Wyniki monitoringu zywienia ludnosci w Polsce

• Autorzy: Sekula W , Figurska K , Barysz A , Oltarzewski M

Warianty tytułu

EN

Results of the monitoring of the dietary pattern in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Zbadano zmiany w modelu żywienia w Polsce w długim okresie, obejmującym lata 1950-2007, uznając je za bardzo ważną determinantę zdrowia publicznego. Materiałem źródłowym były dane z krajowych bilansów żywnościowych, obrazujące spożycie żywności na mieszkańca rocznie oraz obliczenia własne autorów dotyczące ilości energii i składników odżywczych, zawartych w przeciętnej dziennej diecie. W obliczeniach tych wykorzystano dane z krajowych tabel składu i wartości odżywczych żywności. Wykazano, biorąc pod uwagę kierunki i dynamikę zmian w modelu żywienia, że lata 1950-2007 można podzielić na dwa różne podokresy: w pierwszym, trwającym do końca lat osiemdziesiątych, model ten zmierzał w kierunku obfitej diety; w drugim, zapoczątkowanym podjęciem transformacji politycznej, społecznej i gospodarczej, model żywienia podążał w kierunku zdrowszej diety. Miało to niewątpliwy wpływ na poprawę sytuacji zdrowotnej, a w tym na przedłużenie przeciętnego dalszego trwania życia, malejącą umieralność niemowląt, znaczny spadek umieralności z powodu chorób układu krążenia oraz osłabienie dynamiki wzrostu umieralności na nowotwory złośliwe.

EN

Changes in the dietary pattern in Poland in a long-time period covering 1950-2007 years were examined in view of their important effect on public health. The source material was the data derived from national food balance sheets showing food quantities consumed per capita/year and original authors’ estimates on the amounts of energy and nutrients provided by the average daily diet. Data derived from national food composition tables was used in these estimates. It was found taking into consideration directions and dynamics of the changes in the dietary pattern that analysed years can be divided into two different periods: in the first one, lasting until the end of the 1980s, this pattern was moving towards an affluent diet; in the second one, initiated with the start of the political, economic and social transformation, dietary pattern was moving towards the more healthy diet. This had an important effect on the improvement of the health situation reflected in the longer average life expectancy, declining infant mortality, significant decline in mortality due to cardiovascular diseases and slowing down of the dynamics of the growth in total cancer’s mortality.

Słowa kluczowe

PL

Polska; zywienie czlowieka; trendy; bilans zywnosciowy; dieta; calodzienne racje pokarmowe; skladniki odzywcze; uwarunkowania spoleczno-ekonomiczne; sytuacja zdrowotna; monitoring; modele zywieniowe

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 2008
• Tom: 35
• Numer: 5-6
• Opis fizyczny: s.371-395,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Sekula W

• Samodzielna Pracownia Ekonomiki Zywnosci i Zywienia, Instytut Zywnosci i Zywienia, Warszawa

autor

Figurska K

• Samodzielna Pracownia Ekonomiki Zywnosci i Zywienia, Instytut Zywnosci i Zywienia, Warszawa

autor

Barysz A

• Samodzielna Pracownia Ekonomiki Zywnosci i Zywienia, Instytut Zywnosci i Zywienia, Warszawa

autor

Oltarzewski M

• Samodzielna Pracownia Ekonomiki Zywnosci i Zywienia, Instytut Zywnosci i Zywienia, Warszawa

