Obserwacje pomurnika Tichodroma muraria w Polsce poza tatrzanska ostoja legowa

• Autorzy: Profus P , Matysiak M.

Warianty tytułu

EN

Records of Wallcreeper Tichodroma muraria in Poland outside the breeding site in the Tatra Mts

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

PL

W artykule zestawiono 30 stwierdzeń pomurników z lat 1962–2009 spoza (obecnie prawdopodobnie jedynej w Polsce) tatrzańskiej ostoi lęgowej. Obserwowane ptaki zlokalizowano w obrębie 18 stanowisk – wyłącznie w Małopolsce (10 stanowisk w Karpatach), na Dolnym i Górnym Śląsku (8 lokalizacji) i na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej (1 stwierdzenie). W Polsce pomurnik zaliczany jest do grupy skrajnie nielicznych ptaków lęgowych, a stan jego populacji szacuje się na 20–25 par. Niemal wszystkie z nich zasiedlają Tatry Zachodnie i Wysokie. Miejscem gniazdowania do niedawna pozostawały też Pieniny, lecz w ostatnich latach nie wykryto w nich lęgów, ani nawet ptaków w sezonie rozrodczym. Po lęgach oraz w jesieni i zimie pomurniki przemieszczają się poza granice swoich ostoi lęgowych. Relatywnie rzadko są to miejsca niżej położone – oddalone czasami nawet o 100–350 km od swoich najbliższych lęgowisk. Prowadzą wówczas samotny tryb życia i tylko sporadycznie spotyka się razem dwa osobniki. Bardziej szczegółowo opisano zachowanie się dwóch pomurników obserwowanych w listopadzie i grudniu 2008 r. w Górach Kaczawskich (Sudety)

EN

In the paper are presented at least 30 observations of Wallcreeper Tichodroma muraria recorded in the years 1962–2009 outside the Tatra Mountains, probably the only actual breeding site in Poland. The birds were noted within 18 localities – exclusively in the Małopolska region (10 stations in the Carpathians), in the Lower and Upper Silesia (8 stations) and in the Kraków-Częstochowa Jurassic Highland Chain (1 station). Wallcreeper is an extremely sparse breeding bird in Poland; its population is estimated at 20– 25 pairs. Almost all of them inhabit the Western and High Tatras. Until quite recently Wallcreeper nested in the Pieniny Mountains but broods and even birds during breeding season were not recorded in the last years. In autumn and winter Wallcreepers more often leave mountains and flight beyond borders of their breeding sites. Relatively rarely these are lower situated localities – sometimes even 100–350 km from the nearest breeding sites of the species. Wallcreepers lead then solitary life and only sporadically two individuals can be observed together. More details about behaviour of two birds observed in November and December 2008 in the Kaczawskie Mountains (Sudety Mts) are given in the paper.

Słowa kluczowe

PL

ptaki; okres pozalegowy; Tatry; pomurnik; zasieg wystepowania; Wyzyna Krakowsko-Czestochowska; Slask; Maloposka; siedliska legowe; Tichodroma muraria; obserwacje ptakow; Gory Kaczawskie; Sudety

• Wydawca: -
• Czasopismo: Chrońmy Przyrodę Ojczystą
• Rocznik: 2009
• Tom: 65
• Numer: 4
• Opis fizyczny: s.271-278,rys.,tab.,fot.,bibliogr.

Twórcy

autor

Profus P

• Instytut Ochrony Przyrody PAN, al.Mickiewicza 33, 31-120 Krakow

autor

Matysiak M.

Bibliografia

• Boerner J. 1781. Prodromus der schlesischen Zoologie. W: Neue ökonom. Schrift. Patriot. Ges. Schlesien.
• Cichocki W. 2000. Pomurnik - Tichodroma muraria. W: Walasz K. (red.). Atlas ptaków zimujących Małopolski. Małopolskie Towarzystwo Ornitologiczne, Kraków: 468-469.
• Dyrcz A. 1973. Ptaki polskiej części Karkonoszy Ochrona Przyrody 38: 213-284.
• Dyrcz A. 1991. Pomurnik - Tichodroma muraria (L., 1766) W: Dyrcz A., Grabiński W, Stawarczyk T., Witkowski J. Ptaki Śląska. Monografia faunistyczna. Uniwersytet Wrocławski, Zakład Ekologii Ptakow, Wrocław: 413.
• Dzieduszycki W. 1895. Przewodnik po Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów.
• Glutz von Blotzheim U., Bauer K. 1993. Handbuch der Vögel Mitteleuropas. Bd. 13. AULA-Verlag, Wiesbaden: 880-918.
• Głowaciński Z. 2001. Pomurnik - Tichodroma muraria (Linné, 1766). W: Głowaciński Z. (red.). Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa: 265-266.
• Głowaciński Z. 2007.Pomurnik-Tichodromamuraria. W: Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.). Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985— 2004. Bogucki Wyd. Nauk., Poznań: 448-449.
• Głowaciński Z., Profus P. 1992. Structure and vertical distribution of the breeding bird communities in the Polish Tatra National Park. Ochrona Przyrody 50: 65-94.
• Hernández A., Hauri R., Saniga M. 1997. Wallereeper. W: Hagemeijer W J. M., Blair M. The EBCC Atlas of European Breeding Birds: Their Distribution and Abundance. T AD Poyser London.
• Hordowski J. 1999. Ptaki polskich Karpat Wschodnich i Podkarpacia. Monografia faunistyczna. T 1. Oficyna Wydawnicza - Mercator, Przemyśl.
• Komisja Faunistyczna. 2007. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2006. Not. Orn. 48, 2: 107-136.
• Löhrl H. 1976. Der Mauerläufer. Die Neue Brehm- Bücherei 498. A. Ziemsen Verlag, Wittenberg Lutherstadt.
• Ostański M. 1988. Pomurnik - Tichodroma muraria. Ptaki Śląska 6: 133.
• Podobiński L. 1966. Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w 1964 i wiosną 1965 roku. Wierchy 34 (1965), Kraków: 273-280.
• Saniga M. 2002. Murárik červenokridly (Tichodroma muraria). W: Danko Š. (ed.). Rozširenie vtákov na Slovensku. Veda, Bratislava: 553-555.
• Saniga M. 2003. Murárik červenokridly (Tichodroma muraria) vo svetle poznatkov na prahu tretieho tisícročia v západných karpatach. Crex - Zpravodaj jihomoravské pobory ČSO 21: 99-105.
• Schwenckfeld C. 1603. Theriotropheum Silesiae. Lignicii.
• Stępniewski K. 2007. Preferencje siedliskowe i liczebność pomurnika (Tichodroma muraria) w Tatrach Polskich. Praca magisterska, Uniwersytet Jagielloński, Instytut Nauk o Środowisku, Kraków (msc.).
• Szymura T 1988. Pomurnik - Tichodroma muraria. Ptaki Śląska 6: 132.
• Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski - rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa.
• Tomiałojć L., Stawarczyk T 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. PTPP „pro Natura”, Wrocław.
• Wasilewski J. 1996. Ptaki. W: Mirek Z., Głowa- ciński Z., Klimek K., Piękoś-Mirkowa H. (red.). Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatrzański Park Narodowy, Inst. Bot. PAN, Zakopane-Kraków: 455-473.
• Zięba F., Zwijacz-Kozica T. 2008. Zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego w roku 2008. Wierchy 72 (2006). Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, Kraków: 192-194.
• Zwijacz-Kozica T., Zięba F. 2009. Niedźwiedzie i reszta. Tatry 27, 1: 34-37.