Wlasciwosci sorpcyjne i sklad kationow wymiennych intensywnie uzytkowanych rolniczo gleb w regionie Rowniny Inowroclawskiej

• Autorzy: Kobierski M , Dabkowska-Naskret H , Jaworska H
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Przeprowadzono ocenę właściwości fizyko-chemicznych, kationowej pojemności wymiennej oraz składu mineralogicznego gleb Równiny Inowrocławskiej zaliczanych do gleb płowych, brunatnych i czarnych ziem. Odczyn we wszystkich poziomach genetycznych gleb regionu, był obojętny lub zasadowy i wahał się od pHKCl 6,70 do pHKC1 7,90. Całkowita kationowa pojemność wymienna w poziomach genetycznych gleb wahała się w granicach od 4,02 cmol(+)·kg⁻¹ do 21,73 cmol(+)·kg⁻¹. Kompleks sorpcyjny badanych gleb wysycony był głównie przez kationy zasadowe. Wyraźnie niższy stosunek kationów wymiennych Ca²⁺+Mg²⁺/Na⁺+K⁺ w poziomach powierzchniowych czarnej ziemi właściwej i gleby płowej, wskazuje na niewielkie wzbogacenie tych poziomów w kationy jednowartościowe, szczególnie w wymienny potas. Przeprowadzone badania wykazały, że gospodarka rolna w regionie Równiny Inowrocławskiej, intensyfikacja rolnictwa, przeprowadzone zabiegi melioracyjne i agrotechniczne - spowodowały, że zasoby próchnicy w glebach regionu wyraźnie zmalały. Nie wpłynęło to w decydujący sposób na właściwości sorpcyjne gleb oraz na zawartość kationów wymiennych i ich wzajemny udział w kompleksie sorpcyjnym.

EN

Physico-chemical properties and mineralogical composition of arable soils from Inowrocławska Plain was the subject of the present study. The content of organic matter in the studied soils was lower as compared to previous investigation, probably due to the melioration effect. Neutral and alkaline reaction in the analyzed soil was observed. It was the result of high content of CaCO₃ in parent material and the dominance of exchangeable cations in sorptive complex. Total ation exchange capacity ranges from 4.02 cmol (+)·kg⁻¹ to 21.73 cmol(+)·kg⁻¹. The sorptive complex of studied soils was mainly saturated with basic cations, and base saturation of soils was up to 99.9%. Relative high amounts of exchangeable potassium detected in surface horizons may cause the transformation of smectites towards illite/smectite and illite minerals, causing the decrease of cation exchange capacity in the studied soils.

Słowa kluczowe

PL

kationy wymienne; sklad kationowy; uprawa intensywna; gleby; wlasciwosci sorpcyjne; pojemnosc sorpcyjna; Rownina Inowroclawska

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2005
• Tom: 507
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.285-294,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kobierski M

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Akademia Techniczno-Rolnicza, ul.Bernardynska 6, 85-029 Bydgoszcz

autor

Dabkowska-Naskret H

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Akademia Techniczno-Rolnicza, ul.Bernardynska 6, 85-029 Bydgoszcz

autor

Jaworska H

• Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Akademia Techniczno-Rolnicza, ul.Bernardynska 6, 85-029 Bydgoszcz

