Crinoid assemblages in the Polish Givetian and Frasnian

• Autorzy: Gluchowski E
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Givetian and Frasnian crinoid faunas of the Holy Cross Mts and Silesia-Cracow Region are arranged in fourteen assemblages. Their diversity decreases generally from northern to southern regions reflecting crinoid habitat differentiation during either platform or reef phases of facies development. Distributional patterns are superimposed on a six-step general succession of the faunas which was mainly controlled by environmental changes related to eustatic cycles. Nine crinoid species have been identified by calyces, thirteen species are based on stems attributed to calyx genera, and forty-eight kinds of columnals, probably representing distinct species, are classified within artificial supraspecific units. Of them thirteen are new: Anthinocrinus brevicostatus sp. n., Asperocrinus brevispinosus sp. n., Calleocrinus bicostatus sp. n., Calleocrinus kielcensis sp. n., Exaesiodiscus compositus sp. n., Kasachstanocrinus tenuis sp. n., Laudonomphalus pinguicostatus sp. n., Noctuicrinus? varius sp. n., Ricebocrinus parvus sp. n., Schyschcatocrinus delicatus sp. n., Schyschcatocrinus multiformis sp. n., Stenocrinus raricostatus sp. n., and Urushicrinus perbellus sp. n.

PL

Na podstawie kolekcji pochodzących z 40 stanowisk opisano faunę liliowców z żywetu i franu Gór Świętokrzyskich i regionu śląsko-krakowskiego. Spośród 70 wyróżnionych taksonów tylko 9 zidentyfikowano w oparciu o kielichy, a 13 innych reprezentowanych jedynie przez fragmenty łodyg przypisano do rodzajów uprzednio zdefiniowanych kielichami. Pozostałe typy łodyg, prawdopodobnie reprezentujące odrębne gatunki, sklasyfikowano w obrębie sztucznych jednostek kategorii ponadgatunkowych. Wśród nich opisano 13 nowych gatunków: Anthinocrinus brevicostatus sp. n., Asperocrinus brevispinosus sp. n., Calleocrinus bicostatus sp. n., Calleocrinus kielcensis sp. n., Exaesiodiscus compositus sp. n., Kasachstanocrinus tenuis sp. n., Laudonomphalus pinguicostatus sp. n., Noctuicrinus? varius sp. n., Ricebocrinus parvus sp. n., Schyschcatocrinus delicatus sp. n., Schyschcatocrinus multiformis sp. n., Stenocrinus raricostatus sp. n. i Urushicrinus perbellus sp. n. Fauna liliowcowa reprezentowana jest przez 14 zespołów liliowcowych wyróżnionych na podstawie analizy podobieństw taksonomicznych 60 prób i określonych nazwami dominujących taksonów: Anthinocrinus (Ab), Amurocrinus (Ai), Calleocrinus (Ck), Glyphidocrinus (G), Calleocrinus-Schyschcatocrinus (CkSm), Kasachstanocrinus-Marettocrinus (KtMa), Marettocrinus-Facetocrinus (MkFq), Schyschcatocrinus-Floricrinus (SdF), Schyschcatocrinus-Stenocrinus (SdSr), Schyschcatocrinus-Tjeecrinus (SdTi), Schyschcatocrinus (Smd), Schyschcatocrinus-Marettocrinus (SmMk), Stenocrinus-Noctuicrinus? (SrNv) i Tantalocrinus-Gilbertsocrinus (TsGv). Paleogeograficzne rozprzestrzenienie i skład taksonomiczny zespołów liliowcowych odzwierciedlają zróżnicowanie środowisk liliowcowych. Mniejsze taksonomiczne zróżnicowanie faun liliowcowych w południowej części obszaru świętokrzyskiego, wskazuje na mniej korzystne dla liliowców warunki środowiskowe w obrębie platformy stromatoporoidowo-koralowcowej, zwłaszcza w fazie platformowej rozwoju facjalnego. W czasie fazy rafowej następuje zmiana charakteru i pewne ujednolicenie składu taksonomicznego faun liliowcowych na całym obszarze. Jednak ich zróżnicowanie taksonomiczne jest generalnie mniejsze niż w fazie platformowej co świadczy o niekorzystnych zmianach w środowiskach liliowcowych. Istotne zmiany taksonomicznego zróżnicowania faun liliowcowych powodowane zasadniczymi zmianami środowiskowymi pozostają w ścisłym związku z ponadregionalnymi wydarzeniami eustatycznymi. Wśród liliowców z żywetu i franu obszaru świętokrzyskiego zaznacza się następstwo sześciu faun liliowcowych, których rozwój wyraźnie wiąże się z kolejnymi cyklami transgresywno-regresywnymi: G. vetulus/N. ?varius (If - faza transgresywna), A. imatschensis (If - faza regresywna), A. brevicostatus (IIа), T. simplex (IIb), C. kielcensis (IIc) i T. insectus (IId).