Bibliografia

• 1. Global strategy on diet, physical activity and health. Fifty-Seventh World Health Assembly. WHA57.17. 22 May 2004.
• 2. Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases. Report of a Joint WHO/FAO Expert Consultation. WHO Technical Report Series 916. World Health Organization, Geneva 2003.
• 3. Healthy nutrition. Preventing nutrition-related diseases in Europe. W.P.T. James in collaboration with A. Ferro-Luzzi, B. Isaksson and W.B. Szostak. WHO Regional Publications, European Series, No24. World Health Organization 1988.
• 4. Kaliński J.: Gospodarka Polski w latach 1944-1989. Warszawa, PWN, 1995.
• 5. Balcerowicz L.: Socjalizm, kapitalizm, transformacja. Szkice z przełomu epok. Warszawa, PWN, 1995.
• 6. Kowrygo B.: Studium wpływu gospodarki rynkowej na sferę żywności i żywienia w Polsce. Warszawa, Wydawn. SGGW, 2000.
• 7. Food and Health Data. Their use in nutrition policy-making. Ed: W. Becker, E. Heising. World Health Organization. Regional Office for Europe. Copenhagen, WHO Regional Publications, European Series No34,1991.
• 8. Food Balance Sheets 1999-2001. Rome, Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2003.
• 9. Food Consumption Statistics 1979-1988. Organization for Economic Co-Operation and Development. Paris, 1991.
• 10. Sekuła W.: Nutrition Information System in Europe. In: Food and Nutrition Policy in Europe. Proceedings of the Second European Conference on Food and Nutrition Policy. Wageningen, Pudoc Scientific Publishers. 1993,101-113.
• 11.Sekuła W., Becker W., Trichopoulou A., et al.: Comparison of dietary data from different sources: some examples. In: Food and Health Data. Their use in nutrition policy-making. Ed: W. Becker, E. Helsing. World Health Organization. Regional Office for Europe. Copenhagen, WHO Regional Publications, European Series No34, 1991, 91-117.
• 12. Serra-Majem L., MacLean D., Ribas L.: Comparative analysis of nutrition data from national, household and individual levels: results from a WHO-CINDI collaborative project in Canada, Finland, Poland and Spain. J. Epidemiol. Community Health 2003, 57, 74-80.
• 13. Handbook for the Preparation of Food Balance Sheets. Washington, Food and Agriculture Organization of the United Nations, 1949.
• 14. Sekuła W., Niedziałek Z., Figurska K., i wsp.: Wyżywienie w Polsce na tle innych krajów. Warszawa, Prace IŻŻ 86,1997.
• 15. Sekuła W., Niedziałek Z., Lisiewicz- Cieciora H., i wsp.: Spożycie żywności w Polsce w latach 1950-1983 w przeliczeniu na energię i niektóre składniki odżywcze. Warszawa, Prace IŻŻ 38, 1985.
• 16. Sekuła W., Niedziałek Z., Figurska K.: Spożycie żywności w Polsce w latach 1950-1991 w przeliczeniu na energię i składniki odżywcze. Warszawa, Prace IŻŻ 59,1992.
• 17. Sekuła W., Niedziałek Z., Figurska K.: Spożycie żywności w Polsce w latach 1950-1996 w przeliczeniu na energię i składniki odżywcze. Warszawa, Prace IŻŻ 84,1997.
• 18. Sekuła W., Szponar L.: Cel operacyjny nr 2 „Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności”. W: Monitoring oczekiwanych efektów realizacji Narodowego Programu Zdrowia 1996-2005. Suplement. Pod red.: P. Goryńskiego, B Wojtyniaka, K. Kuszewskiego. Warszawa, Ministerstwo Zdrowia, Państwowy Zakład Higieny, 2005.
• 19. Szponar L., Sekuła W.: Cel operacyjny nr 2 „Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności”. W: Monitoring oczekiwanych efektów realizacji Narodowego Programu Zdrowia. Pod red.: P. Goryńskiego, B. Wojtyniaka, K. Kuszewskiego. Warszawa, Ministerstwo Zdrowia, 2004.
• 20. Sekuła W.: Spożycie artykułów żywnościowych. W: Warunki życia ludności w 2004 r. Warszawa, GUS, Departament Statystyki Społecznej. 2006.
• 21. Sekuła W: Spożycie artykułów żywnościowych. W: Warunki życia ludności w 2003 r. Warszawa, GUS, Departament Statystyki Społecznej, 2004.
• 22. Sekuła W: Spożycie artykułów żywnościowych. W: Warunki życia ludności w 2002 r. Warszawa, GUS, Departament Statystyki Społecznej, 2003.
• 23. Sekuła W.: Spożycie artykułów żywnościowych. W: Warunki życia ludności w 2001 r. Warszawa, GUS, Departament Statystyki Społecznej, 2002.
