Scaphitid ammonite correlation of the Late Maastrichtian deposits in Poland and Denmark

• Autorzy: Machalski M

Warianty tytułu

PL

Korelacja poznomastrychckich osadow Polski oraz Danii na podstawie skafitow

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

Evolutionary changes in the ribbing density on body chambers in samples of the scaphitid ammonite Hoploscaphites constrictus (J. Sowerby, 1817) are used for time correlation of the Kazimierz Opoka (Late Maastrichtian, Belemnella kazimiroviensis Zone, Poland) with the Danish White Chalk succession. It is proposed that the upper part of the Kazimierz Opoka corresponds to the lower part of the B. kazimiroviensis Zone in Denmark while the lower part of the unit probably corresponds to the upper part of the Belemnitella junior Zone in Denmark. This correlation, if correct, suggests diachronism of the lower boundary of the B. kazimiroviensis Zone.

PL

Opoki odsłonięte w okolicach Kazimierza Dolnego i określane nieformalnie jako Opoki z Kazimierza (Fig. 1) reprezentują poziom Belemnella kazimiroviensis późnego mastrychtu w standardowym europejskim schemacie biostratygraficznym. Amonity z grupy skafitów reprezentowane są tu przez dwa gatunki: Hoploscaphites constrictus (J. Sowerby, 18 17) oraz Acanthoscaphites varians (Łopuski, 1911). Zmiany ewolucyjne w rozkładzie gęstości użebrowania komory mieszkalnej obserwowane w próbkach makrokonch H. constrictus wykorzystano do korelacji wiekowej Opok z Kazimierza z klasycznym profilem kredy piszącej w Danii (Fig. 2-5). Ustalono, że górna część Opok z Kazimierza odpowiada wiekowo dolnej części poziomu B. kazimiroviensis w Danii. Dolna część Opok z Kazimierza wydaje się natomiast odpowiadać górnej części poziomu Belemnitella junior w Danii. Korelacja ta znajduje poparcie w danych uzyskanych na podstawie cyst wiciowców. Wskazuje ona na diachronizm dolnej granicy poziomu B. kazimiroviensis, odzwierciedlający zapewne powolną migracje tego gatunku ku zachodowi Europy. A. varians (Fig. 6), choć identyfikowany od czasu do czasu w materiałach z mastrychtu Europy Zachodniej, wydaje się być formą endemiczną dla utworów późnego mastrychtu Polski i jako taki nie może być użyty do korelacji międzyregionalnej.

Słowa kluczowe

PL

skamienialosci; Acanthoscaphites varians; osady poznomastrychskie; Dania; Polska; skafity; paleontologia; amonity; Hoploscaphites constrictus

• Wydawca: -
• Czasopismo: Acta Palaeontologica Polonica
• Rocznik: 1996
• Tom: 41
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.369-383,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Machalski M