Słowa kluczowe

PL

Gory Swietokrzyskie; fauna liliowcowa; taksony; region slasko-krakowski; faza rafowa; skamienialosci; Polska; zywet; fran; paleontologia; faza platformowa; dewon

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1993
• Tom: 38
• Numer: 1-2
• Opis fizyczny: s.35-92,wykr.,tab.,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Gluchowski E

• Uniwersytet Slaski, Katowice

Bibliografia

• Alexandrowicz, S.W. 1977. Taksonomiczne metody systematyzowania zespołów mikroskamieniałości. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Geologia 3, 5-18.
• Almela, A. & Revilla, J. 1950. Especies fósiles nuevas del Devoniano de León. Instituto de Geologia у Mineralogia de Espańa, Notas у Comunicaciones 20, 45-60.
• Ausich, W.I. 1980. A model for niche differentiation in Lower Mississippian crinoid communities. Journal of Paleontology 54, 273-288.
• Ausich, W.I. & Bottjer, D.J. 1985. Echinoderm role in the history of Phanerozoic tiering in suspension feeding communities. In: B. Keegan (ed.) Proceedings of the Fifth International Echinoderm Conference, Galway, 3-11. Balkema Press, Rotterdam.
• Boucot, A.J. 1983. Does evolution take place in an ecological vacuum? II. Journal of Paleontology 57, 1-30.
• Breimer, A. 1962. A monograph on Spanish Palaeozoic Crinoidea. Leidse Geologische Mededelingen 27, 1-189.
• Breimer, A. 1978. Autecology. In: R.C. Moore & C. Teichert (eds) Treatise on Invertebrate Paleontology. Part T. Echinodermata. Crinoidea 1, 331 -343. Geological Society of America, Boulder, Colorado.
• Breimer, A. & Webster, G.D. 1975. A further contribution to the paleoecology of fossil stalked crinoids. Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen B3, 149-167.
• Brett, C.E. 1981. Terminology and functional morphology of attachment structures in pelmatozoan echinoderms. Lethaia 14, 343-370.
• Cain, J.D.B. 1968. Aspects of the depositional environment and palaeoecology of crinoidal limestones. Scottish Journal of Geology 4, 191-208.
• Dubatolova, Yu.A. (Дубатолова, Ю.А.) 1964. Морскuе лuлuu девона Кузбасса. 154 рр. Наука, Москва.
• Dubatolova, Yu.A. (Дубатолова, Ю.А.) 1971. Морские лилии раннего и среднего девона Алтая и Кузбасса. Труды Инсmumyma Геолоzuu u Геофиuзuкu АН СССР 124, 1-159.
• Dubatolova, Yu.A. (Дубатолова, Ю.А.) 1975. Девонские криноидеи Минусинской Котловины. Труды Инсmumyma Геолоzuu u Геофuзuкu АН СССР 272, 1-58.
• Dubatolova, Yu.A. (Дубатолова, Ю.А.) 1980. Класс Crinoidea. Биостратиграфия нижнего и среднего девона Рудного Алтая. Труды Инсmumyma Геолоzuu u Геофuзuкu СО АН СССР 425, 117-147.
• Dubatolova, Yu.A. & Yeltyschewa, R.S. (Дубатолова, Ю.А. и Ельтышева, Р.С.) 1961. Морские лилии. Биостратиграфия Саяно-Алтайской горной области. Труды Субирскоzо Научно-Исследоваmельскоzо Инсmumyma Геолоzuu, Геофuзuкu u Мuнеральноzо Сырья 20, 552-560.
• Dubatolova, Yu.A., Yeltyschewa, R.S., & Modzalevskaya, E.A. (Дубатолова, Ю.А.; Ельтышева, Р.С. и Модзалевская, Е.А.) 1967. Морскuе лuлuu девона u нuжнеzо карбона Дальнеzо Восmока 80рр. Наука, Москва.
• Ebert, J. 1992. Events arround the Pharciceras Stufe. In: O.H. Walliser (ed.) Fifth International Conference on Global Bioevents, Abstract Volume, 128. Göttingen.
• Franzén, С. 1977. Crinoid holdfasts from the Silurian of Gotland. Lethaia 10, 219-234.
• Głuchowski, E. 1980a. New taxa of Devonian and Carboniferous crinoid stem parts from Poland. Bulletin of the Polish Academy of Science, Earth Sciences 27, 43-49.
• Głuchowski, E. 1980b. Rozwój ontogenetyczny Mediocrinus microgrumosus Dubatolova ze środkowego dewonu Gór Świętokrzyskich. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Geologia 6, 19-26.
