Wykorzystanie mieczykow [Gadiolus sp.] w bioindykacji zmian zanieczyszczenia atmosfery fluorem w strefie oddzialywania emisji z Zakladow Chemicznych 'Police'

• Autorzy: Zablocki Z , Podlasinska J
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Mieczyki są dobrymi bioindykatorami zanieczyszczenia powietrza związkami fluoru. Badania prowadzone w latach 1977-1995 na powierzchniach w zasięgu oddziaływania emisji Zakładów Chemicznych „Police” miały na celu uchwycenie zmian zanieczyszczenia atmosfery związkami fluoru w przestrzeni i czasie - ocenianego pośrednio na podstawie zawartości fluoru w liściach mieczyków. Badania zawartości fluoru w liściach mieczyków wykazały dużą przydatność tych roślin do oceny zróżnicowania skażenia fluorem atmosfery na badanym obszarze. Zarówno przestrzenny, jak i czasowy rozkład akumulacji fluoru w liściach mieczyków potwierdza, iż większe zanieczyszczenie atmosfery związkami fluoru stwierdzono w latach 1977-1985, a mniejsze w kolejnych okresach (1986-1989 i 1991-1995), w wyniku czego zasięg stref o podwyższonej akumulacji fluoru wyraźnie się zmniejszył. W latach 1991-1995 na obszarze położonym w odległości powyżej 4 km we wszystkich kierunkach od źródła emisji akumulacja fluoru w mieczykach nie przekraczała 15 mg F‧kg⁻¹ s.m. Tylko w bezpośrednim sąsiedztwie była większa (15-30 mg F‧kg⁻¹ s.m. w odległości 1,0-2,5 km oraz 30-90 mg F‧kg⁻¹ s.m. w odległości do 1,0 km od emitora).

EN

Gladioli are commonly used as bioindicators of air pollution by fluorine. Because of positive correlation between fluorine content in air, precipitation and content of this element in plants, it is possible to evaluate the fluorine pollution over investigated area. To evaluate the changes of air pollution by fluorine on the area affected by emissions from „Police” Chemical Works in space and over the time, the accumulation of this element in gladioli leaves was studied in 1977-1995. Obtained results confirmed that higher air pollution by fluorine compounds was observed in years 1977-1985. In the next periods (1986-1989 and 1991-1995) the zone of elevated fluorine accumulation subs tantially decreased, especially in years 1991-1995. In that time on the area distant above 4 km from emitter the fluorine accumulation in gladioli leaves was below 15 mg F‧kg⁻¹ DM. Only in vicinity of the emission source the fluorine accumulation was higher (15-30 mg F‧kg⁻¹ DM at distance 1.0-2.5 km and 30-90 mg F‧kg⁻¹ DM at distance up to 1.0 km from emitter).

Słowa kluczowe

PL

mieczyk; fluor; Zaklady Chemiczne Police; tereny przemyslowe; Gladiolus; bioindykatory; zanieczyszczenia powietrza; emisja zanieczyszczen; bioindykacja

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2003
• Tom: 492
• Opis fizyczny: s.443-449,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zablocki Z

• Akademia Rolnicza, ul. Slowackiego 17, 71-434 Szczecin

autor

Podlasinska J

• Akademia Rolnicza, ul. Slowackiego 17, 71-434 Szczecin

Bibliografia

• Bolay A., Bovay E. 1965. Observations sur la sensibilité aux gaz fluores de quelques espéces végétale du Valois. Phytopath. B. 53: 289-296.
• Borowiec S., Hapanowicz B., Zabłocki Z. 1987. Zróżnicowanie zawartości fluoru w liściach mieczyków i nekroz na nich w przestrzeni i w czasie w strefie oddziaływania Z.Ch. „Police”. Zesz. Nauk. AR w Szczecinie 130: 13-20.
• Borowiec S., Zabłocki Z. 1996. Long-term monitoring of fluorine compounds in environment affected by chemical plants „Police” emissions, w: The regional ecological problems. M. Harasimiuk & J. Wojtanowicz (red.). Scientific Works of IIAREP, Vol. 1, Wyd. UMCS, Lublin: 15-21.
• Buck R., Reusmann C. 1971. A new semi-automatic method for fluoride determination in plant and air samples. Fluoride 4(1): 5-15.
• Dmuchowski W., Molski B. 1975. Wpływ fluoru na szatę roślinną. Wiad. Bot. XIX, 4: 59-68.
• Dziubek T., Fiksiński R. 1961. Wpływ zakładów fosforowych na zanieczyszczenie środowiska związkami fluoru. Poznańskie Tow. Przyjac. Nauk, Prace Kom. Nauk Rol. i Kom. Nauk Leśnych 10(2/1): 5-21.
• Garber K. 1971. Einführung und Überlick. VDI-Berichte 164: 7-10.
• Godzik S., Piskornik Z. 1969. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na rośliny. Wiad. Bot. 13(4/1): 236-248
• Hitchcocok A.E., Zimmerman P.W., Coe R.R. 1962. Results of ten years work (1951-1969) on the effect of fluorides on gladiolus. Contrib. Boyce Thompson Inst. 20: 303-344.
• Middleton J.T., Emik L.O.1965. Air quality criteria and standards for agriculture. J. Air Poll. Control Assoc. 15(10): 476-480.
• Posthumus A.C. 1983. Higher plants as indicators and accumulators of gaseous air pollution. Env. Monit. and Assess. 3: 263-272.
• Szalonek I. 1978. Zawartość fluoru i siarczanów w roślinach jako wskaźnik zanieczyszczenia powietrza. Arch. Ochr. Śród. 3-4: 113-122.