• Instytut Paleobiologii PAN, al.Zwirki i Wigury 93, PL-02-089 Warszawa

Bibliografia

• Abdel-Gawad, G.I. 1986. Maastrichtian non-cephalopod mollusks (Scaphopoda, Gastropoda and Bivalvia) of the Middle Vistula Valley, Central Poland. - Acta Geologica Polonica 36, 69-224.
• Birkelund, T. 1979. The last Maastrichtian ammonites. In: T. Birkelund & R.G. Bromley (eds), Cretaceous-Tertiary Bounday Events, Symposium, I. The Maastrichtian and Danian of Denmark, 5 1-57. University of Copenhagen.
• Birkelund, T. 1982. Maastrichtian ammonites from Hemmoor, Niederelbe (NW-Germany). - Geologisches Jahrbuch A 61, 13-33.
• Birkelund, T. 1993. Ammonites from the Maastrichtian white chalk of Denmark. - Bulletin of the Geological Society of Denmark 40, 33-81. [posthumous edition by W.J. Kennedy]
• Blaszkiewicz, A. 1980. Campanian and Maastrichtian ammonites of the Middle Vistula River valley, Poland: a stratigraphic-paleontological study. - Prace Instytutu Geologicznego 92, 3-63.
• Blaszkiewicz, A. & Szymakowska, F. 1989. Order Ammonitida Zittel, 1884. In: L. Malinowska (ed.), Geology of Poland, Vol. III, Atlas of guide and characteristic fossils, Part 2c, Mesozoic, Cretaceous, 261-280. Warszawa.
• Christensen, W.K. 1976. Palaeobiogeography of Late Cretaceous belemnites of Europe. - Paläontologische Zeitschrift 60, 113-129.
• Christensen, W.K. 1979. Maastrichtian belemnites from Denmark. In: T. Birkelund & R.G. Bromley (eds), Cretaceous-Tertiary Boundary Events, Symposium, I. The Maastrichtian and Danian of Denmark, 42-44. University of Copenhagen.
• Cobban, W.A. 1969. The Late Cretaceous ammonites Scaphites leei Reeside and Scaphites hippocrepis (DeKay) in the Western Interior of the United States. - Geological Survey Professional Paper 619, 1-29.
• Dzik, J. 1990. The concept of chronospecies in ammonites. In: G. Pallini et al. (eds), Atti del Secondo Convegno Internazionale Fossili, Evoluzione, Ambiente, Pergola 2530 ottobre 1987, 273-289. Pergola.
• Gaździcka, E. 1978. Calcareous nannoplankton from the uppermost Cretaceous and Paleocene deposits of the Lublin Upland. - Acta Geologica Polonica 28, 335-375.
• Hansen, H.J., Rasmussen, K.L., Gwozd, R., Hansen, J.M., & Radwański, A. 1989. The Cretaceous/Tertiary boundary in Central Poland. - Acta Geologica Polonica 39, 1-12.
• Hansen, J.M. 1977. Dinoflagellate stratigraphy and echinoid distribution in Upper Maastrichtian and Danian deposits from Denmark. - Bulletin of the Geological Society of Denmark 26, 1-26.
• Hansen, J.M. 1979. Dinoflagellate zonation around the boundary. In: T. Birkelund & R.G. Bromley (eds), Cretaceous-Tertiary Bounday Events. I. The Maastrichtian and Danian of Denmark, 136-141. University of Copenhagen.
• Hultberg, S.U. & Malmgren, B.A. 1987. Quantitative biostratigraphy based on Late Maastrichtian dinoflagellates and planktonic foraminifera from Southern Scandinavia. - Cretaceous Research 8, 211-228.
• Jagt, J.W.M. 1995. Cephalopod zonation and correlation of the type Maastrichtian. In: J. Jagt, H. Leereveld, & M. Wilpshaar (eds), Annual Assembly of IGCP Project No. 362 Tethyan and Boreal Cretaceous. Programme and Abstracts, 50-52. Museum of Natural History, Maastricht.
• Jagt, J.W.M. & Kennedy, W.J. 1989. Acanthoscaphites varians (Łopuski, 1911) (Ammonoidea) from the Upper Maastrichtian of Haccourt, NE Belgium. - Geologie en Mijnbouw 68, 237-240.
• Kennedy, W.J. 1986. The ammonite fauna of the Calcaire à Baculites (Upper Maastrichtian) of the Cotentin Peninsula (Manche, France). - Palaeontology 29, 25-83.
• Kennedy, W.J. 1987. The ammonite fauna of the type Maastrichtian with a revision of Ammonites colligatus Binkhorst, 1861. - Bulletin de 1'Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, Sciences de la Terre 56, 151-267.
• Kennedy, W.J. 1989. Thoughts on the evolution and extinction of Cretaceous ammonites. - Proceedings of the Geologists' Association 100, 251-279.
