Zywieniowe czynniki rozwoju niektorych chorob cywilizacyjnych

• Autorzy: Przyslawski J , Gertig H.
• Języki publikacji: PL

Słowa kluczowe

PL

czynniki ryzyka; blonnik pokarmowy; choroby czlowieka; witaminy; kwasy tluszczowe; tluszcze; przeciwutleniacze; choroby cywilizacyjne; zywienie czlowieka

• Wydawca: -
• Czasopismo: Żywienie Człowieka i Metabolizm
• Rocznik: 1997
• Tom: 24
• Numer: 3
• Opis fizyczny: s.354-366,tab.,rys.,bibliogr.

Twórcy

autor

Przyslawski J

• Akademia Medyczna, 61-701 Poznan, ul.Fredry 10

autor

Gertig H.

Bibliografia

• 1. Anderson J. W., Gilinsky N. H., Deakins D. A., et al.: Lipid responses of hyperchole- sterolemic men to oat-bran and wheat-bran intake. Am. J. Clin. Nutr., 1991, 54, 678-683.
• 2. Anderson J. W., Story L., Sieling B., et al.: Hypercholesterolemia effects of oat-bran or bean intake for hypercholesterolemia men. Am. J. Clin. Nutr., 1984, 40, 1146-1155.
• 3. Anderson J. W.: Physiological and metabolic effects of dietary fiber. Fed. Proc., 1985, 44, 2902-2906.
• 4. Anderson K. M., Wilson P. W. F., Odell P. M., et al.: An updated coronary risk profile, Circulation, 1991, 1, 356-362.
• 5. Bartosz G.: Druga twarz tlenu, PWN, Warszawa 1995, str. 94-104.
• 6. Bauer B. M., et al.: The National-Diet Heart Study; an initial report, J. Am. Med. Assoc., 1963, 1985, 105-115.
• 7. Bell L. P., Hectorne K, Reynolds H.,et al.: Cholesterol-lowering effects of psyllium hydrophilic mucilloid: adjunct therapy to a prudent diet for patients with mild to moderate hypercholesterolemia. JAMA., 1989, 261, 3419-3423.
• 8. Block G., Henson D. E., Levine M.: Vitamin C: A new look. Annals of Internal Medicine, 1991, 10, 909-910.
• 9. Bonanome A., Biasia F., De Luca , et al.: n-3 fatty acids do not enhance LDL susceptibility to oxidation in hypertriacylglycerolemic hemodialyzed subjects, A. J. Clin. Nutr., 1996, 63, 261-266. 10. Bonanome A., Pagnan A., Biffanti S., et al.: Effect of dietary monoúnsaturated and polyunsaturated fatty acids on the susceptibility of plasma low density lipoproteins to oxidative modification, Artherioscler. Thromb., 1992, 12, 529-533.
• 11. Carroll K. K.: Lipids and cancer, Nutrition and Disease Update, Cancer. Carroll K. K. & Kritchevsky D. (eds.), AOCS Press, Champaign, Illinois, 1994, 235-296.
• 12. Carter N. B., Heller H. J., Denke M. A.: Comparison of the effects of medium-chain triacylglycerols, palm oil, and high oleic acid sunflower oil on plasma triacylglycerol fatty acids and lipid and lipoprotein concentrations in humans, Am. J. Clin. Nutr., 1997, 65, 41-45.
• 13. Charzewska J.: Żywienie w ewolucji człowieka, Żyw. Człow. Metab.: 1987, 2, 122-128.
• 14. Christakis G., et al.: The Anticoronary Club: A dietary approach to prevention of coronary heart disease. A seven year report, Am. J. Public Health, 1966, 56, 299-305.
• 15. Davies M. J., Woolf N.: Artheriosclerosis: what is it and why does it occur? Br. Heart J., 1993, 69, S3-S11.
• 16. Denke M. A.: Review of human studies evaluating individual dietary responsiveness in patients with hypercholesterolemia, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 62, 471S- 477S.
• 17. Eaton B. S., Konner M.: Paleolithic Nutrition: a consideration of its nature and current implications, N. Engl. J. Med., 1985, 312, 283-289.
• 18. Esterbauer H., Jurgens G., Quenhenberger O., et al.: Autoxidation of human low density lipoprotein: Loss of polyunsaturated fatty acids and vitamin E and generation of aldehydes. J. Lipid Res., 1987, 28, 495-509.