Bibliografia

• Bolt G.H., Bruggenwert M.G.H. Kamphorst A. 1978. Adsorption of cations by soil. Soil Chemistry 4: 54-90.
• Błaszczyk W.H. 1998. Ilościowe zróżnicowanie form magnezu i potasu w glebach różnie użytkowanych. Rocz. Glebozn. XLIX(3/4): 73-84.
• Cieśla W. 1961. Właściwości chemiczne czarnych ziem kujawskich. Prace Kom. Nauk. Roln. i Leśn. PTPN 8(2).
• Cieśla W. 1968. Geneza i właściwości gleb uprawnych wytworzonych z gliny zwałowej na Wysoczyźnie Kujawskiej. Rozprawa habilitacyjna, 18, WSR Poznań.
• Dąbkowska-Naskręt H., Jaworska H. 1997. Gleby płowe wytworzone z utworów pyłowych Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego i Wysoczyzny Kaliskiej. Cz. I. Morfologia i właściwości fizykochemiczne. Rocz. Glebozn. XLVIII(1/2): 59-69.
• Dąbkowska-Naskręt H., Jaworska H., Kobierski M. 2001. Cation exchange capacity of clay rich soils in relation to mineralogical composition and organic matter content. Acta Agrophys. 50: 113-118.
• Dobrzański B., Dechnik I., Gliński J., Pondel H., Stawiński J. 1977. Powierzchnia właściwa gleb Polski. Roczn. Nauk Rol. Ser. D: 1-116.
• Domżał H., Wójcikowska-Kapusta A., Pranagal J. 1994. The degrading effect of agrotechnical measurements on the reaction and chemical properties of soil. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 413: 99-113.
• Kępka M. 1992. Potas wymienny i silniej związany w niektórych glebach. Cz. I. Gleby brunatne wyługowane i płowe właściwe. Rocz. Glebozn. XLVIII(3/4): 91-101.
• Kobierski M., Dąbkowska-Naskręt H. 2003a. Skład mineralogiczny i wybrane właściwości fizykochemiczne zróżnicowanych typologicznie gleb Równiny Inowrocławskiej. Cz. I. Morfologia oraz właściwości fizyczne i chemiczne gleb Równiny Inowrocławskiej. Roczn. Glebozn. 54(4): 17-27.
• Kobierski M., Dąbkowska-Naskręt H. 2003b. Skład mineralogiczny i wybrane właściwości fizykochemiczne zróżnicowanych typologicznie gleb Równiny Inowrocławskiej. Cz. II. Skład mineralogiczny frakcji ilastej. Roczn. Glebozn. 54(4): 29-44.
• Kobierski M., Dąbkowska-Naskręt H. 2005. Potas w zróżnicowanaych typologicznie glebach Równiny Inowrocławskiej. Nawozy i Nawożenie (Fertilizers and fertilization) VII, 3(25): 172-181.
• Kuszelewski L., Łabętowicz J. 1991. Skutki niezrównoważonego nawożenia mineralnego w świetle trwałego doświadczenia polowego. Rocz. Glebozn. 42(3/4): 9-17.
• Marcinek J. 1998. Niektóre problemy degradacji i regradacji gleb użytkowanych rolniczo. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 460: 627-637.
• Marcinek J., Komisarek J. 1993. Przestrzenna ocena zawartości i zasobów materii organicznej w glebach w nawiązaniu do krajobrazów glebowych Wielkopolski. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 411: 113-122.
• Michałek K., Mocek A. 1981. Kationy wymienne (Ca⁺⁺, Mg⁺⁺, K⁺, Na⁺) gleb brunatnoziemnych wytworzonych z glin zlodowacenia bałtyckiego na Nizinie Wielkopolskiej. Rocz. AR Poznań CXXVIII: 103-109.
• Panak H., Wojnowska T., Sienkiewicz S. 1996. Zmiany niektórych właściwości chemicznych i fizycznych czarnych ziem kętrzyńskich pod wpływem intensywnego nawożenia azotem. Rocz. Gleb. XLVII(3/4): 41-46.
• PN-ISO 11260 1999. Oznaczanie efektywnej pojemności wymiennej kationowej i stopnia wysycenią zasadami z zastosowaniem roztworu chlorku baru. PKN, Jakość gleby.
• Rabikowska B., Wilk K., Piszcz U. 1993. Wpływ 20-letniego zróżnicowanego nawożenia mineralnego na właściwości gleby gliniastej. Cz. I. Odczyn, właściwości sorpcyjne oraz zawartość węgla. Zesz. Nauk. AR Kraków 277(37) Cz. I: 119-131.
• Skłodowski P., Zarzycka H. 1995. Wpływ rolniczego użytkowania gleb na ich niektóre właściwości chemiczne. Rocz. Glebozn. XLVI(3/4): 37-44.
• Turpault M.P, Bonnaud P., Fichter J., Ranger J., Dambrine E. 1996. Distribution of cation exchange capacity between organic matter and mineral fraction in acid forest soils (Vosges mountains, France). European J. Soil Sci. 47: 545-556.
• Wojnowska T., Panak H., Sienkiewicz S. 1993. Zmiany fizyko-chemicznych właściwości gleby w warunkach wieloletniego nawożenia potasem, magnezem i sodem. Zesz. Nauk. AR Kraków 277(37) Cz. I: 65-73.