Produkcyjna i ekonomiczna ocena uprawy pszenicy ozimej w systemie płodozmianowym i monokulturze

• Autorzy: Zawislak K , Rzeszutek J. , Tawfik A. , Salam Saeed T.A. , Adamiak E.
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W pracy dokonano oceny 5-letnich wyników statycznych badań dotyczących uprawy pszenicy ozimej w trzeciej rotacji 5-polowego płodozmianu: „burak cukrowy (obornik) - jęczmień jary - rzepak ozimy - pszenica ozima - bobik" oraz w 16-20-letniej monokulturze. Uwzględniono trzy poziomy ochrony roślin: bez ochrony, z ochroną tylko herbicydami, z ochroną herbicydami oraz fungicydami nalistnymi. Średni plon ziarna pszenicy ozimej w płodozmianie wyniósł 5.55 t z 1 ha, a w monokulturze aż o 40.5% mniej. Zastosowanie herbicydów doglebowych zwiększyło średnie plony w płodozmianie o 7.8%, a w monokulturze o 49.6%, natomiast herbicydów oraz fungicydów, nalistnych odpowiednio o 15.3 i 56.1% w porównaniu z obiektami bez ochrony. Na 1 ha uprawy pszenicy ozimej w płodozmianie poniesiono następujące nakłady: pracy ludzkiej - 24,9 rbh, pracy uprzedmiotowionej - 786.7 kWh i energii skumulowanej - 27.5 GJ, a koszty bezpośrednie wyniosły 1756 zł. W monokulturze tylko nakłady pracy były mniejsze o ok, 10%. Stosowanie herbicydów zwiększyło średnie nakłady przeciętnie o 10%, a kompleksowa ochrona o 19% w porównaniu z obiektami bez ochrony. W przeliczeniu na jedną jednostkę zbożową lub na jeden kilogram białka monokulturowa uprawa pszenicy ozimej pogorszyła wszystkie wskaźniki ekonomiczne, w tym wydajność pracy, efektywność energetyczną i opłacalność produkcji.

EN

Evaluations of a five-year static experiment with winter wheat in the third rotation of the following five-course crop rotation: „sugar beet (f. manure) - spring barley - winter oil seed-rape — winter wheat - field bean" and of 16-20-year monoculture were performed. Three crop protection levels were used: no protection, herbicides alone and herbicides plus-foliar application of fungicides. The grain yield of winter wheat in crop rotation averaged 5.55 t/ha and in monoculture it was 49.5% lower. Soil-applied herbicides increased yields by 7.8% in rotation and 40,5% in monoculture; the yields under the combination of herbicides and fungicides were increased by 15,3 and 56.1%, respectively, as compared with control. The following outlays per ha of winter wheat were used: labour expenditure 24.9 Mb, objectified work 78G.7 kWh, aggregeted energy 27.5 GJ, and direct costs 1756 zlotys. In monoculture, labour input was lower by 10% only. The application of herbicides increased outlays by 10%; and the combination of herbicides and fungicides outlays by 19% as compared with no protection. Continuous cultivation of winter wheat as converted into cereal units or one kilogram of protein worsened all economic indices, including productivity of labour, energetic efficiency index and profitability of production.

Słowa kluczowe

PL

ocena ekonomiczna; efektywnosc nakladow; ocena produkcyjna; plodozmian; plonowanie; pestycydy; monokultury; naklady pracy; naklady energii skumulowanej; koszty bezposrednie; ochrona roslin; uprawa roslin; pszenica ozima

EN

economic assessment; input efficiency; production evaluation; crop rotation; yielding; pesticide; monoculture; work input; energy input; direct cost; plant protection; plant cultivation; winter wheat

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Academiae Agriculturae ac Technicae Olstenensis. Agricultura
• Rocznik: 1998
• Tom: 66
• Opis fizyczny: s.47-65,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Zawislak K

• Akademia Rolniczo-Techniczna, Olsztyn

autor

Rzeszutek J.

autor

Tawfik A.

autor

Salam Saeed T.A.

autor

Adamiak E.