• 19. Esterbauer H., Strigel G., Puhl H., et al.: The role of vitamin E and carotenoids in preventing oxidation of low density lipoproteins. Annals New Jork Academy of Sciences, 1989, 570, 254-267. 20. FAO. Fats and oils in human nutrition. Report of a joint expert consultation. FAO Food and nutrition paper 57, Rome, 1994.
• 21. Ferro-Luzzi A., Branca F.: Mediterranean diet, Italian-style: prototype of health diet. Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1338S-1345S.
• 22. Frankel E. N., Kanner J., German J. B., et al.: Inhibition of oxidation of human low-density lipoprotein by phenolic substances in red wine. Lancet, 1993, 341, 454-457.
• 23. Frankel E. N., Parks E. J., Xu R., et al.: Effect of n-3 fatty acids-rich oil supplementation on the oxidation of low density lipoproteins, Lipids, 1994, 29, 233-236.
• 24. Frei B.: Reactive oxygen species and antioxidant vitamins. Mechanism of action, Am. J. Med., 1994, 97, 5S3A-13S3A.
• 25. Garrison R. J., Kannel W. B.: A new approach for estimating healthy bodyweights. Int. J. Obes. Relat. Metab. Disord., 1993, 17, 417-423.
• 26. Gertig H.: Wartość odżywcza całodziennych racji pokarmowych wybranych grup społecznych z terenu Wielkopolski. Sprawozdanie końcowe -program CPBP - 0509 - temat: B.3.3. Poznań, 1990. 27. Gould M. N., Haag J. D., Kennan W. S., et al.: A comparison of tocopherol and tocotrienol for the chemoprevention of chemically induced rat mammary tumours. Am. J. Clin. Nutr., 1991, 53, 1068S-1070S.
• 28. Gridley G., McLaughlin J. K, Block G., et al.: Vitamin supplement use and reduced risk of oral and pharyngeal cancer. Am. J. Epidemiol., 1992, 135, 1083-1092.
• 29. Gronowska-Senger A.: Zalecenia żywieniowe - korzyści i kontrowersje. Żyw. Człow. Metab., 1995, 2, 184-191.
• 30. Hegsted D. M., Ausman L. M., Johnson J. A., et al.: Dietary fat and serum lipids: an evaluation of the experimental data, Am. J. Clin. Nutr., 1993, 57, 875- 883.
• 31. Hertog M. G. L., Feskens E. J. M., Hollman P. C. H., et al.: Dietary antioxidant flavonoids and risk of coronary heart disease: the Zutphen Elderly Study, Lancet, 1993, 342, 1007-1011.
• 32. Hibbeln J. R., Salem N.: Dietary polyunsaturated fatty acids and depression: when cholesterol does not satisfy, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 62, 1-9.
• 33. Hopkins P. N.: Effects of dietary cholesterol on serum cholesterol: a meta-analysis and review, Am. J. Clin. Nutr., 1992, 55, 1060-1070.
• 34. Hori T., Moriuchi A., Okuyama H., et al.: Effect of dietary essential fatty acids on pulmonary metastasis of ascites tumor cells in rats, Chem. Pharm. Bull., 1987, 35, 3925-3927.
• 35. Howard B. V., Hannah J. S., Heiser C. C., et al.: Polyunsaturated fatty acids result in greater cholesterol lowering and less triacylglycerol elevation than do monounsaturated fatty acids in a dose-response comparison in a multiracial study group, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 62, 392-402.
• 36. Hunter J. E., Manson J. E., Colditz G. A., et al.: A prospective study of the intake of vitamins C, E and A and the risk of breast cancer. New Engl. J. Med., 1993, 329, 234-240.
• 37. Insull W., Silvers A., Hicks L., et all.: Plasma lipid effects of three common vegetable oils in reduced- fat diet of free-living adults, Am. J. Clin. Nutr., 1994, 60, 195-202.
• 38. Jialal I., Grundy S. M.: Effect of dietary supplementation with alfa-tocopherol on the oxidative modification of low density lipoprotein. J. Lipid Res., 1992, 33, 899-906.
• 39. Johnson E. J., Suter P. M., Sahyoun N., et al.: Relation between beta-carotene intake and plasma and adipose tissue concentration of carotenoids and retinoids. Am. J. Clin. Nutr., 1995, 62, 598-603. 40. Kannel W. B., Gordon T., ed. Framingham Study, 16 - year follow-up. Section 26. Some characteristics related to the incidence of cardiovascular disease and death. Washington, DC, US Government Printing Office, 1970.
