dysproporcja w ilości martwych świerków pomiędzy dwoma częściami BPN (Tab. 3). Szczególnie rzadko spotykano wszystkie trzy formy martwych drzew (obumierające, martwe stojące lub przewrócone) w zagospodarowanych borach (Tab. 4), gdzie prowadzone są najbardziej intensywne cięcia sanitarne, polegające na usuwaniu martwych drzew. Ograniczenie rozmieszczenia dzięcioła trójpalczastego w części zagospodarowanej wynika z braku martwych i obumierających świerków, dlatego najważniejszą metodą ochrony tego gatunku jest odnowienie tych zasobów. Aby zmienić tę sytuację, należy wstrzymać praktyki "poprawiania zdrowotności lasu" poprzez eliminację martwych drzew, gdyż prowadzą one do niszczenia siedlisk chronionego przez prawo gatunku — dzięcioła trójpalczastego. Samo wstrzymanie usuwania martwych świerków na terenie BPN nie zapewni jednak przetrwania tego dzięcioła, wymaga on bowiem bardzo rozległych terenów. Nawet w najlepszych warunkach jedna para potrzebuje w okresie lęgowym ok. 90 ha lasu. Zakładając, że w Puszczy Białowieskiej w borach i lasach podmokłych jedna para dzięciołów trójpalczastych wymaga takiego obszaru (i większego obszaru w grądach), w zagospodarowanej części BPN mogłoby występować tylko ok. 35 par tego gatunku. Nawet według najbardziej optymistycznego scenariusza, w całym BPN wystarczyłoby miejsca dla około 50-60 par lęgowych. Aby mówić o stabilnej populacji niezbędne jest stworzenie warunków dla ok. 260-320 par na całym obszarze Puszczy. Oznacza to, że aby gatunek ten mógł przetrwać, należy bezzwłocznie zaprzestać usuwania martwych świerków na terenie całej Puszczy Białowieskiej.

Słowa kluczowe

EN

conservation; Poland; ornithology; animal distribution; Picoides tridactylus; Three-toed Woodpecker; snag; endangered bird species; bird; forest management; Bialowieza Forest; dead wood

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Ornithologica
• Rocznik: 2005
• Tom: 40
• Numer: 1
• Opis fizyczny: p.53-60,fig.,ref

Twórcy

autor

Wesolowski T

• Department of Avian Ecology, Wroclaw University, Sienkiewicza 21, 50-335 Wroclaw, Poland

autor

Czeszczewik D

• Department of Zoology, University of Podlasie, Prusa 12, 08-110 Siedlce, Poland

autor

Rowinski P

• Department of Forest Protection and Ecology, Agricultural University, Nowoursynowska 159, 02-776, Warszawa, Poland