• Głuchowski, E. 1981a. Stratigraphic significance of Paleozoic crinoid columnals from Poland. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Geologia 7, 89-110.
• Głuchowski, E. 1981b. Paleozoic crinoid columnals and pluricolumnals from Poland. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Geologia 7, 29-57.
• Głuchowski, E. 1981c. Człony łodyg liliowców z serii skalskiej (żywet) Gór Świętokrzyskich. Sprawozdanie z posiedzeń Komisji Nauk Geologicznych PAN 22, 428-429.
• Głuchowski, E. 1982. On microstructure of columnals of some Paleozoic crinoids. Acta Palaeontologica Polonica 27, 77-83.
• Głuchowski, E. 1986. Devonian crinoid columnals of genus Laudonomphalus Moore & Jeffords: an indicator of biotope changes. Zeszyty Naukowe Akademii Górniczo-Hutniczej, Geologia 12, 5-21.
• Godefroid, J. & Racki, G. 1990. Frasnian gypidulid brachiopods from the Holy Cross Mountains (Poland). Comparative stratigraphic analysis with the Dinant Synclinorium (Belgium). Bulletin de L᾿Institut Royal des Sciences Naturelles de Belgique, Sciences de la Terre 60, 43-74.
• Goldfuss, G.A. 1831. Petrefacta Germaniae 1, 165-240. Arnz, Düsseldorf.
• Goldfuss, G.A. 1839. Beitrage zur Petrefaktenkunde. Nova Acta Leopoldina Akademiae der Naturforscher, Verhandlungen 19, 329-364.
• Gürich, G. 1896. Das Paleozoikum im polnischen Mittelgebirge. Verhandlungen der Russisch- Kaiserlichen Mineralogischen Gesellschaft zu St. Petersburg 2, 1-539.
• Johnson, J.G. 1977. Lower and Middle Devonian faunal intervals in Central Nevada. In: M.A. Murphy, W.B.N. Berry & C.A. Sandberg (eds) Western North America: Devonian. University of California, Riverside Campus Museum Contribution 4, 16-32.
• Johnson, J.G., Klapper, G. & Sandberg, G.A. 1985. Devonian eustatic fluctuations in Euroamerica. Geological Society of America Bulletin 96, 567-587.
• Kaźmierczak, J. 1971. Morphogenesis and systematics of the Devonian Stromatoporoidea from the Holy Cross Mountains, Poland. Palaeontologia Polonica 26, 1-150.
• Kłossowski, J. 1985. Sedymentacja środkowego dewonu w regionie łysogórskim (profil Świętomarz-Śniadka). Przegląd Geologiczny 5, 264-267.
• Koenen, A. 1886. Die Crinoiden des nord-deutschen Ober-Devons. Neues Jahrbuch für Mineralogie, Geologie und Paläontologie 1, 101-116.
• Kongiel, R. 1958. Nowy gatunek Ammonicrinus i jego występowanie w Polsce. Prace Muzeum Ziemi 2, 31-40.
• Lane, N.G. 1971. Crinoids and reefs. Proceedings of the North American Paleontological Convention J, 1430-1443.
• Le Menn, J. 1976. Les Crinoides. In: H. Lardeux (ed.) Les Schistes et calcaires eodevoniens de Saint-Cenere Massif armoricain, France. Mémoires de la Societé géologique et minéralogique de Bretagne 19. 279-282.
• Le Menn, J. 1980. Les Crinoides. In: P. Morzadec, F. Paris & P.R. Racheboeuf (eds) LaTranehée de la Lezais, Emsien superieur du Massif armoricain. Mémoires de la Societé géologique et minéralogique de Bretagne 24, 261-273.
• Le Menn, J. 1985. Les Crinoides du Dévonien inferieur et moyen du Massif armoricain. Mémoires de la Societé géologique et minéralogique de Bretagne 30, 1 -268.
• Le Menn, J. 1988. Echinodermes du Givetien et du Frasnien du Boulonnais (France). In: D. Brice (ed.) Le Devonien de Ferques, Bas-Boulonnais (N. France), Biostratigraphie du Paléozoique 7, 455-477.
• Liddel, W.D. 1975. Recent crinoid biostratinomy. Geological Society of America, Abstracts with Programs 7, 1169.
• Malec, J. 1984. Nowe dane o stratygrafii dewonu w profilu Grzegorzowice-Skały. Kwartalnik Geologiczny 28, 782-783.