• 24. Sekuła W., Figurska K., Barysz A.: Wyniki monitoringu żywienia ludności oraz uwarunkowań społeczno-ekonomicznych w Polsce. W: Otyłość, żywienie, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków. Diagnoza stanu odżywienia, aktywności fizycznej i żywieniowych czynników ryzyka otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych w Polsce (1960-2005). Red: M. Jarosz. Warszawa, Instytut Żywności i Żywienia, 2006, s. 263-309.
• 25. Mały Rocznik Statystyczny 1939. Warszawa, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1939.
• 26. Polska 1918-1978. Warszawa, Główny Urząd Statystyczny, 1978.
• 27. Rudowska-Koprowska J.: Tabele wartości odżywczych produktów spożywczych. Warszawa, PZWL, 1954.
• 28. Życki W: Spożycie artykułów żywnościowych w Polsce. Przemiany w latach 1945-1966. Warszawa, WNT, 1970.
• 29. Szczygieł A., Klimczak Z., Piekarska J., i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczych produktów spożywczych. Warszawa, PZWL, 1972.
• 30. Szczygieł A., Piekarska J., Horszczaruk I.: Tabele składu i wartości odżywczych produktów spożywczych. Cz. II-VI. Warszawa, PZWL, 1975.
• 31. Szczygieł A., Piekarska J., Muszkatowa B., i wsp.: Tabele składu i wartości odżywczych produktów spożywczych. Cz. I. Warszawa, PZWL, 1976.
• 32. Piekarska J., Łoś-Kuczera M.: Skład i wartość odżywcza produktów spożywczych. Warszawa, PZWL, 1983.
• 33. Łoś-Kuczera M., Piekarska J.: Skład i wartość odżywcza produktów spożywczych. Cz. II—VII. Warszawa, PZWL, 1988.
• 34. Produkty spożywcze. Skład i wartość odżywcza. M. Łoś-Kuczera (red.). Warszawa, Prace IŻŻ 54, 1990.
• 35. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., i wsp.: Tabele wartości odżywczej produktów spożywczych. Warszawa, Prace IŻŻ 85, 1998.
• 36. Sekuła W.: Spożycie żywności w Polsce w okresie zaopatrzenia kartkowego. Żyw. Człow. Metab., 1984, 2, 163.
• 37. Eckholm E., Record F.: The Two Faces of Malnutrition. Worldwatch Paper 9. Washington, Worldwatch Institute, December 1976.
• 38. Benson Ch., Clay E.: Eastern Europe and the Former Soviet Union: Economic Changes, Social Welfare and Aid. London, CDI Special Report. Overseas Development Institute. 1992.
• 39. Henson S., Sekuła W.: Market reform in the Polish food sector: impact upon food consumption and nutrition. Food Policy 1994, 19, 5,419-442.
• 40. Sekuła W., Niedziałek Z.: Wpływ urynkowienia na wydatki na żywność i jej spożycie w gospodarstwach domowych. Wiad. Stat., 1991,6,1.
• 41. Sekuła W., Figurska K., Jutrowska I., i wsp: Długookresowe zmiany w spożyciu żywności w Polsce i ich skutki żywieniowe i zdrowotne. Żyw. Człow. Metab., 2004, Supl. 2 - Cz. I.
• 42. Sekuła.W., Szostak W.B., Figurska K.: Food Consumption in Poland in 1989-2000 and Cardiovascular Mortality. In: Atherosclerosis: Risk Factors, Diagnosis and Treatment. Salzburg (Austria), July 7-10, 2002. Ed: M. Giert Kostner., M. K. Kostner. Co:editor: Berndt Kostner. Monduzzi Editore.
• 43. Szostak W.B. Sekuła W., Figurska K.: Zmniejszenie umieralności na choroby sercowo-naczyniowe w Polsce a zmiany w spożyciu żywności. Kard. Pol., 2003.
• 44. Sekuła W., Figurska K., Jutrowska I., i wsp.: Changes in the food consumption pattern during the political and economic transition in Poland and their nutritional and health implications. In: Polish Population Review, No27, Warsaw, 2005.
• 45. Sekuła W.: Political and economic determinants of dietary changes-focus on Poland. Żyw. Człow. Metab., 2001, 2, 146-160.
• 46. Jarosz M., Sekuła W., Figurska K., i wsp.: Zmiany żywienia a zachorowalność i umieralność na nowotwory złośliwe w Polsce w latach 1960-2005. W: Otyłość, żywienie, aktywność fizyczna, zdrowie Polaków. Diagnoza stanu odżywienia, aktywności fizycznej i żywieniowych czynników ryzyka otyłości oraz przewlekłych chorób niezakaźnych w Polsce (1960-2005). Red: M. Jarosz. Warszawa, IŻŻ, 2006, s. 409-449.
• 47. Trwanie życia w 2007 r. Warszawa, GUS, Informacje i opracowania statystyczne, 2008.