Analiza zmian objetosci gytii detrytusowej w procesie wysychania

• Autorzy: Biernacka E , Kurzawski G.

Warianty tytułu

EN

Analysis of detritial gyttja volume changes during drying process

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy przedstawiono analizę charakterystyk kurczenia dla warstw gleby gytiowo-murszowej. Próbki do badań pobrano z czterech charakterystycznych warstw profilu glebowego zlokalizowanego na terenie Pojezierza Mrągowskiego w okolicy miejscowości Gązwa. Badaniami objęto warstwę napiaszczonego murszu detrytusowego oraz trzy warstwy gytii detrytusowej. Z każdej warstwy pobrano do metalowych cylindrów o objętości 498,7 cm3 po 3 próbki o nienaruszonej strukturze. Pomiary zmian objętości gleby w procesie wysychania wykonywano przy użyciu suwmiarki elektronicznej. Wykonane pomiary umożliwiły opracowanie krzywych kurczenia oraz zależności wskaźnika zmian geometrii od uwilgotnienia gleby. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że w procesie kurczenia gytii detrytusowej można wyróżnić fazę kurczenia normalnego i fazę kurczenia resztkowego natomiast nie obserwuje się fazy kurczenia strukturalnego. W fazie kurczenia normalnego objętość powietrza w glebie jest praktycznie równa zeru. Proces zmian objętości gytii rozpoczyna się wraz z utratą wody przez próbkę glebową i przebiega anizotropowo. W warunkach uwilgotnienia bliskiego stanowi pełnego nasycenia obserwuje się jedynie osiadanie powierzchni gleby. Przebieg zmian objętości napiaszczonego murszu gytiowego w procesie kurczenia jest różny od przebiegu obserwowanego w gytii. W procesie kurczenia murszu można wyróżnić fazy kurczenia strukturalnego, normalnego i resztkowego. Faza kurczenia normalnego przebiega w warunkach występowania znacznej zawartości powietrza w glebie. Zmiany objętości murszu wywołane osiadaniem są większe od zmian objętości powodowanych tworzącymi się szczelinami. Obliczone wartości wskaźnika kurczliwości objętościowej w rozpatrywanych utworach zawierają się w przedziale od 46,5% (mursz gytiowy) do 93% (gytia detrytusowa).

EN

Paper presents the analysis of shrinkage processes in the layers of gyttjamoorsh soil profile located in Mrągowskie Lakeland, near Gązwa village. The samples were taken from silted moorsh and three detrital gyttja layers. Undisturbed core samples of volume of 498.7 cm3 were taken from each layer in three replications. Soil volume changes during drying process (from saturation to oven-dry) were determined using electronic micrometer. On the basid of performed measurements shrinkage characteristic curves and shrinkage geometry factor, as the functions of soil moisture content, were determined. Analysis of the shrinkage characteristic curves for detrital gyttja showed that normal and residual shrinkage phases may be distinguished. During normal shrinkage phase volume of air in gyttja soil is equal to zero. The volume changes of detrital gyttja start immediately at the first water extraction at saturation and anisotropic shrinkage is observed. At the moisture content near to saturation gyttja soil subsidence was observed. The shrinkage characteristic curve of silted moorsh samples is different from the curves of gyttja soil. During the shrinkage process structural, normal and residual phases may be distinguished. The greater soil volume changes resulting from surface subsidence than from the volume changes caused by the cracks observed in moorsh gyttja layer. Calculated values of the volumetric shrinkage coefficient were equal to 93% for gyttja and 46.5% for moorsh soil, respectively.

Słowa kluczowe

PL

gytia detrytusowa; gleby gytiowo-murszowe; profile glebowe; wysychanie gleb; kurczliwosc; krzywa kurczenia; wskaznik zmian geometrii; geometria gleby

EN

detritus gyttja; gyttja-muck soil; soil profile; soil drought; soil drying; soil shrinkage

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 519
• Opis fizyczny: s.19-29,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Biernacka E

• Szkola Glowna Gospodarstwa Wiejskiego, ul.Nowoursynowska 159, 02-776 Warszawa

autor

Kurzawski G.

Bibliografia

• 1. BRONSWIJK J.J.B. 1990. Shrinkage geometry of a heavy clay soil at various stresses. Soil Sci. Soc. Am. J. 54: 1500-1502.
• 2. ILNICKI P. 1967. Kurczliwość torfów w czasie suszenia w zależności od ich struktury i właściwości fizycznych. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 76: 197-311.
• 3. ILNICKI P. 2002. Torfowiska i torf. Wyd. AR w Poznaniu: 606 ss.
• 4. JURCZUK S. 2000. Wpływ regulacji stosunków wodnych na osiadanie i mineralizację gleb organicznych. Bibl. Wiad. IMUZ nr 96: 120 ss.
• 5. KIM D.J., VEREECKEN H., FEYEN J., BOELS D., BRONSWIJK J.J.B. 1992. On the characterization of properties of an unripe marine clay soil. Shrinkage processes of an unripe marine clay soil in relation to physical ripening. Soil Sci. 153: 471-481.
• 6. ŁACHACZ A. 2005. Informacja ustna.
• 7. MACIAK F. 1969. Zagospodarowanie i użytkowanie rolnicze torfowisk. Wyd. SGGW, 166 ss.
• 8. MACIAK F., LIWSKI S. 1996. Ćwiczenia z torfoznawstwa. Wyd. VI, SGGW-AR: 128 ss.
• 9. MARKOWSKI S. 1971. Wstępne badania kurczliwości osadów gytii. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 107: 201-226.
• 10. MYŚLIŃSKA E. 2001. Grunty organiczne i laboratoryjne metody ich badania. Wyd. PWN, Warszawa: 208 ss.
• 11. OKRUSZKO 1976. Zasady rozpoznawania i podziału gleb hydrogeniczych z punktu widzenia melioracyjnego. Bibl. Wiad. IMUZ 52: 7-52.
• 12. OLESZCZUK R., BOHNE K., SZATYŁOWICZ J., BRANDYK T., GNATOWSKI T. 2003. Influence of load on shrinkage behaviour of peat soils. J. of Plant Nutr. and Soil Sci. 166: 220-224.
• 13. OLESZCZUK R., SZATYŁOWICZ J., BRANDYK T. 1996. Analiza krzywych kurczenia w wybranych profilach gleb torfowo-murszowych. Przegląd Nauk. Wydz. Mel. i Inż. Środ. SGGW 11: 153-161.
• 14. OLKOWSKI M. 1971. Charakterystyka warunków siedliskowych i roślinności gytiowisk Pojezierza Mazurskiego oraz możliwość ich wykorzystania jako obiektów łąkarskich. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 107: 27-47.
• 15. SZATYŁOWICZ J., BRANDYK T., HEWELKE P., GNATOWSKI T. 1996. Description of the shrinkage characteristic in alluvial clay soils. Zeszyt. Probl. Post. Nauk Rol. 436: 149-156.
• 16. UGGLA H. 1968. Bagienne i murszowe gleby gytiowiska Gązwa. Rocz. Glebozn. XVIII(2): 369-414.