Kolekcja gatunkow dzikich i form uprawnych rodzaju Beta - gromadzenie, ocena i wykorzystanie w badaniach i hodowli

• Autorzy: Kuzdowicz K

Warianty tytułu

EN

The collection of wild species and cultivated forms of Beta genus - collecting, evaluation and utilization in research and breeding

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Rodzaj Beta należący do rodziny roślin komosowatych (Chenopodiaceae) tworzą cztery bardzo zróżnicowane morfologicznie i genetyczne sekcje: Beta, Corollinae, Procumbentes i Nanae. Gatunki dzikie stanowią ważne źródło genów odporności na choroby, szkodniki i trudne warunki środowiska. W opracowaniu przedstawiono całokształt prac związanych z gromadzeniem, waloryzacją i zabezpieczeniem zasobów genowych rodzaju Beta. Obecnie w banku genów Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Radzikowie znajdują się 530 obiekty w tym 112 buraka cukrowego, 386 buraka pastewnego oraz 32 obiekty buraka dzikiego. Zgromadzone populacje, odmiany i materiały hodowlane pochodzą z polskich i zagranicznych ośrodków hodowli buraka oraz z międzynarodowych ekspedycji. Corocznie kolekcja jest powiększana o ok. 10-30 obiektów. Ocenę materiału oraz jego dokumentację wykonuje się zgodnie z międzynarodowymi standardami opracowanymi dla rodzaju Beta. Wykorzystanie materiału zgromadzonego w kolekcji zdeterminowane jest przez aktualne kierunki w hodowli roślin i nauce. W ciągu ostatnich lat obiekty przywiezione z międzynarodowych i krajowych ekspedycji przebadano pod kątem odporności na ważne patogeny buraka, m.in. takie jak Cercospora beticola Sacc. i Aphanomyces cochlioides Drechsler. Obecnie badania prowadzone są pod kątem tolerancji na stres suszy i trudne warunki środowiska. Duże możliwości wykorzystania puli genowej rodzaju Beta daje także rozwój technik kultur tkankowych i inżynierii genetycznej. Na bazie materiałów zgromadzonych w kolekcji wyhodowano pięć odmian buraka pastewnego, takich jak: Magdalena, Juta, Jarko, Jaspis i Jawor.

EN

Beta genus belonging to Chenopodiaceae family consists of four very morphologically and genetically differentiated sections: Beta, Corollinae, Procumbentes and Nanae. Wild Beta species are important as a source of genes resistant to diseases, pests and abiotic factors. The paper presents collecting, documenting, evaluating and preserving genetic resources of the Beta genus. At present, in the gene bank of the National Centre for Plant Genetic Resources at Radzików there are 530 accessions: 112 sugar beet, 386 fodder beet and 32 accessions of wild beet. Accessions have been obtained from national breeding institutions mainly and in the way of exchange among beet collections and foreign research laboratories. The material received from international expeditions (local populations) is also of great interest. The collection is being increased by 10-30 accessions every year. All collected materials were evaluated and statistical data analyzed and documented according to the international standards for Beta genus. Utilization of the collection materials is determined by the main trends in breeding and research. In the last years some of the accessions were evaluated for two economically important beet diseases: Aphanomyces cochlioides DRECHSLER and Cercospora beticola Sacc. At present, an attempt is made to select some accessions tolerant to drought stress. Also fast progress in tissue culture technique and genetic engineering gave a new chance for germplasm utilization. On the basis of collected materials five fodder beet cultivars were obtained (Magdalena, Juta, Jarko, Jaspis and Jawor, cvs).

Słowa kluczowe

PL

kolekcje roslin; gatunki dzikie; hodowla roslin; gatunki uprawne; buraki cukrowe; formy pierwotne; charakterystyka porownawcza; kierunki hodowli; buraki pastewne; Beta

EN

plant collection; wild species; plant breeding; cultivated species; sugar-beet; primeval form; comparative characteristics; breeding trend; fodder beet; Beta

• Wydawca: -
• Czasopismo: Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
• Rocznik: 2007
• Tom: 517
• Numer: 1
• Opis fizyczny: s.63-72,tab.,bibliogr.