• 41. Katan M. B., Zock P. L., Mensink R.: Effects of fats and fatty acids on blood lipids in humans: an overview, Am. J. Clin Nutr., 1994, 60, 1017S-1022S.
• 42. Kestin M., Moss R., Clifton P. M., et al.: Comparative effects of three cereal brans on plasma lipids, blood pressure and glucose metabolism in mildly hypercholesterolemic men. Am. J. Clin. Nutr., 1990, 52, 661-666.
• 43. Keys A.: Coronary heart disease in seven countries. Circulation, 1970, 41, suppl. I, 1-211.
• 44. Keys A.: The seven countries study: 2289 deaths in 15 years. Preventive Medicine, 1984, 13, 141-154.
• 45. Kupść W., Jasiński B., Bejnarowicz J., i in.: Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób układu krążenia w Polsce I-IV, Instytut Kardiologii, Warszawa, 1991.
• 46. Kushi L. H., Lenart E. B., Willett W. C.: Health implications of Mediterranean diets in light of contemporary knowledge. 2. Meat, wine, fats and oils, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1416S-1427S. 47. Kushi L. H., Lenart E. B., Willett W. C.: Health implications of Mediterranean diets in light of contemporary knowledge. 1. Plant foods and dairy products. Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1407S-1415S.
• 48. Labuza T. P., Sloan A. E.: Force of change: From Osiris to open dating. Food Tech., 1981, 34, 35-41.
• 49. Leaf A., Weber P. C.: A new era for science in nutrition. Am. J. Clin. Nutr.: 1987, 45, 1048S-1053S.
• 50. Lim B. P., Nagao A., Terao J., et al.: Antioxidant activity of xantophylls on peroxyl radical-mediated phospholipid peroxidation. Biochem. Biophys. Acta, 1992, 1126, 178-184.
• 51. Louherante A. M., Porkkala-Sarataho E. K, Nyyssonen M. K. et al.: Linoleic acid intake and susceptibility of very-low-density and low-density lipoproteins to oxidation in men, Am. J. Clin. Nutr., 1996, 63, 698-703.
• 52. Marshall J. A., Hammann R. F., Baxter J.: High-fat, low-carbohydrate diet and the etiology of non-insulin-dependent diabetes mellitus: the San Luis Valley Diabetes Study, Am. J. Epidemiology, 1991, 134, 590-603.
• 53. Mensink R. P., Katan M. B.: Effect of dietary fatty acids on serum lipids and lipoproteins, Arterioscler. Thromb., 1992, 12, 911-918.
• 54. Meydani S. N., Barklund M. P., Liu S., et al.: Effect of vitamin E supplementation on immune responsiveness of healthy elderly subjects. Federation of American Societes for Experimental Biology Journal, 1990, 3, A1057.
• 55. Meydani S. N., Endres S., Woods M. N., et al.: Oral (n-3) fatty acid supplementation supresses cytokine production and lymphocyte proliferation: Comparison between young and older women, 1991, 4, 547-555.
• 56. Meydani S. N., Lichtenstein A. H., Cornwall S., et al.: Immunologic effects of national cholesterol education panel step-2 diets with and without fish-derived N-3 fatty acid enrichment, J. Clin. Investigation, 1993, 1, 105-113.
• 57. Meydani S. N., Lichtenstein A. H., Cornwall S., et al.: Immunologic Effects of national cholesterol education panel step-2 diets with and without fish-derived N-3 fatty acid enrichment, J. Clin. Invest., 1993, 92, 105-113.
• 58. Meydani S. N., Lichtenstein A. H., White P. J.: Food use and health effects of soybean and sunflower oils, Am. College Nutr. J., 1991, 5, 406-428.
• 59. Meydani S. N., Wu D., Santos M. S., et al.: Antioxidants and immune response in aged persons: overview of present evidence, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 62, 1462S-1476S.
