EN
After effect of an addition to soil of calcium carbonate, FYM, wheal straw, brown coal and "natural zeolite" on heavy metals (Cd. Cu, Ni, Pb and Zn) uptake by oil radish from soil with natural contents of the metals and artificially polluted with those elements was investigated under pot experiment conditions. Phytoavailability of heavy metals was most effectively limited by calcium carbonate and FYM. Straw, zeolite and brown coal were next in line.
PL
W doświadczeniu wazonowym badano działanie węglanu wapnia, obornika bydlęcego, słomy pszenicznej, węgla brunatnego i „zeolitu naturalnego" na pobieranie Cd, Cu, Ni, Pb i Zn przez rzodkiew oleistą, uprawiany na glebie o naturalnej zawartości metali ciężkich i na glebie sztucznie zanieczyszczonej tymi metalami. Do doświadczenia użyto gleby brunatnej o pH(KCl)=4,0 i składzie granulometrycznym gliny lekkiej zawierającej 10% iłu koloidalnego i 1,23% węgla organicznego. Wapno w formie CaCO3 zastosowano w dawce równoważnej 1 Hh, obornik, słomę i węgiel brunatny w ilości odpowiadającej 1/2 zawartości materii organicznej w glebie a „zeolit" w ilości 1/2 zawartości iłu koloidalnego. Mianem „zeolitu naturalnego" określa się w tej pracy kopalinę składają się głównie z klinoptilolitu (ok. 35% obj. skały) i montmorillonitu. W warunkach przeprowadzonego doświadczenia jedynie zwapnowanie gleby silnie kwaśnej całkowicie eliminowało toksyczne działanie sztucznego zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi stosowanymi w dawce: 3 mg Cd, 10 mg Cu, 4 mg Ni, 60 mg Pb i 60 mg Zn/kg s.m. (tab. 2). Przy dodatku obornika do gleby zanieczyszczenie to zmniejszyło o 14% plon części nadziemnych rzodkwi, natomiast detoksykacyjny wpływ pozostałych traktowań (dodatku słomy, węgla brunatnego i „zeolitu") był znacznie słabszy. Wszystkie traktowania gleby zmniejszyły przyswajalność badanych metali ciężkich, przy czym ich wpływ był niejednakowy i zależał od metalu i poziomu jego zawartości w glebie (ryc. 1.2). Najsilniej i niezależnie od zawartości metali w glebie ograniczeniu uległa absorpcja kadmu i cynku przez rośliny. W przypadku miedzi i ołowiu badane traktowania skutecznie działały tylko na glebie zanieczyszczonej metalami. Natomiast wyraźne zmniejszenie koncentracji niklu stwierdzono tylko w korzeniach rzodkwi uprawianej na glebie z wapnowanej lub z dodatkiem obornika. Spośród badanych traktowali gleby najbardziej ograniczyły fitoprzyswajalność metali ciężkich węglan wapnia i obornik. Dalsze miejsca w kolejności zajęły: słoma, naturalny zeolit i węgiel brunatny. Podwyższona koncentracja kationów Ca2+ i wyższe pH gleby po jej zwapnowaniu silnie zmniejszyły ilość ekstrahowanych roztworem 0,01 mol/dm3 CaCl2 łatwo wymiennych form Cd, Ni i Zn w próbkach glebowych pobranych po zakończeniu doświadczenia (tab.3). Pozostałe traktowania w niewielkim stopniu zmniejszyły tylko ilość tej formy cynku w glebie.