The Late Devonian trematid lingulate brachiopod Schizobolus from Poland

• Autorzy: Balinski A , Holmer L E

Warianty tytułu

PL

Poznodewonski trematid Schizobolus [Brachiopoda] z Polski

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

A new species of the poorly known lingulate brachiopod Schizobolus is described from the Famennian (Upper Devonian) of Poland. S. polonicus sp. n. has a triangular pedicle notch and a small listrium, indicating that it belongs to the Trematidae within the superfamily Discinoidea. S. polonicus retains some linguloid features, such as a linguloid-like 'pedicle groove' and a V-shaped imprint of the pedicle nerve. The disturbance band, which occurs in the apical part of the larval shell, probably delimits two stages of growth, namely pre-larval (embryonic?) and larval, or, early-larval and late-larval. S. polonicus is the youngest member of the genus, and of the family Trematidae. Five incompletely preserved discinids from the Famennian of Łagów are described as Trematidae gen. et sp. indet.

PL

Bezzawiasowy ramienionóg Schizobolus jest niedostatecznie znanym rodzajem głównie ze względu na zły stan zachowania typowego gaunku S. concentricus z środkowego dewonu Tennessee (USA). Opisane w niniejszej pracy okazy z famenu (górny dewon) Dębnika (region krakowski) i Jabłonnej (Góry Świętokrzyskie) zostały zaliczone do nowego gatunku Schizobolus polonicus sp. n. Gatunek ten charakteryzuje trójkątne wycięcie na nóżkę w skorupce brzusznej, które jest częściowo zakryte słabo zachowującą się, delikatną płytką (listrium). U S. polonicus występuje też - charakterystyczny dla linguloidów - rowek nóżkowy oraz V-kształtny odcisk nerwu nóżkowego w skorupce brzusznej. Okazy z Polski charakteryzuje ponadto występowanie dobrze wykształconego stadium larwalnego muszli. Jest on nieco poprzecznie owalny w zarysie i osiąga przeciętnie 0,42 mm długości. Muszla larwalna jest wyraźnie wyodrębniona z tyłu i z boków, natomiast w części przedniej oddziela ją od reszty muszli jedynie silniej zaznaczona linia przyrostowa. Z zewnątrz muszla larwalna pokryta jest delikatnymi koncentrycznymi liniami przyrostowymi, choć w wyjątkowych przypadkach zachowuje się również odcisk struktury periostrakum (Fig. 3M, N). W części apikalnej muszli larwalnej daje się zaobserwować występowanie koncentrycznego pierścienia przyrostowego (zaburzenie wzrostowe), które wyodrębnia w rezultacie najwcześniejsze stadium wzrostowe muszli. Ten region muszli larwalnej osiąga 0,15-0,20 mm szerokości. Świadczy on, że w rozwoju ontogenetycznym dewońskich trematidów występowało zróżnicowanie na stadium wczesno- i późnolarwalne, lub też na stadium emrionalne (protegulum) i larwalne (u współczesnych dyscinidów takie zróżnicowanie w obrębie muszli larwalnej nie wystepuje). Z famenu Łagowa opisano też pięć silnie ornamentowanych koncentrycznie skorupek reprezentujących zapewne nowy rodzaj z rodziny Trematidae; zbyt skąpy materiał nie pozwala jednak na pełne zdefiniowanie taksonomiczne tej formy.

Słowa kluczowe

PL

Schizobolus; trematidy; muszle larwalne; Polska; morfologia; famen; Brachiopoda; paleontologia; Schizobolus concentricus; ramienionogi; Schizobolus polonicus; dewon

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1999
• Tom: 44
• Numer: 3
• Opis fizyczny: p.335-346,fot.,rys.,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Balinski A

• Instytut Paleobiologii PAN, ul.Twarda 51-55, PL-00-818 Warszawa

autor

Holmer L E

• Institute of Earth Sciences, Department of Historical Geology & Palaeontology, Norbyvagen 22, S-752 36 Uppsala, Sweden

Bibliografia

• Ashworth, J.H. 1915. On larvae of Lingula and Pelagodiscus (Discinisca) . -Royal Society of Edinburgh, Transactions 51, 45-69.
• Baliński, A. 1995. Brachiopods and conodont biostratigraphy of the Famennian from the Dębnik anticline, southern Poland. - Palaeontologia Polonica 54, 1-88.
• Baliński, A. 1997. Evolution of the embryonic development in lingulid brachiopods. -Acta Palaeontologica Polonica 42, 45-56.
• Chuang, S.H. 1962. Statistical study of variations in the shell of Lingula unguis (L.). - VidenskapligeMeddelelser fra Dansk Naturhistorisk Forening 124, 199-215.
• Chuang, S.H. 1971. The morphology and paleobiology of Trematis elliptopora Cooper (Inarticulata Brachiopoda). - Smithsonian Contributions to Paleobiology 3, 93-100.
• Chuang, S.H. 1977. Larval development in Discinisca (inarticulate brachiopod). -American Zoologist 17, 39-54.
• Hall, J. 1863. Descriptions of new species of Brachiopoda from the Upper Helderberg, Hamilton, and Chemung groups. -New York State Cabinet of Natural History, Annual Report 16, 19-37.
• Holmer, L.E. 1989. Middle Ordovician phosphatic inarticulate brachiopods from Västergötland and Dalarna, Sweden. -Fossils and Strata 26, 1-172.
• Holmer, L.E. & Popov, L.E., 1996. Early Paleozoic radiation and classification of organo-phosphatic brachiopods. In: P. Copper, & J. Jin (eds), Brachiopods. Proceedings of the Third International Brachiopod Congress. Sudbury, Ontario, Canada, 2-5 September, 1995 , 117-121, A.A. Balkema, Rotterdam- Brookfield.
• Osmólska, H. 1962. Famennian and Lower Carboniferous Cyrtosymbolinae (Trilobita) from the Holy Cross Mountains, Poland. - Acta Palaeontologica Polonica 7, 53-222.
• Rack., G. & Baliński. 1998. Late Frasnian Atrypida (Brachiopoda) from Poland and the Frasnian-Famennian biotic crisis. - Acta Palaeontologica Polonica 43, 273-304.
• Rowell, A.J. 1965. Inarticulata. In: R.C. Moore (ed.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part H. Brachiopoda 1(2) , H260-H296. Geological Society of America and University of Kansas Press, Boulder, Colorado and Lawrence, Kansas.
• Südkamp, W.H. 1997. Discovery of soft parts of a fossil brachiopod in the 'Hunsrückschiefer' (Lower Devonian) Germany. - Palaontologische Zeitschrift 71, 91-95.
• Thayer, C.W. 1985. Brachiopods versus mussels: competition, predation, and palatability. -Science 228, 1527-1528.
• Williams, A., Cusack, M., & Buckman, J. O.1998a. Chemico-structural phylogeny of the discinoid brachiopod shell. - Philosophical Transactions of the Royal Society of London 353, 2005-2038.
• Williams, A., Cusack, M., Buckman, J.O., & Stachel, T. 1998b. Siliceous tablets in the larval shells of apatitic discinoid brachiopods. - Science 279, 2094-2096.
• Williams, A. & Holmer, L.E. 1992. Ornamentation and shell structure of acrotretid Brachiopods. - Palaeontology 35, 657-692.
• Wolska, Z. 1967. Upper Devonian conodonts from the south-west region of the Holy Cross Mountains, Poland. - Acta Palaeontologica Polonica 12, 363-435.
• Yatsu, N. 1902. On the development of Lingula anatina. -Journal of the College of Science, Imperial University of Tokyo 17, 1-112.