• 60. Nadolna I., Kunachowicz H.: Badania analityczne nad składem i wartością odżywczą racji pokarmowych. Cz. V. Zawartość retinolu, beta- karotenu i witaminy E. Żyw. Człow. Metab., 1994, 3, 243-252.
• 61. Okuyama H.: Effects of dietary essential fatty acids balance on behavior and chronic diseases, in Polyunsaturated fatty acids in human nutrition, U. Bracco & R. J. Deckelbaum (eds.). Nestle Nutrition Workshop Series, vol. 28, Vevey/Raven Press, Ltd., New York, 1992, 169-178.
• 62. Przysławski J.: Analiza porównawcza wybranych parametrów żywieniowych tłuszczu występującego w racjach pokarmowych różnych grup ludności. Cz. I Charakterystyka ogólna tłuszczu. Roczn PZH., 1994, 45, 1/2, 63-71.
• 63. Przysławski J.: Analiza porównawcza wybranych parametrów żywieniowych tłuszczu wystęoującego w racjach pokarmowych różnych grup ludności. Cz. II Skład kwasów tłuszczowych. Roczn. PZH., 1994, 45, 3, 191-198.
• 64. Przysławski J.: Analiza porównawcza wybranych parametrów żywieniowych tłuszczu występującego w racjach pokarmowych różnych grup ludności. Cz. III Wykorzystanie metod analizy korelacji i regresji do oceny jakości żywieniowej tłuszczu. Roczn. PZH., 1994, 45, 4.
• 65. Qureshi A. A., Qureshi N., Hasler-Rapacz J. O., et al.: Dietary tocotrienols reduce concentrations of plasma cholesterol, apolipoprotein B, thromboxane B2, and platelet 4 in pigs with inherited hyperlipidemias. Am. J. Clin. Chem, 1991, 53, 1042S-1047S.
• 66. Qureshi A. A., Qureshi N., Wright J. J. K, et al.: Lowering of serum cholesterol in hypercholesterolemia humans by tocotrienols (palmvitee). Am. J. Clin. Nutr., 1991, 53, 1021S-1026S.
• 67. Reaven P., Parthasarathy S., Grasse B. J.: Effects of oleate-rich and linoleate-rich diets on the susceptibility of low density lipoprotein to oxidative modification in mildly hypercholesterolemic subjects, J. Clin. Invest., 1993, 91, 668-676.
• 68. Regnstrom J., Nilsson J., Tornvall P., et al.: Susceptibility to low- density lipoprotein oxidation and coronary atherosclerosis in man. Lancet, 1992, 339, 1183-1186.
• 69. Renauld S., Lorgeril M., Delaye J., et al.: Cretan Mediterranean diet for prevention of coronary heart disease, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1360S-1367S.
• 70. Rywik S., Broda G.: Epidemiologia chrób układu krążenia - program Pol-MONICA w Warszawie, (w) Stan zdrowia Polaków, Monografie Zakładu Antropologii PAN, Wrocław, 1996, 134-142.
• 71. Rywik S.: Choroba niedokrwienna serca jako schorzenie cywiliacyjne, (w) Choroby cywilizacyjne - wybrane problemy, Wszechnica PAN, Ossolineum, 1986, 78-105.
• 72. Salonen J. T., Salonen R., Seppanen K., et al.: Effects of antioxidant supplementation on platelet function: a randomized pair-matched, placebo-controlled, double-blind trial in men with low antioxidant status. Am. J. Clin. Nutr., 1991, 53, 1222-1229.
• 73. Scaccini C., Nardini M., D'Aquino M., et al.: Effect of dietary oils on antioxidant parameters of rat plasma and lipoprotein fractions. J. Lipid Res., 1992, 33, 627-633.
• 74. Serafini M., Ghiselli A., Ferro-Luzzi A., et al.: Wine, tea and antioxidant protection. Lancet, 1994, 344, 626.
• 75. Sheppard L., Kristal A. R., Kushi L. H.: Weight loss in women participating in a randomized trial of low-fat diets, Am. J. Clin. Nutr., 1991, 54, 821-828.
• 76. Simopoulos A. P.: Omega-3 fatty acids in health and disease and in growth and development, Am. J. Clin. Nutr., 1991, 54, 438-463.
• 77. Skopińska-Różewska E., Niemirowska-Mikulska H., Lipińska R., i in.: Wpływ podawania itaminy E na odporność kmórkową i humoralną u chorych z nawracającymi zakażeniami dróg oddechowych. Żyw. Człow. Metab., 1993, 4, 271-278.