Bibliografia

• Adamiak J. 1987. Pszenica ozima w płodozmianach z wysokim udziałem zbóż i w monokulturze. Acta Acad.Agricult.Tech. Olst., Agricult., 46, supl. B, 1-40.
• Adamiak E., Zawiślak K. 1990. Różnicowanie się zbiorowisk chwastów w łanach zbóż uprawlanych w płodozmianie i w wieloletniej monokulturze. Cz.II. Pszenica ozima. W: Badania monokultur zbożowych. Red. L. Ryszkowski i in. CPBP 04.10.03. Wyd. SGGW, 26-42.
• Adamiak E. 1992. Weed infestation of cereals grown in specialized cereal crop rotation and monocultures. Acta Acad, Agricult, Techn. Olst., Agricult., 55: 115-128.
• Anuszewskí R. 1987. Metody oceny energochłonności produktów rolniczych. Zag. Ekon. Rol., 4: 16-25.
• Bis K. 1988. Efektywność ekonomiczno-techniczna kompleksowych technologii produkcji pszenicy ozimej, Roez. Nauk Rol., G 85(1): 92-104.
• Bis K., Harasim A., Igras J. 1994, Analiza pracochłonności produkcji zbóż w gospodarstwach IUNG. W: Wybrane zagadnienia organizacji produkcji roślinnej. IUNG, Puławy, R (316): 13-30.
• Blecharczyk A., Pudełko J. 1987, Przyszłość monokultur w rolnictwie europejskim. Acta Acad. Agricult.Tech.Olst., Agricult,, 64: 141-155
• Budzyński W., Fedejko B., Szempliński W,, Majewska K. 1995. Energetyczna, produkcyjna oraz jakościowa ocena różnych technologii uprawy pszenicy ozimej chlebowej. Fragm, Agron., 3(47): 33-52.
• Byszewski W., Curlanis B. (red.) 1967, Rolnictwo w liczbach. PWRiI,, Warszawa,
• Deryło S., 1997. Wpływ wieloletnich zmianowań zbożowych na plonowanie i zachwaszczenie pszenicy ozimej. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 64: 215-219.
• Duer I. 1988. Zachwaszczenie zbóż w zmianowaniach z różnym ich udziałem. Zesz. Probl, Post. Nauk Rol., 331: 373-384.
• Dvořak J., Krejciř J. 1986. Početni zaplevelení pšenice ozime při rozdílném střídání plodin bez aplikace herbicidů. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac. Agron., 34 (3); 163-176.
• Gawrońska-Kulesza A., Roszak W., Lenart S. 1988. Wpływ monokultury pszenicy ozimej i jęczmienia jarego na zachwaszczenie tanu i gleby. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol., 331: 385-391.
• Gonet Z., Stadejek H. 1991. Plonowanie roślin uprawianych w zmianowaniu oraz okresowej i ciągłej monokulturze, Cz. I. Rośliny zbożowe. W: Synteza i perspektywa nauki o płodozmianach. ART Olsztyn - VŠZ Brno, cz. III, 189-195.
• Harasim A. 1991. Zbiór mierników i wskaźników stosowanych w badaniach ekonomiczno-rolniczych. IUNG Puławy, supl, R(250).
• Harasim A. 1995. Wpływ niektórych czynników na plonowanie i pracochłonność uprawy pszenicy ozimej w warunkach produkcyjnych. Pam, Puł., 106: 35-46.
• Herman M, 1992. Sanitary condition of cereal under crop rotation. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 83-92,
• Heyland K. U., Lohmamn G. 1997, The assessment of crop rotation in reference to increasing different yields and yield assuring production methods. Acta Acad. Agric. Techn. Olst,. Agricult., 64: 185-192.
• Hruszka M. 1982. Studia nad toksycznością związków fenolowych w uprawach monokulturowych. Acta Uniw. Agric. (Brno), Fac. Agron., 30 (3): 79-85.
• Jelinowski S. 1988. Der Einfluss der Anbaupause von fusskrankheitsaufälligen Vorfruchten auf den Ertrag von Winterweizen. Tag.-Ber.-Land wirsch.-Wiss. Berlin, 261: 251-256.
• Kos M. 1974. Studium chorob pat stébel při vyšši koncetraci obilnin. Rostl. Výroba, 20 (3): 279-286.
• Krasowicz S., Podolska G, 1996. Efektywność energetyczna uprawy pszenicy ozimej przy różnej intensywności produkcji. Rocz, Nauk Rol., G-86(4): 113-125.
• Krejčíř J. 1988. Energetická bilance osevních postupu. Acta Univ. Agric. (Brno), Fac, Agron,. 36 (2-4): 23-30.
• Krzymuski J. 1992. Studies and valuation of crop rotations. Acta Acad,Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 253-262.
• Kurowski T., Mikołajska J., Wojciechowska-Kot H, 1990. Zdrowotność podstawowych zbóż w uprawach monokulturowych. W: Ekologiczne procesy w monokulturowych uprawach zbóż. CPBP 04.10.03 (red. L. Ryszkowski, J. Karg, J. Pudełko. Poznań), 223-231.