Bibliografia

• Amcoff M., Eriksson P. 1996. Occurrence of three-toed woodpecker Picoides tridactylus at the scales of forest stand and landscape. Ornis Svec. 6:107-119.
• Anonymous 1995. [Report on the status of the Białowieża Forest]. Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych, Białystok.
• Anonymous 1996. STATISTICA for Windows, Tulsa.
• Bobiec A. 2002. Living stands and dead wood in the Białowieża forest: suggestions for restoration management. Forest Ecol. Manage. 165: 125-140.
• Bobiec A., van der Burgt H., Meijer K., Zuyderduyn С. 2000. Rich deciduous forests in Białowieża as a dynamic mosaic of developmental phases: premises for nature conservation and restoration management. Forest Ecol. Manage. 130:159-175.
• Bütler R., Schlaepfer R. 2001. Three-toed Woodpeckers as an alternative to bark beetle control by traps. In: Pechacek P., d'Oleire-Oltmanns W. (eds). International Woodpecker Symposium. Nationalpark Berchtesgaden Forschungsbericht 48:13-26.
• Cramp S. (ed.). 1985. The birds of the Western Palearctic. Vol. IV. Oxford Univ. Press.
• Faliński J. B. 1986. Vegetation dynamics in temperate forests (Ecological studies in Białowieża Forest). W. Junk Publ., Dordrecht.
• Glutz von Blotzheim U. N., Bauer K. M. 1980. Handbuch der Vögel Mitteleuropas, Vol. IX. Akademische Verlagsgesellschaft, Wiesbaden.
• Gutowski J., Bobiec A., Pawlaczyk P., Zub K. 2004. [Second life of a tree]. WWF Polska, Warszawa.
• Hanski I., Walsh M. 2004. How much, how to? — Practical tools for forest conservation. BirdLife European Forest Task Force, Helsinki.
• Pechacek P. 2004. Spacing behaviour of Eurasian Three-toed Woodpeckers (Piciodes tridactylus) during the breeding season in Germany. Auk 121: 58-67.
• Ruge K. 1997. Three-toed Woodpecker Picoides tridactylus. In: Hagemeijer E. J. M., Blair M. J. (eds). The EBCC atlas of European breeding birds. T & AD Poyser, London, pp. 450-459.
• Scherzinger W. 1995. Naturschutz im Wald. Ulmer Verlag, Stuttgart.
• Siitonen J. 2001. Forest management, coarse woody debris and saproxylic organism: Fennoscadian boreal forests as an example. Ecol. Bull. 49:11-41.
• Soulé M. E. 1987. Viable populations for conservation. Cambridge Univ. Press.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. [The avifauna of Poland. Distribution, numbers and trends]. Vol. II. PTPP "pro Natura", Wroclaw.
• Tomiałojć L., Wesołowski T. 1990. Bird communities of the primaeval temperate forest of Białowieża, Poland. In: Keast A. (ed.). Biogeography and ecology of forest bird communities. SPB Academic Publishing, Hague, The Netherlands, pp. 141-165.
• Tomiałojć L., Wesołowski T. 1994. Die Stabilität der Vogelgemeinschaft in einem Urwald der gemässigten Zone: Ergebnisse einer 15jährigen Studie aus dem Nationalpark von Białowieża (Polen). Orn. Beob. 91: 73-110.
• Tomiałojć L., Wesołowski T. 1996. Structure of a primaeval forest bird community during 1970s and 1990s (Białowieża National Park, Poland). Acta Ornithol. 31: 133-154.
• Tomiałojć L., Wesołowski T. 2004. Diversity of the Białowieża Forest avifauna in space and time. J. Ornithol. 145: 81-92.
• Tomiałojć L., Wesołowski T., Walankiewicz W. 1984. Breeding bird community of a primaeval temperate forest (Białowieża National Park, Poland). Acta Ornithol. 20: 241-310.
• Walankiewicz W. 2002. The number and composition of snags in the pine-spruce stands of the Białowieża National Park, Poland. USDA Forest Service Gen. Tech. Rep. PSW-GTR 181: 489-500.
• Walankiewicz W., Czeszczewik D., Mitrus C., Bida E. 2002. [Snag importance for woodpeckers in deciduous stands of the Białowieża Forest]. Notatki Ornitol. 43: 61-71.
• Wesołowski T. 2005. Picoides tridactylus (L., 1758). In: Gromadzki M. (ed.). [Guidelines for species and habitat conservation. Birds, part II]. Ministerstwo Środowiska, Warszawa, pp. 280-283.
• Wesołowski T., Czeszczewik D., Mitrus C., Rowiński P. 2003. [Birds of the Białowieża National Park]. Notatki Ornitol. 44: 1-31.
• Wesołowski T., Tomiałojć L. 1986. The breeding ecology of woodpeckers in a temperate primaeval forest — preliminary data. Acta Ornithol. 22: 1-22.
• Wesołowski T., Tomiałojć L., Mitrus C., Rowiński P., Czeszczewik D. 2002. Breeding bird community of a primeval temperate forest (Białowieża National Park, Poland) at the end of XXth century. Acta Ornithol. 37: 27-45.