Twórcy

autor

Kuzdowicz K

• Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roslin Oddzial w Bydgoszczy, ul.Powst.Wlkp.10, 85-090 Bydgoszcz

Bibliografia

• Asher M.J.C., Luterbacher M.C., Frese L. 2001. Wild Beta species as a source of resistance to sugar-beet pests and diseases. International Sugar Journal 103: 447-456.
• Dalke L. 1997. Kierunki hodowli i charakterystyka odmian buraka pastewnego. Biuletyn IHAR 202: 9-11.
• Dalke L., Kużdowicz K., Szymczak-Nowak J., Sitarski a., Wąsacz E. 2002. Search for diseases resistance in beets collected in the Ukraine and the Slovak Carpathian Mountains, w: Broad variation and precise characterization - limitation for the future. Eucarpia Section Genetic Resources. Święcicki W.K., Naganowska B., Wolko B. (red.), Wyd. Druk. Prodruk: 172-173.
• Filutowicz A., Dalke L. 1970. Charakterystyka gatunków sekcji Corollinae rodzaju Beta i możliwości ich wykorzystania w hodowli buraka. Biuletyn IHAR 5/6: 15-23.
• Filutowicz A., Dalke L. 1972. Mieszańce buraka cukrowego (Beta vulgaris L.) z Beta lomatogona F. et M. Hod. Rośl. Aklimat. i Nasien. 16/2: 85-94.
• Filutowicz A., Dalke L. 1976. Mieszańce międzygatunkowe w sekcji Corollinae rodzaju Beta. Hod. Rośl. Aklimat. i Nasien. 20/1: 2-17.
• Frese L. 2004. Rationale for in situ management of wild Beta species, w: Crop wild relative. Wyd. PGR FORUM. Birmingham, Tom II: 4-7.
• Frese L., Desprez B., Ziegler D. 2001. Potential of genetic resources and breeding strategies for basebroadening in Beta, w: Broadening the genetic base of crop. Wyd. IPGR, Rzym: 295-309.
• Gao D., Jung C. 2002. Monosomic addition lines of Beta corolliflora in sugar beet: plant morphology and leaf spot resistance. Plant Breeding 121: 81-86.
• Góral S. 1988. Gromadzenie i opracowywanie zasobów genowych dla hodowli roślin w Polsce. Wydawnictwo IHAR, Radzików: 7-15.
• Grzebelus D., Barański B., Reby E., Michalik B. 2004. Poszukiwanie źródeł odporności na Cercospora beticola Sacc. w zasobach genowych rodzaju Beta. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 665-671.
• Hawkes J.G. 1978. Zachowanie i wykorzystanie roślinnych zasobów genowych. Biuletyn IHAR 133: 139-145.
• Huizing H.J., Var der Moden W., Krens F.A. 1988. Investigation into chromosomal stability of in-vitro growing cells from a transformed monosomic addition plant of beet. Euphytica 5: 177-184.
• IBPGR 1988. Annual Report 1987. International Board for Plant Genetic Resources. Rome: 27-41.
• IPGRI 1996. Descriptors for Beta (Beta spp). International Board for Plant Genetic Resources, Rome, Italy: 36 ss.
• ISTA 1985. International Rules for Seed Testing. Seed Sci. Technol. 132: 299-355.
• Jung C., Herrmann R.G. 1991. DNA probe for rapid screening of sugar beet (Beta vulgaris L.) carrying extra chromosomes from wild beets of the Procumbentes section. Plant Breeding. 107: 275-279.
• Jung C., Kleine M., Fisher F., Herman R. G. 1990. Analysis of DNA from Beta procumbens chromosome fragment in sugar beet carrying a gene for nematode resistance. Theor. Appl. Genet. 79: 663-672.