• Meyer, D.L. 1971. Post-mortem disarticulation of Recent crinoids and ophiuroids under natural conditions. Geological Society of America, Abstracts with Programs 3, 645.
• Meyer, D.L. & Ausich, W.I. 1983. Biotic interactions among Recent and among fossil crinoids. In: M.J.S. Tevesz & P.L. McCall (eds) Biotic interactions in Recent and fossil benthic communities. 377-427. Plenum Press, New York.
• Meyer, D.L., Ausich, W.I. & Terry, R.E. 1989. Comparative taphonomy of echinoderms in carbonate facies: Fort Payne Formation (Lower Mississippian) of Kentucky and Tennessee. Palaios 4, 533-552.
• Meyer, D.L. & Meyer, K.B. 1986. Biostratinomy of Recent crinoids (Echinodermata) at Lizard Island, Great Barrier Reef, Australia. Palaios 1, 294-302.
• Milicina, W.S. (Милицина, B.C) 1977. Криноидеи из эйфельских отложений восточного склона Северного и Среднего Урала. Труды Инсmumyma Геолоzuu u Геохuмuu УНЦ АН СССР 128, 123-136.
• Moore, R.C. & Jeffords, R.M. 1968. Classification and nomenclature of fossil crinoids based on studies of dissociated parts of their columns. The University of Kansas Paleontological Contributions 46, 1-86.
• Moore, R.C., Jeffords, R.M. & Miller, T.H. 1968. Morphological features of crinoid columns. The University of Kansas Paleontological Contributions 45, 1-30.
• Narkiewicz, M. 1987. Zdarzenia na późnodewońskim szelfie południowej Polski i ich znaczenie stratygraficzne. Kwartalnik Geologiczny 31, 581-597.
• Narkiewicz, M. 1988. Turning points in sedimentary development in the Late Devonian in southern Poland. In: N.J. McMillan, A.F. Embry & D.J. Glass (eds) Devonian of the World (Proceedings of the Second International Symposium on the Devonian System Calgary, Canada). Canadian Society of Petroleum Geologists, Memoir 14, 619-635.
• Narkiewicz, M. & Racki, G. 1984. Stratygrafia dewonu antykliny Dębnika. Kwartalnik Geologiczny 28, 513-546.
• Narkiewicz, M., Racki, G. & Wrzołek, T. 1990. Litostratygrafia dewońskiej serii stromatoporoidowo-koralowcowej w Górach Świętokrzyskich. Kwartalnik Geologiczny 34, 433-456.
• Orłowski, S. & Radwański, A. 1986. Middle Devonian sea-anemone burrows, Alpertia sanctacrucensis ichnogen. et ichnosp. n., from the Holy Cross Mountains. Acta Geologica Polonica 36, 233-249.
• Pajchlowa, M. 1957. Dewon w profilu Grzegorzowice-Skały. Biuletyn Instytutu Geologicznego 122, 145-254.
• Perkal. J. 1959. Porządkowanie przedmiotów. Kosmos В, 197-206.
• Piotrowski, А. 1977. Genus Ammonicrinus (Crinoidea) from the Middle Devonian of the Holy Cross Mountains, Poland. Acta Palaeontologica Polonica 22, 205-218.
• Polyarnaya, Zh.A. (Полярная, Ж.А.) 1992. Кроны живетских купрессокринитид восточного склона Южного Урала. Вопросы Палеонmолоzuu 10, 117-122.
• Racki, G. 1985а. Conodont biostratigraphy of the Givetian-Frasnian boundary beds at Kostomłoty in the Holy Cross Mountains. Acta Geologica Polonica 35, 265-275.
• Racki, G. 1985b. Cykliczność sedymentacji a podział stratygraficzny dewońskiej serii stromatoporoidowo - koralowcowej Gór Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny 33, 267-270.
• Racki, G. 1986. Brachiopod ecology of the Devonian carbonate complex, and problem of brachiopod hyposalinty. In: P.R. Racheboeuf & C. Emig (eds) Les Brachiopodes fossiles et actuels. Actes du ler Congrds international sur les Brachiopodes. Brest. Biostratigraphie du Paléozoique 4, 363-373.
• Racki, G. 1988. Middle to Upper Devonian boundary beds of the Holy Cross Mountains, Central Poland: introduction to ecostratigraphy. In: N.J. McMillan, A.F. Embry, & D.J. Glass (eds) Devonian of the World (Proceedings of the Second International Symposium on the Devonian System, Calgary, Canada). Canadian Society of Petroleum Geologists, Memoir 14, 119-130.