• 78. Stahl A. B.: Hominid dietary selection before fire, Curr. Anthr., 1984, 2, 151- 159.
• 79. Steinberg D., Parthasarathy S., Carew T. E., et al.: Modifications of low-density lipoprotein that increase its atherogenicity, New Engl. J. Med., 1989, 6, 915-924.
• 80. Street D. A., Comstock G. W., Salkeld R. M., et al.: Serum antioxidants and myocardial infraction. Are low levels of carotenoids and alfa-tocopherol risk factors for myocardial infraction? Circulation, 1994, 90, 1154-1161.
• 81. Szostak W. B., Cybulska B.: Metaboliczne choroby cywilizacyjne. Wyd III. Warszawa, 1990. 82. Szostak-Węgierek D.: Efekty biologiczne olejów rybnych. Wpływ na hemostazę, Żyw. Człow. Metab., 1992, 1, 42-48.
• 83. Szostak-Węgierek D.: Efekty biologiczne olejóe rybnych. Wpływ na lipoproteiny, Żyw. Człow. Metab., 1991, 4, 309-318.
• 84. Szponar L.: Jakość zdrowotna żywności i racjonalne żywienie w zapobieganiu chorobom na tle wadliwego żywienia, Żyw. Człow. Metab., 1994, 1, 3-15.
• 85. Tavani A., La Vecchia C.: Fruit and vegetable consumption and cancer risk in a Mediterranean population. Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1374S-1377S.
• 86. Terao J.: Antioxidant activity of beta-carotene-related carotenoids in solution. Lipids, 1989, 24, 659-661.
• 87. The Alpha Tocopherol, Beta Carotene Cancer Prevention Study. The effect of vitamin E and beta-carotene on the incidence of lung cancer and other cancers in male smokers. N. Engl. J. Med., 1994, 330, 1029-1035.
• 88. Trichopoulou A., Katsouyanni K., Gnardellis C.: The traditional Greek diet, Eur. J. Clin. Nutr., 1993, 47, 76S-81S.
• 89. Truswell A. S.: Dietary fibre and blood lipids. Curr. Opin. Lip. 1995, 6, 14-19.
• 90. Wartanowicz M., Ziemlański Ś.: Rola witaminy C (kwasu askorbinowego) w fizjologicznych i patologicznych procesach ustroju człowieka. Żyw. Człow. Metab., 1992, 3, 193-205.
• 91. Waśkiewicz A., Broda G., Pardo B.: Ocena zmian sposobu żywienia w okresie 10- letniej obserwacji populacji miejskiej Pol-MONICA Warszawa w aspekcie ryzyka chorób układu krążenia. Przeg. Lek., 1995, 11, 558-561.
• 92. Wągrowska H., Rywik S.: Występowanie nadciśnienia tętniczego w populacji prawobrzeżnej Warszawy na podstawie badań Pol-MONICA, Wiad. Lek., 1990, 43, 1-2, 47-53.
• 93. WHO, Diet, nutrition, and prevention of chronic diseases, report of a WHO Study Group, Technical Report Series 797, WHO, Geneva, 1990, 54-61.
• 94. Willet W. C., Sacks F., Trichopoulou A., et al.: Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating, Am. J. Clin. Nutr., 1995, 61, 1402S- 1406S.
• 95. Witztum J. L.: Role of oxidised low density lipoprotein in atherogenesis, Br. Heart J., 1993, 69, 12S-18S.
• 96. Woollett L. A., Dietschy J. M.: Effect of long-chain fatty acids on low-density-lipoprotein-cholesterol metabolism. Am. J. Clin. Nutr., 1994, 60, 991S-996S.
• 97. Zatoński W.: Stan zdrowia Polaków. Monografie Zakładu Antropologii PAN. Nr 15. Wrocław 1996, Str. 7-27.
• 98. Ziemlański Ś., Budzyńska-Topolowska J.: Witamina A. Żyw. Człow. Metab., 1993, 1, 53-73.
• 99. Ziemlański Ś., Budzyńska-Topolowska
• J.: Witamina E. Żyw. Człow. Metab., 1993, 1, 74-89.
• 100. Ziemiański Ś., Budzyńska-Topolowska J.: Współczesne poglądy na rolę fizjologiczną wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3, Żyw. Człow. Metab., 1992, 2, 100-113.
• 101. Ziemlański Ś.: Sposób żywienia się człowieka - zarys historyczny. Żyw. Człow. Metab., 1993, 1, 38-52.
• 102. Ziemlański S.: Współczesne problemy żywienia człowieka, Żyw. Człow. Metab., 1994, 3, 203-221.