• Jung C., Wehling P., Loptien H. 1986. Electrophoretic investigations on nematode resistant sugar beets. Plant Breeding 98: 205-214.
• Krens F.A., Zijlstra C., Molen W., Jamar D., Huizing H. 1988. Transformation and regeneration in sugar beet (Beta vulgaris L.) induced by „shooter” mutans of Agrobacterium tumefaciens. Euphytica. Suppl.: 185-194.
• Kużdowicz K. 2004a. Żywotność nasion buraków zgromadzonych w kolekcji rodzaju Beta w warunkach długotrwałego przechowywania. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 497: 171-179.
• Kużdowicz K. 2004b. Długotrwałe przechowywanie nasion jako metoda zachowania odmian i materiałów buraka cukrowego. Biuletyn IHAR 234: 191-198.
• Kużdowicz A., Szota M. 1970. Mejoza gatunków i mieszańców międzygatunkowych Corollinae oraz Corollinae i Vulgares. Biuletyn IHAR 5/6: 25-31.
• Kużdowicz K., Wąsacz E. 2005. Wrażliwość zgromadzonych w kolekcji przedstawicieli rodzaju Beta na porażenie przez Cercospora beticola Sacc. Progress in Plant Protection 45(2): 838-841.
• Mesbach M., Scholten O.E., De Bock Th.S.M., Lange W. 1997. Chromosome localization of genes for resistance to Heterodera schachtii, Cercospora beticola and Polymyxa betae using sets of Beta procumbens and B. patellaris derived monosomic additions in B. vulgaris. Euphytica 97: 117-127.
• Munerati O. 1932. Sull’ incrocio Della barbabietola coltivata con beta selvaggia Della costa adriatica. L’Industria Saccarifera Italiana 25: 303-304.
• Panella L., Frese L. 2000. Cercospora resistance in Beta species and the development of resistant sugar beet lines, w: Cercospora beticola Sacc. Biology, agronomic influence and control measures in sugar beet. International Institute for Beet Research, Brussels, Vol. 2: 163-176.
• Paul H., Van Deelen J.E.M, Henken B., De Bock Th.S.M., Lange W., Krens F.A. 1990. Expression in vitro of resistance to Heterodera schachtii Schm. in hairy roots of an alien monotelosomic addition plant of Beta vulgaris transformed by Agrobacterium rhizogenes. Euphytica 48: 153-157.
• Paul H., Zijlstra C., Leeuwangh J.E., Krens F.A., Huizing H. 1987. Reproduction of the cyst nematode Heterodera schachtii Schm. on transformed root cultures of Beta vulgaris L. Plant Cell Rep. 6: 379-381.
• Pederson H.C. 1990. Transformation of sugarbeet protoplasts using Agrobacterium tumefaciens spheroplasts. VII International Congress on Plant Tissue and Cell Culture. Amsterdam. Abst. A: 2-114.
• Szymczak-Nowak, J., Dalke L., Kużdowicz K. 2003. Ocena odporności na choroby w kolekcji buraków pochodzących z ekspedycji na Słowację i Ukrainę. Progress in Plant Protection 43(2): 970-972.
• Szymczak-Nowak J., Dalke L., Sitarski A., Wąsacz E., Kużdowicz K. 2000. Ocena wrażliwości buraka pastewnego na Aphanomyces cochlioides Drechsler. Progress in Plant Protection 40(2): 619-622.
• Szota M. 1995. Mejoza gatunków sekcji Procumbentes i Corollinae oraz międzygatunkowych mieszańców w obrębie tych sekcji i z burakiem cukrowym (Beta vulgaris L.). Hod. Rośl. Aklim. Nas. T. 39, Z. 4(1): 59.
• Szota M., Szota z. 1971. Krzyżówki buraków cukrowych z gatunkami sekcji Patellares. Biuletyn. IHAR 9(9): 17.