• Racki, G. 1993. Evolution of the bank to reef-complex in the Devonian of the Holy Cross Mountains. Acta Palaeontologica Polonica 37, 87-181.
• Racki, G., Głuchowski, E., & Malec, J. 1985. The Givetian to Frasnian succession at Kostomłoty in the Holy Cross Mountains, and its regional significance. Bulletin of the Polish Academy of Science, Earth Science 33, 159-171.
• Ruhrmann, G. 1971a. Riff-ferne Sedimentation unterdevonischer Krinoidenkalke im Kantabrischen Gebirge (Spanien). Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Monatshefte 1971, 231-248.
• Ruhrmann, G. 1971b. Riff-nahe Sedimentation paläozoischer Krinoiden-Fragmente. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen 138, 56-100.
• Sarnecka, E. 1988. Tabulata from the Uppermost Emsian and the Eifelian of Poland. In: N.J. McMillan, A.F. Embry, & D.J. Glass (eds) Devonian of the World (Proceedings of the Second International Symposium on the Devonian system, Calgary, Canada). Canadian Society of Petroleum Geologists. Memoir 14, 425-430.
• Schewtschenko, T.V. (Шевченко, T.B) 1966. Морские лилии из верхнесидурийских и нижнедевонских отложений Юго-Западного Тянь-Шаня и их стратиграфическое значение. Труды Управленuя Геолоzuu Совuеma Мuнuсmров Таджuкскоŭ ССР, Палеонmолоzуя u Сmраmuzрафuя 2, 123-188.
• Schewtschenko, T.W. (Шевченко, Т.В) 1967. Раннедевонские морскийе лилии семейства Parahexacrinidae fam. nov. Заравшанского Хребта. Палеонmолоzuческuŭ Журнал 3, 76-88.
• Schultze, L. 1867. Monographie der Echinodermen des Eifler Kalkes. Denkschriften der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-naturwissenschaftliche Klasse 26, 113-230.
• Simpson, E. H. 1949. Measurement of diversity. Nature 163, 688.
• Sobolev, D. (Соболев, Д.) 1909. Средний девон Колецко-Сандомирского Кряжа. Маmepялы для Геолоzuu Россuu 24, 41-536.
• Stukalina, G.A. (Стукалина, Г. А.) 1977. Нобые морские лилии девона Урала, Казахстана и Дальнего Востока. Труды Палеонmолоzuческоzо Инсmumyma АН СССР 4, 151-159.
• Stukalina, G.A. (Стукалина, Г.А.) 1991. Морские лилии нижнего и среднего девона Казахстана In: Ю.А. Дубатолова, Г.А. Стукалина (eds) Бuосmраmuzрафuя нuжнеzо u среднеzо девона Джунzаро-Балхашскоŭ провuнųuu, 147-207. Наука, Новосибирск.
• Szulczewski, М. 1971. Upper Devonian conodonts, stratigraphy and facial development in the Holy Cross Mountains. Acta Geologica Polonica 21, 1-129.
• Szulczewski, M. 1977. Główne regiony facjalne w paleozoiku Gór Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny 8-9, 428-432.
• Yeltyschewa, R.S. (Ельтышева, P.C) 1955. Класс Crinoidea. Морские лилии. Полевой атлас характерных комплексов фауны и флоры девонских отложений Минусинской Котловины. Труды Всесоюзноzо Научно-Исследоваmельскоzо Геолоzuческоzо Инсmumyma (ВСЕТЕИ), 36-37.
• Yeltyschewa, R.S. & Dubatolova, Yu.A. (Ельтышева, P.C. Дубатолова, Ю.А.) 1960. Новые виды девонских криноидей Верхнего Амура. Труды Всесоюзноzо Научно-Исследоваmельскоzо Геолоzuческоzо Инсmumyma (ВСЕГЕИ) 2, 367-372.
• Yeltyschewa, R.S. & Stukalina, G.A. (Ельтышева, P.C. Стукалина, Г.А.) 1977. Первые находки позднесидурийских и девонских морских лилии на Вайгаче, Новой Земле и Центральном Таймыре. Ежеzоднuк Всесоюзноzо Палеонmолоzuческоzо Общесmва 20, 199-234.
• Zeuschner, L. 1869. Geognostische Beschreibung der mittleren devonischen Schichten Grzegorzowice und Skały-Zagaje, bei Nowa Słupia. Zeitschrift der Deutschen geologischen Gesellschaft 21, 263-274.