• Kurowski T, P. 1992. Sanitary state of crop grown in continuous cropping and short crop rotation. Acta Acad .Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 93-102.
• Kuś J., Filipiak K., Jończyk K. 1991. Wpływ wybranych czynników agrotechnicznych na plonowanie pszenicy ozimej. Pam. Puł., 98: 7-22.
• Kuś J. 1995. Dynamics of crop yield in the long-term crop rotation, 1974-1978. Fragm. Agron., 2 (46): 258-259.
• Kvéck O. (red). 1985. Osevni postupy. ŠZN Praha.
• Maciejko W. 1984. Rachunek energetyczny w rolnictwie. Zag, Ekon, Rol., 2: 85-94.
• Mróz A., Kuá J., Harasim A. 1991. Występowanie chorób podstawy źdźbła pszenicy ozimej w zależności od stanowiska i chemicznej ochrony roślin. W: Synteza i perspektywa nauki płodozmianach. ART Olsztyn - VŠZ Brno, Cz. 11, 7-14,
• Nawrocki S., Kuś J. 1973. Plonowanie pszenicy ozimej w zależności od przedplonu poziomu nawożenia mineralnego. Pam. Pul., 58: 11-24.
• Nawrocki S. 1997. Siedliskowe uwarunkowania płodozmianów. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 64: 45-55.
• Niewiadomski W., Zawiślak K, 1979. Tolerancja pszenicy ozimej na uproszczenie zmianowania. Zesz, Probl. Post. Nauk Rol., 218: 13-21.
• Niewiadomski W. 1980. Główne problemy teoretyczne specjalistycznych zmianowań. Zesz. Nauk. AKT Olszt., Rol., 29: 5-14.
• Niewiadomski W., Zawiślak K., Boreńska L., Krześlak S., Adamiak J., Hruszka M., Kasprzykowski W., Nożyński A. 1988. Plonowanie pszenicy ozimej w specjalistycznych zmianowaniach i w monokulturach w zróżnicowanych warunkach glebowych (synteza 20-letnich doświadczeń polowych). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol,, 331: 77-91.
• Niewiadomski W, 1994. Nauka o płodozmianach - stan i perspektywy. Post. Nauk Rol., 3: 127-138.
• Pawłowski F., Wesołowski M. 1984. Studia nad plonowaniem i zachwaszczeniem roślin w monokulturze. Cz. V. Pszenica ozima. Annales UMCS, E - 41 (2): 9-21.
• Rzeszutek J., Sobczak E. 1992. Energy balances of crop rotations with different structure of crops. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 225-235.
• Sieling K., Hanus H. 1990. Yield reaction of winter wheat in monoculture in depence upon weather and soil. J. Agron. and Crop Science, 165: 151-158.
• Sobczak E., Rzeszutek J., Szwejkowski J., Orłowski P. 1990. Nakłady pracy i energochłonność zabiegów agrotechnicznych w gospodarstwach wielkoobszarowych Polski północno-wschodniej. Manuskrypt, Bibl, Katedry Ekonomiki Produkcji Wydziału Zarządzania i Marketingu ART w Olsztynie,
• Vrkoč F. 1992. Některé současné problemy soustav hospodařeni. W: Sborník s vědecké konference s mezinárodní účasti. 23.09.1992, VSZ v Praze: 5-22.
• Wielicki W. 1986, Badania nad sprawnością energetyczną systemów płodozmianowych. Rocz. Nauk Rol., C-77(3): 89-96.
• Wielicki W. 1988. Analiza pracochłonności wybranych roślin. Rocz.Nauk Rol., C-78(l): 209- 222.
• Wojciechowska-Kot H., Mikołajska J., Kurowski T. 1989. Zdrowotność roślin w monokulturze i w zmianowaniu. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 49: 193-202.
• Wójcicki Z. 1981. Energochłonność produkcji rolniczej. Rocz.Nauk Rol., s, C - 75(1): 165-198.
• Zawiślak K., Janczak D. 1979. Stopień specjalizacji zmianowań i intensywności agrotechniki a zachwaszczenie zbóż ozimych. Cz. II, Pszenica ozima. Zesz. Nauk. ART Olszt., Roln., 27: 37-48.
• Zawiślak K., Grejner M. 1984, Zbiorowiska chwastów w monokulturowej uprawie zbóż. Cz. I. Zboża ozime. Rocz. Nauk Rol., A - 106 (1): 149-168.
• Zawiślak K., Sadowski T, 1992. The tolerance of'cereals to continuous cultivation. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 55: 137-147.
• Zawiślak K., Adamiak E. 1996. Płodozmian i pestycydy jako czynniki integrowanej uprawy pszenicy ozimej. W: Czynniki agrotechniczne w rolnictwie zrównoważonym. Mat. Konf. Nauk., ART-PAN: 92-99.
• Zawiślak K. 1997. Regulacyjna funkcja płodozmianu wobec chwastów w agrofitocenozach zbóz. Acta Acad. Agricult. Tech. Olst., Agricult., 64: 74-91.
• Ziołecka A., Kużdowicz M., Kíelanowski J. 1979. Tabele składu chemicznego i wartości pokarmowej pasz krajowych. Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt PAN. PWN, Warszawa.