Czy chomik europejski Cricetus cricetus powinien znalezc sie w Polskiej Czerwonej Ksiedze Zwierzat?

• Autorzy: Ziomek J , Banaszek A.

Warianty tytułu

EN

Should the common hamster Cricetus cricetus be included in the Polish Red Data Book of Animals?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

Chomik europejski (Cricetus cricetus L., 1758) jest obecnie gatunkiem zagrożonym w europejskiej części zasięgu. W Ustawie o Ochronie Przyrody z 2004 roku jest objęty ochroną ścisłą z zaznaczeniem, że wymaga ochrony czynnej. Obejmuje go ochroną Dyrektywa Siedliskowa Unii Europejskiej z roku 1992, która jest obowiązująca dla wszystkich państw członkowskich. Na „Polskiej czerwonej liście zwierząt” widnieje jako gatunek o nieznanym statusie (DD – data deficient). Inwentaryzacja przeprowadzona w Polsce w latach 1999–2005 wskazała istotne zmniejszenie do 25% poprzedniego areału występowania chomika, fragmentację zasięgu, a także izolację polskiej populacji od ciągłego zasięgu europejskiego. Ponadto polskie populacje chomika mają niewielką zmienność genetyczną, gdyż stanowią brzegowe populacje dwóch linii filogenetycznych, a także stopniowo tracą zasoby zmienności na skutek niekorzystnych efektów fragmentacji zasięgu. Analizując sytuację chomika europejskiego w Polsce i porównując stan populacji z kryteriami IUCN (spełnione są kryteria A-B) zaproponowano zmianę statusu chomika na zagrożony (EN) oraz wprowadzenie tego gatunku do nowego wydania „Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt”

EN

The common hamster (Cricetus cricetus L., 1758) is currently endangered in its European part of the range. In Poland it is a strictly protected species under the 2004 Nature Conservation Act with an annotation that it demands active protection. It is also protected by the 1992 Habitats Directive, which is obligatory for all European Union countries. The Polish Red List of Endangered and Extinct Animal Species of 2002 enlisted the common hamster as data deficient (DD). The current distribution of the species was established during 1999–2005 and considerable shrinkage to 25% of the former species range, fragmentation and isolation of Polish population from the compact European species range were shown. Moreover, the genetic diversity of Polish populations is low as they constitute the edge populations of two phylogeographic lineages and additionally the genetic variability is currently being lost due to adverse effects of the fragmentation of the range (Fig. 1, 2). In view of drastic shrinkage of the species territory in Poland and following the IUCN criteria (A – B are met), it is essential to change the status of the species to EN endangered and include the common hamster in the new edition of the Polish Red Data Book of Animals

Słowa kluczowe

PL

gatunki zagrozone; Cricetus cricetus; czerwona ksiega; Polska; chomik europejski

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2009
• Tom: 65
• Numer: 5
• Opis fizyczny: s.341-346,rys.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Ziomek J

• Uniwersytet A.Mickiewicza, ul.Umultowska 89, 61-614 Poznan

autor

Banaszek A.

Bibliografia

• Andrzejewski R., Kowalski K. 1992. Strategia ochrony ssaków w Polsce. W: R. Olaczek, L. Tomiałojć (red.). Czynna ochrona zwierząt. PWN, Warszawa: 67-78.
• Backbier L.A.M., Gubbels E.J. 1998. Artenschutzmaßnahmen zur Erhaltung des Feldhamsters Cricetus cricetus in Limburg (Niederlande). W: M. Stubbe, A. Stubbe, (red.). Ökologie und Schutz des Feldhamsters. Halle/ Saale: 125-136.
• Banaszek A., Jadwiszczak K. A., Ratkiewicz M., Ziomek J. and K. Neumann. 2009 (in press). Population structure, colonization processes and barriers for dispersal in Polish common hamsters (Cricetus cricetus). J. Zool. Syst. Evol. Res.
• Biedrzycka A. 2009. Wpływ zaniku i fragmentacji siedliska na strukturę genetyczną populacji susła pereł- kowanego Spermophilus suslicus - wykorzystanie danych genetycznych do planowania ochrony gatunku. Chrońmy Przyrodę Ojczystą 3: 243-260.
• Głowaciński Z. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce. PWPiL, Warszawa: 1-452.
• Głowaciński Z. (red). 2002. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. PAN, Kraków: 1-155.
• Grulich I. 1978. Standorte des Hamsters (Cricetustus L., Rodentia, Mamm.) in der Ostslowakei. Acta Sc. Nat. Brno, 12: 1-42.
• Kayser A., Stubbe M. 2003. Untersuchungen zum Einfluss unterschiedlicher Bewirtschaftung auf den Feldhamster Cricetus cricetus (L.) einer Leit- und Charakterart der Magdeburger Börde. Tiere im Konflikt 7. Martin-Luther-Universität, Halle-Wittenberg: 1-148.
• Nechay G. 1998. The state of the common hamster (Cri- cetus cricetus L. 1758) in Hungary. W: M. Stubbe, A. Stubbe (red.). Ökologie und Schutz des Feldhamsters. Halle/ Saale: 101-110.
• Nechay G. 2000. Status of hamsters: Cricetus cricetus, Cri- cetus migratorius, Mesocricetus Newtoni and other hamster species in Europe. Nature and Environment series. Council of Europe Publishing, 106, Strasbourg: 1-73.
• Niethammer J. 1982. Cricetus cricetus (Linnaeus, 1758) - Hamster (Feldhamster). W: J. Niethammer, F. Krapp (red.). Handbuch der Säugetiere Europas, Bd. 2/I, Rodentia II. Akademische Verlagsgesellschaft, Wiesbaden: 7-28.
• Pucek Z., Raczyński J. (red.). 1983. Atlas rozmieszczenia ssaków w Polsce. PWN, Warszawa: 96-100.
• Pucek Z. 1989. A preliminary report on threatened rodents in Europe. In: Lidicker W.Z., Jr (ed.), Rodents. A world survey of species of conservation concern. Occ. Papers IUCN SSC 4. Gland, Switzerland: 26-32.
• Skowrońska K. 2007. Chomik europejski - zagrożony bojownik. Przyroda Górnego Śląska. Katowice 47: 10-11.
• Skuratowicz W. 1954. Szkodliwe gryzonie i ich zwalczanie. PWRiL, Warszawa: 3-80.
• Skuratowicz W. 1957. Uwagi o pojawach gryzoni polnych w Polsce w latach 1945-1955. Ekol. Pol., B, Warszawa, 3: 3-16.
• Stubbe M., Seluga A., Wedling A. 1998. Bestands situation und Ökologie des Feldhamsters. W: M. Stubbe, A. Stubbe (red.). Ökologie und Schutz des Feldhamsters. Halle/ Saale: 137-182.
• Surdacki S. 1971. Obszar występowania chomika europejskiego Cricetus cricetus (Linnaeus, 1758) w Polsce. Ann. UMCS, Lublin B, 26: 266- 285.
• Weinhold U. 2008. Conservation Measures. Raport dla Stałego Komitetu Konwencji Berneńskiej, msc: 1-6.
• Ziomek J., Banaszek A. 2007. The common hamster, Cricetus cricetus in Poland: status and current range. Folia Zool., 56: 235-242.
• Ziomek J., Banaszek A. 2007. Chomik europejski. Raport o stanie zachowania chomika europejskiego w Polsce dla Komisji Europejskiej. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, msc.
• Ziomek J., Banaszek A. 2008. Chomik europejski. Monografie Przyrodnicze. Wydawnictwo Klubu Przyrodników. Świebodzin: 1-112.