• Kennedy, W.J. 1993. Ammonite faunas of the European Maastrichtian; diversity and extinction. In: M.R. House, (ed.), The Ammonoidea: Environment, Ecology, and Evolutionary Change. - Systematics Association Special Volume 47, 285-326. Clarendon Press, Oxford.
• Kennedy, W.J., Bilotte, M., Lepicard, B., & Segura, F. 1986. Upper Campanian and Maastrichtian ammonites from the Petites-Pyrénées, southern France. - Eclogae geologicae Helvetiae 79, 1001-1037.
• Kongiel, R. 1962. On belemnites from Maastrichtian, Campanian and Santonian sediments in the Middle Vistula Valley (Central Poland). - Prace Muzeum Ziemi 5, 1-148.
• Landman, N.H. & Waage, K.M. 1993. Scaphitid ammonites of the Upper Cretaceous (Maastrichtian) Fox Hills Formation in South Dakota and Wyoming. - Bulletin of the American Museum of Natural History 215, 1-257.
• Łopuski, C. 1911. Przyczynki do znajomości fauny kredowej guberni Lubelskiej [in Polish with French summary]. - Sprawozdania Towarzystwa Naukowego Warszawskiego 4, 104-140.
• Machalski, M. 1995. The ammonite Hoploscaphites constrictus (J. Sowerby, 1817) in the Upper Maastrichtian of central Poland. Second International Symposium on Cretaceous Stage Boundaries, Brussels, 8-16 September 1995, Abstract Volume, 75. Institut Royal des Sciences Naturelles de la Belgique, Brussels.
• Machalski, M. & Walaszczyk, I. 1987. Faunal condensation and mixing in the uppermost Maastrichtian/Danian Greensand (Middle Vistula Valley, Central Poland). - Acta Geologica Polonica 37, 75-91.
• Machalski, M. & Walaszczyk, I. 1988. The youngest (uppermost Maastrichtian) ammonites in the Middle Vistula Valley, Central Poland. - Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 36, 67-70.
• Makowski, H. 1962. Problem of sexual dimorphism in ammonites. - Palaeontologia Polonica 12, 1-92.
• Marcinowski, R. & Radwański, A. 1983. The mid-Cretaceous transgression onto the Central Polish Uplands (marginal part of the Central European Basin). - Zitteliana 10, 65-95.
• Marcinowski, R. & Radwański, A. 1996. Jost Wiedmann's share in recognition of the latest Maastrichtian Pachydiscus from the Nasiłów section (Middle Vistula Valley, Central Poland). - Acta Geologica Polonica 46, 137-140.
• Matyja, B.A. 1986. Developmental polymorphism in Oxfordian ammonites. - Acta Geologica Polonica 36, 37-68.
• Naidin, D.P. (Najdin, D.P.) 1973. On the relationship between lower rank biostratigraphical and paleobiogeographical subdivisions [in Russian]. - Bûlletin' Moskovskogo Obŝestva Ispytatelej Prirody, Otdel Geologičeskij 48, 50-63.
• Peryt, D. 1980. Planktic foraminifera zonation of the Upper Cretaceous in the Middle Vistula Valley, Poland. - Palaeontologia Polonica 41, 3-101.
• Pożaryska, K. 1953. O dwóch pseudoceratytach z mastrychtu Polski środkowej. - Acta Geologica Polonica 3, 137-145.
• Pożaryski, W. 1938. Senonstratigraphie im Durchbruch der Weichsel zwischen Rachów und Pulawy in Mittelpolen. - Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego 46, 1-94.
• Radwański, A. 1996. The predation upon, and the extinction of, the latest Maastrichtian populations of the ammonite species Hoploscaphites constrictus (J. Sowerby, 1817) from the Middle Vistula Valley, Central Poland. - Acta Geologica Polonica 46, 117-136.
• Schmid, F. 1965. Acanthoscaphites tridens varians (Łopuski, 1911) aus dem Maastricht von Hemmoor (Niederelbe) in Nordwest-Deutschland. - Geologisches Jahrbuch 83, 681-692.
• Skołozdrówna, Z. 1932. Znaczenie szczeliny alweolarnej dla systematyki rodzaju Belemnitella. - Posiedzenia Naukowe Państwowego Instytutu Geologicznego 33, 117.
• Wyrwicka, K. 1980. Stratygrafia, facje i tektonika mastrychtu zachodniej części Wyżyny Lubelskiej [in Polish with English summary]. - Kwartalnik Geologiczny 24, 805-819.